ETİK LİDERLİK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI ARASINDAKİ İLİŞKİDE ÖRGÜTSEL SİNİZM VE İŞE YABANCILAŞMANIN ARACILIK ROLÜ: ANTAKYA TURİZM SEKTÖRÜ ÇALIŞANLARI ÖRNEĞİ

Yıl 2016, 2016 Özel Sayı, 458 - 474, 01.12.2016

Hüseyin Altay Bora Dedeoğlu

Öz

Turizm işletmeleri uzun çalışma saatleri, sürekli misafirlerle karşı karşıya olan çalışma koşulları, yirmi dört saat hizmet verilmesi, uluslararası düzeyde kaliteli hizmet sunulma zorunluluğu, vb., konular açısından özellikli işletmelerdendir. Örgütsel vatandaşlık, işe yabancılaşma ve sinizm de örgütlerin etkin ve verimli bir şekilde faaliyetlerini yürütmesi için insan kaynakları yöneticileri açısından dikkatle izlenmesi gereken konulardandır. İşe yabancılaşmamış, sinik olmayan çalışanların bulunması; işletmelerin amaçlarına erişmelerini, uluslararası düzeyde hizmet kalitesini, uzun süre çalışabilmeyi, misafirlerin memnuniyetini kolaylaştıracaktır. Bu bağlamda, işletmenin amacına ulaşması için çalışanların örgütü benimsemeleri, motivasyonlarının yüksek olması, örgütsel vatandaşlığın gerektirdiği diğerkâmlık, nezaket, vicdanlılık ve centilmenlik göstermeleri gerekmektedir.Diğer taraftan etik liderlik, turizm işletmelerinde çalışanların davranışlarına ve örgütü benimseyerek amaçlarına etkin ve verimli şekilde ulaşmasına katkı yapan kavramlardan biridir. Etik liderlik konusunda turizm işletmelerini de içine alan birçok çalışma yapılmıştır. Ancak, sinizm ve işe yabancılaşmanın etik liderlikle örgütsel vatandaşlık ilişkisindeki aracılık rolüne ilişkin çalışmanın yeterli düzeyde yapılmadığı fark edilmiştir. Literatürde eksiklik olarak görülen bu boşluğun bir model çerçevesinde yapılacak bir araştırma ile doldurulmasında yarar görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Etik liderlik, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Örgütsel Sinizm, İşe yabancılaşma

MEDIATING ROLE OF ORGANIZATIONAL CYNICISM AND WORK ALIENATION IN THE RELATIONSHIP OF ETHICAL LEADERSHIP AND ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIOR: ANTAKYA TOURISM SECTOR EMPLOYEES SAMPLE

Öz

Tourism businesses are specific organization in terms of subject such as long-time working hours, constantly working with the guests, twenty-four hours of service, the need to provide quality service at international level, etc. Organizational citizenship, work alienation and cynicism are issues that need to be closely monitored by human resources managers in order for organizations to carry out their activities effectively and efficiently. The presence of nonalienated, noninternational level, long working hours, and satisfaction of the guests. In this context, in order for tourism organizations to reach their goals, it is necessary for the employees to have high motivation, to have altruism, courtesy, conscientiousness, civic virtue, and sportsmanship required by organizational citizenship behavior. Ethical leadership, on the other hand, is one of the concepts that contribute to the behavior of employees in tourism businesses and to the effective and efficient attainment of their aims by adopting the organization. There have been many studies on ethical leadership, including tourism businessemediating role has not been studied adequately in relation to ethical leadership and organizational citizenship behavior. This gap, which is lacking in the literature, is useful to be filled with a research on a model framework

Anahtar Kelimeler

Ethical Leadership, Organizational Citizenship Behavior, Organizational Cynicism, Work Alienation.

