İSLAM EKONOMİSİNDE İŞÇİ-İŞVEREN İLİŞKİLERİ

Yıl 2016, 2016 Özel Sayı, 773 - 785, 01.12.2016

Veli Sırım

Öz

Emek üretim faktörlerinden birisi olarak sayılır. Sanayi Devrimi’ni takip eden dönemde ise tek gelir kaynağı emek olan kesim Batı toplumlarında “İşçi sınıfı” adı altında sermayeyi elinde tutan Kapitalist sınıfından ayrı bir kesim olarak ortaya çıkmıştır.Sınıfa dayalı bir yapılanma özelliği taşımayan İslam toplumlarında ise, doğrudan böyle bir sınıfı ifade eden bir kavram yerine, emekle bağlantılı daha farklı ve daha genel kavramlar kendini göstermiştir. Bu farklılık, sadece işçi sınıfıyla sınırlı kalmamış, yine XIX. Yüzyıl işçi sefaletinden kaynaklanan ve bir hak arayışının neticesi ortaya çıkan “grev” ve “lokavt” gibi kavram ve düzenlemeler için de söz konusu olmuştur.Bu çalışmada İslam Ekonomisinde emek kavramından hareketle, emeğin kaynağı olan işçi ve işçiyi çalıştıran işveren öncelikle kavramsal bir çerçevede ele alınacaktır. Ardından İslamî perspektiften emeğe olan yaklaşımla birlikte, işçi ve işverenin konumu, iki kesimin birbirine karşı sorumlulukları ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Emek, İstihdam, İşçi/Ecîr, İşveren/Müste’cîr, Ücret

WORKER-EMPLOYER RELATIONSHIP IN ISLAMIC ECONOMY

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Abdurrasûl, Ali (1968), el-Mebâdiu’l-İktisâdiyye fi’l-İslâm, Kahire
• El-Adevî, Ahmed b. Muhammed el-Malikî (h.1281), Şerhu Akrabi’l-Mesâlik li Mezhebi İmam Mâlik, C. I, Kâhire: Dâru’l-Maârif
• Ahmed Cevdet Paşa (1300), Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye, İstanbul: Matbaa-i Osmaniye
• El-Bağdadî, Ebu Muhammed b. Ğanim b. Muhammed (1987), Kitabu Mecmaid-Damânât fi Mezhebi’l-İmami’l-Azam Ebi Hanife, Bey’rut: Alemü’l-Kütüb
• Başgil, Ali Fuad (1946), “Türkiye’de İş Hukuku Elemanları”, Hukukun Ana Mesele ve Müesseseleri/Siyasi ve Sivil Hukuk Üzerinde Etüdler, İstanbul: İsmail Akgün Matbaası
• Buhâri, Ebu Abdillah Muhammed b. İsmail (1992), Sahîhu’l-Buhârî, İstanbul: Çağrı Yayınları
• Döndüren, Hamdi (1986), “İslam’da İşçi ve İşveren Münasebetleri”, İslam’da Emek ve İşçi-İşveren Münasebetleri, İstanbul: Ensar Neşriyat
• Ebû Dâvûd (1992), Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî el-Ezdî, Es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları
• Ebû Zehrâ, Muhammed (1969), İslam’da Sosyal Dayanışma, (Çev. Ethem Ruhi Fığlalı – Osman Eskicioğlu), İstanbul: Yağmur Yayınları
• Erdem, Suat (2007), İslam Hukukunda İstihdam İlişkisi ve İstihdam Edenlerin Sorumluluğu (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Esen, Adem (1995), Sosyal Siyaset Açısından İslam’da Ücret Kavramı, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları
• Eskicioğlu, Osman (1999), İslam ve Ekonomi, İzmir
• İbn Hanbel, Ahmed b. Muhammed (1992), El-Müsned, İstanbul: Çağrı Yayınları
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd (1992), Es-Sünen, İstanbul: Çağrı Yayınları
• Karaman, Hayrettin (1981), İslam’da İşçi-İşveren Münasebetleri, İstanbul: Marifet Yayınları
• Köse, Saffet (2016), “İslam Hukuku Açısından Emek,” İslam İktisadı ve Emek, İstanbul: İGİAD Yayınları
• Muhammed el-Mübarek (1978), İslâm’da İktisat Nizâmı, Çev. Hüsamettin Cemal, İstanbul: Çığır Yayınları
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. El-Haccac el-Kuşeyri en-Nisabûrî (1992), El-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları
• Es-Serahsi, Muhammed b. Ahmed. Ebi Sehl Şemsuddin (1993), Kitabu’l-Mebsût, Beyrut: Daru’l-Ma’rife
• Es-Serahsî, Muhammed b. Ahmed. Ebi Sehl Şemsuddin (1993), Kitâbü’l-Kesb (İmam Muhammed Şeybanî) Şerhi, Çev. Mustafa Baktır, İstanbul: Seha Neşriyat
• Suyutî, Celâlüddîn (1971), el-Câmiü’s-Sağîr (Feyzu’l-Kadîr’le birlikte), Beyrut
• Tabakoğlu, Ahmet (1987), İslâm ve Ekonomik Hayat, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları
• Tabakoğlu, Ahmet (2005), İslam İktisadı – Toplu Makaleler II, İstanbul: Kitabevi Yayınları
• Pekin, Tevfik (1986), Makro Ekonomi, İzmir: İstiklal Matbaası
• Unay, Cafer (1993), Makroekonomi, Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi
• Ülgener, Sabri Faik (1991), Milli Gelir İstihdam ve İktisadi Büyüme, Der Yayınları, İstanbul
• Ünal, Halit (1986), “Kur’an ve Hadis’de ‘İş’ ve ‘Ecr’ Kelimelerinin Kullanılışı”, İslam’da Emek ve İşçi-İşveren Münasebetleri, İstanbul: Ensar Neşriyat
• Yeniçeri, Celal (1980), İslam İktisadının Esasları, İstanbul: Şamil Yayınevi
• Yıldırım, Kemal‒Karaman, Doğan‒Taşdemir (2010), Murat, Makro Ekonomi, Ed. Kemal Yıldırım, Ankara: Seçkin Yayıncılık
• Zaim, Sabahaddin (1971), Çalışma Ekonomisi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları
• Zaim, Sabahaddin (1992), İslâm-İnsan, Ekonomi, İstanbul: Yeni Asya Yayınları