“Bir Kuşak Bir Yol” Girişimi ve Çin’in Orta Asya Politikası

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 19, 17 - 38, 15.10.2018

Ümit Alperen

Öz

Bu makale, Eylül 2013’te Xi Jinping’in Bir Kuşak Bir Yol (BKBY) Girişimi’ni açıklaması ile başlayan Çin’in Orta Asya politikasının yeni dönemini realpolitik bağlamda incelemektedir. Mevcut haliyle BKBY Girişimi, bir proje ya da program olmaktan daha çok, Avrasya’nın sosyo-ekonomik, altyapı ve finansal yatırım süreçlerinde bütünleşmeyi hedefleyen uzun vadeli bir öneridir. BKBY Girişimi kapsamında Çin’in Orta Asya’da ekonomik ve siyasi nüfuzunun artması beklenmesine rağmen bağımlı faktörler ve riskler de mevcuttur. Bu makale, BKBY Girişimi’nin başarılı ol-masında Çin’in Orta Asya ile geliştirdiği ticari ve ekonomik ilişkilerin yanı sıra, Rusya ile bölgedeki işbirliği-ilişkileri ve yumuşak gücünün belirleyici olacağını savunmaktadır. Çin, Orta Asya’da ekonomik motivasyon temelinde yumuşak güç ile var olmaya çalışmasına rağmen, ticari alan dışında bölgede yumuşak gücü zayıftır. Orta Asya yönetici elitleri Çin ile yakın ekonomik ve ticari ilişkilere sıcak bakmasına rağmen, bu görüş halk düzeyinde aynı sempati ile karşılanmamaktadır. Bunun yanı sıra, Orta Asya’da Çin’in BKBY’si ile Rusya’nın Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) Projesi arasında rekabetsel bir işbirliğinin vardır. Her iki ülkenin önerilerinin niteliğinin ve amaçlarının farklı olmasına rağmen aralarında bir uzlaşı bulunmakta ve iki ülke de söz konusu önerilerini kendi hedeflerinin gerçekleştirilmesinde araç olarak görmektedirler. Fakat Çin, Orta Asya ülkeleri ile yaptığı ekonomik işbirliğini henüz güvenlik alanında gerçekleştirebilmiş değildir. Çin’in Orta Asya ülkeleri ile güvenlik işbirliğinin sınırlı kalması, Rusya’nın bölgede askeri etkisini devam ettirmesi ve ŞİÖ bağlamında işbirliğini yeterli bulmasından kaynaklanmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

ÇİN, BİR KUŞAK BİR YOL, ORTA ASYA, RUSYA

Kaynakça

• Bordachev, Timofei, “Russia and China in the Central Asia: the Win-Win Game”, alai Paer o , June 2016. s. 7, http://valdaiclub.com/a/valdaipapers/russia-and-china-in-central-asia-the-great-win-win-game/, (Erişim: 10.02.2018).
• Bordachev, Timofey, “New Eurasian Momentum: How to Make Integration Effective”, ussia in Gloal Aairs, Dec. 14, 2015. http://eng.globalaffairs.ru/ number/New-Eurasian-Momentum-17886 (Erişim: 10.02.2018).
• Burkhanov, Aziz ve Yu-Wen Chen, “Kazakh perspective on China, the Chinese, and Chinese migration”, tni an aial tuies, Vol. 39, Issue 12, (2016): 2129-2148.
• Clinton, Hillary, “America’s Pacific Century”, orein Poliy, Oct. 11, 2011. https://foreignpolicy.com/2011/10/11/americas-pacific-century/, (Erişim: 24.01.2018).
• Elder, Miriam, “Putin’s grand vision: a new Eurasian bloc with old Soviet neighbours”, e Guarian, Oct. 04, 2011. https://www.theguardian.com/ world/2011/oct/04/putin-grand-vision-eurasian-bloc (Erişim: 24.01.2018).
• Fernholz, Tim, “Eight countries in danger of falling into China’s “debt trap””, uart, 07 Mart 2018. https://qz.com/1223768/china-debt-trap-these-eightcountries-are-in-danger-of-debt-overloads-from-chinas-belt-and-road-plans/ (Erişim: 25.03.2018).
• International Crisis Group, “Central Asia’s Silk Road Rivalries”, uroe an entral Asia eort, No: 245, (July 27, 2017).
• Kelly-Clark, Victoria, “Why is Central Asia dumping Russia for China?”, Gloal isk nsit May 23, 2016. http://globalriskinsights.com/2016/05/ why-central-asia-is-dumping-russia-for-china/ (Erişim: 10.02.2018).
• Kirişçi, Kemal ve Philippe Le Corre, “The new geopolitics of Central Asia: China vies for influence in Russia’s backyard”, e Brookins nstitute, Jan 02, 2018. https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/01/02/thenew-geopolitics-of-central-asia-china-vies-for-influence-in-russias-backyard/ (Erişim: 15.02.2018).
• Kucera, Joshua, “The New Silk Road”, e ilomat, Nov. 11, 2011, https:// thediplomat.com/2011/11/the-new-silk-road/ (Erişim: 23.01.2018).