Kaynakça

• Akyıldız, Hüseyin. (1998).“Bireysel ve Toplumsal Boyutlarıyla Yabancılaşma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 173-176.
• Akyıldız, Hüseyin ve Dulupçu, Murat Ali. (2003). “Kavramsal ve Diyalektik Süreç Olarak Yabancılaşma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(3), 27-48.
• Aronson, E. (2001). “Integrating Leadership Styles and Ethical Perspectives, Canadian Journal of Administrative Sciences, 18(4), 244-256.
• Arslan, Elif Türkan. (2012). “Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik Personelinin Genel ve Örgütsel Sinizm Düzeyi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13 (1), 12-27.
• Balıkçıoğlu, Sevgi. (2013). Antalya Bölgesi Konaklama İşletmeleri Çalışanlarının Örgütsel Sinizm Tutumları ile Bağlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Balıkçıoğlu, Sevgi ve Altay, Hüseyin. (2014). “Determining the Relationship Between the Attitudes of Organizational Cynicism and commitment of the Employees in Hospitality businesses, AİBÜ Sosyal Bilmler Enstitüsü Degisi, 14.(2), 133-155.
• Baltacı, F., Kavacık, M., Şentürk, F.K., ve Kurar, İ. (2014). AİBÜ Sosyal Bilmler Enstitüsü Degisi, 14.(2), 59-85.
• Basım, H. Nejat, ve Şeşen, Harun, (2006). “Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması”,Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(4), 83-101.
• Bass, B.M., & Avolio, B.J. (2000). Multifactor leadership questionnaire, CA: Mindgarden, Redwood City.
• Brandes, P, Dharwadkar, R. ve Dean, J.W. (1999). Does Organizational Cynicism Matter? Employee and Supervisor Perspectives on Work Outcomes, Eastern Academy of Management Proceedings, 150-153.
• Brandes, Pamela. (1997). Organizational cynicism: Its Nature, Antecedents, and Consequences. (Basılmamış doktora tezi). Cincinnati University. Cincinnati.
• Brown, M.E., Treviño, L.K., & Harrison, D.A. (2005). Ethical leadership: A social learning perspective for construct development and testing. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 97, 117–134.
• Buil, Isabel., Martínez Eva., Matute, Jorge. (2016). From internal brand management to organizational citizenship behaviours: Evidence from frontline employees in the hotel industry, Tourism Management, 57, 256- 27.
• Can, Halil. (1999). Organizasyon ve Yönetim, 5.baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Cemaloğlu, Necati., Kılınç, Ali Çağatay. (2012). “İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Algıladıkları Örgütsel Güven ve Yıldırma Arasındaki İlişki”, Eğitim ve Bilim, C. 37, S.165.
• Çakar, U., ve Arbak, Y. (2003). Dönüşümcü liderlik duygusal zekâ gerektirir mi? Yöneticiler üzerinde örnek bir çalışma., Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 83-98.
• Çelik. S., Dedeoğlu, B. ve İnanır, A. (2015). Relationship Between Ethical Leadership, Organizational Commitment and Job Satisfaction at Hotel Organizations, Ege Academic Review, 15 (1), 53-63.
• Dean, J. W. Brandes, P., Dharwadkar, R. (1998). “Organizational Cynicism”, Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Develioğlu, Kazım. Tekin, Ömer Akgün. (2012). “Otel Çalışanlarının Yabancılaşma Düzeyinin Demografik Özellikler Kapsamında İncelenmesi”, Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 121-128.
• Eryılmaz, Arzu ve Burgaz, Berrin. (2011). “Özel ve Resmi Lise Öğretmenlerinin Örgütsel Yabancılaşma Düzeyleri” Eğitim ve Bilim, Cilt 36, Sayı 161, 271-286.
• Fornell, C. and Larcker, D.F. (1981). “Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error”, Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Genç, Esra. (2015). İş Yaşam Kalitesi ve İşe Yabancılaşmanın İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisi: Hizmet Sektöründe Bir Uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. And Anderson, R. E. (2009). Multivariate Data Analysis: A Global Perspective (Seventh Ed.). Upper Saddle River: Prentice Hall.
