Makyavelist Eğilimler ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi Üzerinde Örgüt Kültürünün Ilımlaştırıcı Etkisi: Bir Telekomünikasyon Şirketinde Uygulama

Yıl 2021, Cilt: 10 Sayı: 19, 52 - 79, 30.06.2021

Emre Ünver

Öz

ÖZ
Beşeri sermayeyi hayati bir stratejik kaynak olarak değerlendiren işletmeler bunu insan kaynağı uygulamalarına yansıtmakta ve sonuç itibariyle daha rekabetçi bir yapıya kavuşmaktadırlar. Rekabet avantajı elde etmek amacıyla şirketler uygun insan kaynakları uygulamaları yoluyla çalışanların iş tatmini ve örgütsel vatandaşlık davranışı düzeylerini artırarak, işle ilgili rutin görevlerini başarıyla yerine getirmelerinin yanında kendilerinden beklenenin üzerinde olumlu davranışlar sergilemeleri eğilimlerini harekete geçirmeyi amaçlamaktadırlar. Bu sonucu elde etmek yolunda, çalışanların amaca ulaştıracak her yolu mübah görmelerini ifade eden Makyavelizm kavramı ve çalışanların makyavelist davranışları günümüz işletmeleri için uğraşılması gereken bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda, çalışmanın iki temel amacını makyavelist eğilimler ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi ve sahip olunan örgüt kültürünün bu ilişki üzerinde ılımlaştırıcı bir etkisinin olup olmadığının araştırılması oluşturmaktadır.
Yukarıda belirtilen ilişkiyi incelemek amacıyla anket çalışması yoluyla telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren büyük bir özel şirkette görev yapan çeşitli düzeylerdeki çalışanlardan veri elde edilmiştir. Elde edilen veri kullanılarak; kullanılan ölçeklerin geçerlik ve güvenilirlik analizleri, katılımcıların demografik özelliklerine ilişkin tanımlayıcı istatistikler, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri ile katılımcıların demografik özellikleri kapsamında gösterdikleri farklılıkların belirlenmesine yönelik t-testi ve Anova analizleri yapılmıştır. Ayrıca, Makyavelizm ve örgütsel vatandaşlık davranışı ile katılımcıların yaşları arasındaki ilişkinin ortaya konulması amacıyla Pearson korelasyon analizi yapılmıştır. Araştırma modeli kapsamında oluşturulan ana hipotezlerin test edilmesi amacıyla da yapısal eşitlik modelleri oluşturulmuştur. Yapılan analizler sonucunda, araştırmada oluşturulan hipotezler doğrultusunda; makyavelist eğilimler ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerinde örgüt kültürünün ılımlaştırıcı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Makyavelizm, Makyavelist Eğilimler, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Örgüt Kültürü, Yapısal Eşitlik Modeli

The Moderating Impact of Organizational Culture on the Relationship between Machiavellian Tendencies and Organizational Citizenship Behavior: An Application in a Telecommunication Firm

Öz

Companies that percieve human capital as a vital stratejik resource reflect this strategic view to their human resource applications and ultimately reach a more competitive structure. In order to reach competitive advantage, through sound human resource applications, companies aim to increase employees’ level of job satisfaction and organizational citizenship behavior; which in turn expected to stimulate employees to exhibit extra rol behaviors besides implementing their rutin job-related responsibilities successfully. In reaching this aim, the concept Machiavellianism, which implies the tendencies of employees that everything is permissible in order to reach their goals, and employees’ machiavellianist behaviors appear to be a problem for companies to deal with. In this context, the two aims of this study are: Firstly, examining the relationship between employees’ machiavellianist tendencies and organizational citizenship behavior and secondly, whether organizational culture in the organization has any moderating impact on the relationship between machiavellianist tendencies and organizational citizenship behavior of employees.
In order to examine above mentioned relationship, by employing a questionannaire, we collected data from a big private telecommunication company’s employees, who worked in various positions. By using collected data; we employed validity and reliability analyses for our scales, descriptive statistics for demographic variables of employees, explanatory and confirmatory factor analyses and, t-tests and ANOVA tests in order to reveal differences in demographic variables of employees. In addition, we used Pearson correlation analyses in order to reveal the relationship between employees’ age and Machiavellian tendencies and organizational citizenship behavior. To test main hypotheses that we proposed in the context of our research model, we employed structual equation modeling. Analyses results revealed that, consistent with our proposed hypotheses, organizational culture has a moderating impact on the relationship between employees’ Machiavellian tendencies and organizational citizenship behavior.

