THE DETERMINATION OF EFFICIENCY OF THE RETAIL-SECTOR COMPANIES WHOSE SHARES ARE TRADED IN BORSA ISTANBUL WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

Yıl 2016, 2016 Özel Sayı, 411 - 427, 01.12.2016

Hasan Uygurtürk Turhan Korkmaz

Öz

Considering the constantly changing and increasing human needs, the traditional function of retail sector companies that are merely delivering the products of the producers to the final consumers has benvironment in order to make a difference in terms of prices, quality and after-sales services. It is essential that these companies, which fulfill the duty of presenting products and services of different producers to consumers with different needs and expectations, should be as effective as possible. In this study, the aimed to determine the efficiency of the retail-sector companies whose shares are traded in Borsa Istanbul with Data Envelopment Analysis. In order to determine the efficiencies of the firms covering the period 2012-2014, the total assets, financial leverage and cost of sales are determined as input variables and sales revenue and return on assets are determined as output variables. As a result of the study, the efficiency values of the 14 firms included in the analysis were calculated by using the Data Envelopment Analysis model formed by three inputs and two outputs

Anahtar Kelimeler

Retail trade sector, data envelopment analysis, efficiency, Borsa Istanbul

BORSA İSTANBUL’DA İŞLEM GÖREN PERAKENDE TİCARET SEKTÖRÜ FİRMALARININ ETKİNLİKLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE BELİRLENMESİ

Öz

Perakende ticaret sektörü firmaları sürekli bir şekilde değişen ve artan insan ihtiyaçları doğrultusunda sadece üreticilerin ürünlerini nihai tüketicilere ulaştıran firmalar olma konumundan çıkmışlardır. Günümüz perakende ticaret sektörü firmaları, tüketicilere fiyat, kalite ve satış sonrası hizmetler gibi unsurlarda fark yaratabilmek için yoğun bir rekabet ortamında faaliyet göstermektedirler. Birbirinden çok farklı nitelikteki üreticilerin ürün ve hizmetlerini, farklı ihtiyaç ve beklentileri olan tüketicilere sunma görevini yerine getiren bu firmaların faaliyetlerinde mümkün olabildiğince etkin olması gerekmektedir. Bu çalışmada Borsa İstanbul’da pay senetleri işlem gören perakende ticaret sektörü firmalarının etkinlik analizinin Veri Zarflama Analizi (VZA) ile belirlenmesi amaçlanmıştır. 2012-2014 dönemini kapsayan çalışmada firmaların etkinliklerinin belirlenmesi amacıyla aktif toplamı (AT), finansal kaldıraç (FK) ve satışların maliyeti (SM) girdi değişkenleri, satış geliri (SG) ve aktif karlılığı (AK) çıktı değişkenleri olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda üç girdi ve iki çıktı ile kurulan VZA modeli ile analiz kapsamına alınan 14 firmanın etkinlik değerleri hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Perakende ticaret sektörü, veri zarflama analizi, etkinlik, Borsa İstanbul.

Kaynakça

• Barros, C. P. (2006). Efficiency measurement among hypermarkets and supermarkets and the identification of the efficiency drivers: A case study. International Journal of Retail & Distribution Management, 34 (2), 135–154.
• Behdioğlu, S. ve Özcan, G. (2009). Veri zarflama analizi ve bankacılık sektöründe bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (3), 301–326.
• Cenger, H. (2011). İMKB’de işlem gören çimento şirketlerinin performanslarının ölçülmesinde veri zarflama analizi yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 31-44.
• Donthu, N. ve Yoo, B. (1998). Retail productivity assessment using data envelopment analysis. Journal of Retailing, 74 (1), 89-105.
• Erpolat, S. (2011). Veri Zarflama Analizi, Ağırlık Kısıtlamasız, Ağırlık Kısıtlamalı, Şans Kısıtlı, Bulanık, Türkiye’deki Özel Bütçeli İdarelerin Etkinlik Analizi. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Gavcar, E. ve Didin, S. (2007). Tüketicilerin “perakendeci markalı” ürünleri satın alma kararlarını etkileyen faktörler: Muğla il merkezinde bir araştırma. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (6), 21–32.
• Günay, B. (2015). BİST’de işlem gören KOBİ gıda işletmelerinin veri zarflama analizi yöntemi ile etkinliklerinin ölçülmesi. Akademik Bakış Dergisi, 47, 16-34.
• KAP (2016). Kamuyu Aydınlatma Platformu, Erişim Tarihi: 28.10.2016, https://www.kap.org.tr/
• Mishra, R. K. (2009). Benchmarking scheme for retail stores efficiency. International Journal of Marketing Studies, 1 (2), 131-150.
• Öncü, M. A., Çömlekçi, İ. ve Çoskun, E. (2013). Havayolu yolcu taşıma işletmelerinin finansal etkinliklerinin ölçümüne ilişkin bir araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 5 (2), 77-86.
• Özden, Ü. H. (2008). Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), 167-185.
• Pradhan, A. K. ve Kamble, A. A. (2015). Efficiency measurement and benchmarking: an application of data envelopment analysis to select multi brand retail firms in India. Journal of Commerce & Management Thought, 6 (2), 258-272.
• Paradi, J. C. ve Schaffnit, C. (2004). Commercial branch performance evaluation and results communication in a Canadian bank––a DEA application. European Journal of Operational Research, 156, 719–735.
• Perrigot, R. ve Barros, C. P. (2008). Technical efficiency of French retailers. Journal of Retailing and Consumer Services, 15 (4), 296–305.
• Sarantopoulos, P., Kioses, L. ve Doukidis, G. (2013). Productivity and Efficiency in Grocery Retail. IELKA’s White Paper Series, Athens.
• Savaş, F. (2014). İşletmeciler, Mühendisler ve Yöneticiler İçin Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bahadır F. Yıldırım ve Emrah Önder (Ed.), (s. 201-226), Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.
• Tek, Ö. B. ve Orel, F. D. (2008). Perakende Pazarlama Yönetimi-Global Yönetimsel Yaklaşım: Türkiye Uygulamaları, 3. Baskı, İzmir: Birleşik Matbaacılık.
• Ulucan, A. (2002). İSO 500 şirketlerinin etkinliklerinin ölçülmesinde veri zarflama analizi yaklaşımı; farklı girdi çıktı bileşenleri ve ölçeğe göre getiri yaklaşımları ile değerlendirmeler. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 57(2), 185- 202.
• Yalama, A. ve Sayım, M. (2008). Veri zarflama analizi ile imalat sektörünün performans Değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 89-107.
• Yu, W. ve Ramanathan, R. (2008). An assessment of operational efficiencies in the UK retail sector. International Journal of Retail & Distribution Management, 36 (11), 861–882.
• Yu, W. ve Ramanathan, R. (2009). An assessment of operational efficiency of retail firms in China. Journal of Retailing and Consumer Services, 16, 109–122.
• Zhang, W. ve Guo, L. (2010). “Analysis of the productivity and efficiency based on China’s retail listed companies”. 3rd International Conference on Information Management, Innovation Management and Industrial Engineering, 26-28 November, Kunming, China.