• Hou, Avus CY., Chen, Yu-Chen., Shang, Rong-An. (2016). “Mutual relations in ERP implementation: the impacts of work alienation and organizational support in state-owned enterprise”, Procedia Computer Science, 100, 1289 – 1296.
• Kalağan, Gamze ve Güzeller, Cem Oktay. (2010), “Öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin incelenmesi”, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 83-97.
• Karacaoğlu, Korhan ve İnce, Fatma. (2012). “Brandes, Dharwadkar ve Dean‟in (1999) Örgütsel Sinizm Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması: Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Örneği”, Business and Economics Research Journal, 3, 77– 92
• Kelidbari H., R., R., Fadaei, M., Ebrahimi, P. (2016). “The role of ethical leadership on employee performance in Guilan University of medical sciences”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 230, 463 – 470.
• Kim, Woo Gon., Brymer, Robert A. (2011). “The effects of ethical leadership on manager job satisfaction, commitment, behavioral outcomes, and firm performance”, International Journal of Hospitality Management 30, 1020– 1026.
• Kline, R. B. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, 3rd ed. Guilford Press. New York.
• Lin, Szu-Yin., Chen, Hsien-Chun., Chen, I-Heng. (2016). “When perceived welfare practices leads to organizational citizenship Behavior”, Asia Pacific Management Review, xxx ,. 1- 9.
• Mulaik, S. A., James, L. R., Van Alstine, J., Bennett, N., Lind, S., & Stilwell, C. D. (1989). “Evaluation of goodness-of-fit indices for structural equation models”. Psychological bulletin, 105(3): 430-445.
• Naqshbandi, M. Muzamil., Singh, Sharan Kaur Garib, Ma, Pin. (2016). “The link between organizational citizenship behaviors and open innovation: A case of Malaysian high-tech sector”, IIMB Management Review, xx, 1–12.
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. MA: Lexington Books, Lexington,.
• Özgener, Şevki, Öğüt, Adem ve Kaplan, Metin. (2008). “İşgören-İşveren ilişkilerinde Yeni Bir Paradigma: Sinizm”. (Ed.; M. Özdevecioğlu ve H. Karadal), Örgütsel Davranışta Seçme Konular Organizasyonların Karanlık Yönleri ve Verimlilik Azaltıcı Davranışlar içinde (s. 53-72), Ankara: İlke Yayınevi.
• Özler, Derya E., Atalay, Ceren G., Şahin, Meltem D. (2010). “Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle mi Bulaşir?”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 47-57.
• Polat, Murat ve Yavaş, Tuba. (2012). “Yabancılaşma, Kurumsal Değerler ve Duygu Yönetimi Denklemi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 218-224.
• Polatcan, Mahmut ve Titrek, Osman. (2014). “The Relationship Between Leadership Behaviors of School Principals and Their Organizational Cynicism Attitudes”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 141, 1291 – 1303.
• Pucetaite, Raminta. (2014). “Stimulating organizational innovativeness through ethical leadership practices: the mediating role of organizational trust”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 156, 231 – 235.
• Robins, Stephen P, Judge,Timothy, A. (2012). Örgütsel Davranış, (çev. Edit. İnci Erdem), 14.Baskı, Nobel İstanbul.
• Robmley, Stephen. (2013). Modern Dünyaya Yön Veren 50 Düşünür, Çev. Gonca Gülbey, İstanbul: 2013.
• Saruhan, Sadi Can ve Yıldız, Müge Leyla. (2009). Çağdaş Yönetim Bilimi, Beta yay., İstanbul.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). “Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures”. Methods of psychological research online, 8(2), 23-74.
• Seeman, M. (1959). “On the Meaning of Alienation”, American Sociological Review, 24, 783-791.
• TDK.http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5808fb018d4a55.50659440 (Erişim: 20.10.2016)
• Zheng, Dianhan, Witta, L.A., Waite, Eleanor, Emily, M., David, Driel, van Marinus, Daniel P. McDonald, Callisone, Kori R., Crepeau, Loring J. (2015). “Effects of ethical leadership on emotional exhaustion in high moral intensity situations”, The Leadership Quarterly 26, 732–748.