Anahtar Kelimeler

Machiavellism, Machiavelist Tendencies, Organizational Citizenship Behavior, Organizational Culture, Structural Equation Modeling

Kaynakça

• Al-Abrrow, H., Thajil, K. M., Abdullah, H.O. & Abbas, S. (2020). The Dark Triad and Organizational Citizenship Behavior in Health Care: The Moderating Role of Positive Emotions, Global Business and Organizational Excellence, 39(5), 6-17.
• Alvesson, M. (2002). Understanding Organizational Culture, UK: Sage Publications Ltd.
• Amanatullah, T. E., Morris, W. M. & Curhan, R. J. (2008). Negotiators Who Give Too Much: Unmitigated Communion, Relational Anxieties, and Economic Costs in Distributive and Integrative Bargaining, Journal of Personality and Social Psychology, 95(3), 723–738.
• Aziz, A. (2004). Relationship Between Machiavellianism and Absence Rate: An Empirical Study, International Journal of Management, 21(4), 445-450.
• Barbuto, J. E. J. & Moss, J. A. (2006). Dispositional Effects in Intra-Organizational Influence Tactics: A Meta-Analytic Review. Journal of Leadership and Organizational Studies, 12(3), 30-52.
• Baruch, Y., O’Creevy, M. F., Hind, P. & Vigoda, G. E. (2004). Prosocial Behavior And Job Performance: Does The Need For Control And The Need For Achievement Make A Difference?. Social Behavior and Personality, 32(4), 399-412.
• Becker, J. A. H. & O'Hair, H. D. (2007). Machiavellians’ Motives in Organizational Citizenship Behavior. Journal of Applied Communication Research, 35(3), 246-267.
• Berrio, A. A. (2003). An Organizational Culture Assessment Using the Competing Values Framework: A Profile of Ohio State University Extension. Journal of Extension, 41(2), 206-223.
• Boddy, C. R. (2011). Corporate Psychopaths: Organizational Destroyers. UK: Palgrave Macmillan.
• Borman, W. C., & Motowidlo, S. J. (1997). Task Performance and Contextual Performance: The Meaning For Personnel Selection Research. Human Performance, 10(2), 99-109.
• Brewer, G. & Abell, L. (2015). Machiavellianism and Sexual Behavior: Motivations, Deception and Infidelity. Personality and Individual Differences, 74, 186–191.
• Brief, P. A. & Motowidlo, J. S. (1986). Prosocial Organizational Behaviors. The Academy Of Management Review, 11(4), 710-725.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum (9. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Cameron, K. S. & Freeman, S. J. (1991). Cultural Congruence, Strength and Type: Relationships to Effectiveness. Research in Organizational Change and Development, 5, 23-58.
• Chen, S. (2010). Relations of Machiavellianism with Emotional Blackmail Orientation of Salespeople. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 294–298.
• Christie, R. & Geis, F. L. (1970). Studies in Machiavellianism. New York: Academic Pres.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Deshpande, R., Farley, J. U. & Webster, J. F. E. (1993). Corporate Culture, Customer Orientation, and Innovativeness in Japanese Firms: A Quadrad Analysis. Journal of Marketing, 57(1), 23-37.
• Eissa, G., Wyland, R., Lester, S. W. & Gupta, R. (2019). Winning at all Costs: An Exploration of Bottom-Line Mentality, Machiavellianism, and Organizational Citizenship Behavior. Human Resource Management Journal, 29(3), 469-489.
• Erdem, R. (2007). Örgüt Kültürü Tipleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Elazığ İl Merkezindeki Hastaneler Üzerinde Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 63-79.
• Eren, E. (2013). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası (9. Baskı). İstanbul: Beta Yayın.
• Gavino, M. C., Wayne, S. J. & Erdogan, B. (2012). Discretionary and Transactional Human Resource Practices and Employee Outcomes: The Role of Perceived Organizational Support. Human Resource Management, 51(5), 665-686.
• George, D. & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference 17.0 Update, (10a Ed.). Boston: Pearson.
• George, J. M. & Brief, A. P. (1992). Feeling Good-Doing Good: A Conceptual Analysis Of The Mood At Work-Organizational Spontaneity Relationship. Psychological Bulletin, 112(2), 310-329.
• Glomb, T. M., Bhave, D. P., Miner, A. G. & Wall, M. (2011). Doing Good, Feeling Good: Examining the Role of Organizational Citizenship Behaviors in Changing Mood. Personnel Psychology, 64(1), 191-223.
• Graham, J. W. & Van Dyne, L. (2006). Gathering Information And Exercising Influence: Two Forms of Civic Virtue Organizational Citizenship Behavior. Employ Respons Rights Journal, 18(2), 89-109.
• Gürbüz, S. (2006). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İle Duygusal Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 48-75.
• Gürbüz, S. (2019). Amos ile Yapısal Eşitlik Modellemesi. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar.
• Hunt, S. D. & Chonko, L. B. (1984). Marketing and Machiavellianism. Journal of Marketing, 48(3), 30-42.
• Hutter, K., vd. (2015). Machiavellianism or Morality: Which Behavior Pays Off In Online Innovation Contests?. Journal of Management Information Systems, 32(3), 197-228.
• Islam, T., Khan, M. M. & Bukhari, F. H. (2016). The Role of Organizational Learning Culture and Psychological Empowerment in Reducing Turnover Intention and Enhancing Citizenship Behavior. The Learning Organization, 23(2/3), 156-169.
• Kalkan, A. (2013). Algılanan Örgüt Kültürünün Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Üzerindeki Etkisi: Kuramsal ve Görgül Bir Araştırma. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Kan, A. & Akbaş, A. (2005). Lise Öğrencilerinin Kimya Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 227-237.
• Karadağ, E. & Mutafçılar, I. (2009). İlk ve Ortaöğretim Okulu Öğretmenlerinin Özgecilik Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 75-92.
• Kayacan, B. & Gültekin, Y. S. (2012). Yapısal Eşitlik Modellemesinin (YEM) Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunların Çözümlenmesinde Kullanımı. III. Ormancılıkta Sosyo-Ekonomik Sorunlar Kongresi, İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, İstanbul.
• Kessler, S. R., vd. (2010). Re-Examining Machiavelli: A Three-Dimensional Model of Machiavellianism in the Workplace. Journal of Applied Social Psychology, 40(8), 1868-1896.
• Konovsky, M. A. & Organ, D. W. (1996). Dispositional And Contextual Determinants of Organizational Citizenship Behavior. Journal of Organizational Behavior, 17, 253‐266.
• Kummerow, E., Yıng, L. X. & Kırby, N. (2014). Organisational Culture: Concept, Context, And Measurement (In Two Volumes). New Jersey: World Scientific (http://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=nlebk&AN=661895&lang=tr&site=eds-live).
• Mandacı, G. (2007). Makyavelist Tutumların Etik Algısı ve Demografik Faktörler Açısından Değerlendirilmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Martin, J. & Siehl, C. (1983). Organizational Culture and Counterculture: An Uneasy Symbiosis. Organizational Dynamics, 12(2), 52-64.
• Matzler, K., vd. (2008). Personality Traits And Knowledge Sharing. Journal of Economic Psychology, 29(3), 301-313.
• Mcguire, D. & Hutchıngs, K. (2006). A Machiavellian Analysis of Organisational Change. Journal of Organizational Change Management, 19(2), 192-209.
• Mchoskey, J. W. (1999). Machiavellianism, Intrinsic Versus Extrinsic Goals, and Social Interest: A Self-Determination Theory Analysis. Motivation and Emotion, 23, 267-283.
• Mudrack, P. E. (1990). Machiavellianism and Locus of Control: A Meta-Analytic Review. Journal of Social Psychology, 130(1), 125-126.
• Niehoff, B. P. & Moorman, R. H. (1993). Justice as a Mediator of the Relationship between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior. The Academy of Management Journal, 36(3), 527-556.
• O’Boyle, E. H., Forsyth, D. R., Banks, G. C. & Mcdaniel, M. A. (2012). A Meta-Analysis of the Dark Triad and Work Behavior: A Social Exchange Perspective. Journal of Applied Psychology, 97(3), 557–579.
• Organ, D. W. (1988). Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. Lexington Books, England: Lexington.
• Organ, D. W. (1997). Organizational Citizenship Behavior: It’s Construct Clean-Up Time. Human Performance, 10(2), 85-97.
• Organ, D. W. & Ryan, K. (1995). A Meta-Analytic Review of Attitudinal and Dispositional Predictors of Organizational Citizenship Behavior. Personnel Psychology, 48(4), 775-802.
• Özcihan, T. (2014). Organizasyonlarda Stratejik Duygusal Zeka Kullanımı Makyavelizm İlişkisi ve Çatışma Yönetimine Tansıması: Tasarım Mühendisliğinde Bir Araştırma Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Üniversite Öğrencilerinin Bazı Demografik Özellikleri ve Akademik Başarıları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 117-135.
• Pilch, I. & Turska, E. (2015). Relationships Between Machiavellianism, Organizational Culture, and Workplace Bullying: Emotional Abuse from the Target's and The Perpetrator's Perspective. Journal of Business Ethics, 128(1), 83-93.
• Podsakoff, P. M. & Mackenzie, S. B. (1994). Organizational Citizenship Behaviors and Sales Unit Effectiveness. Journal of Marketing Research, 31(3), 351-363.
• Podsakoff, P. M. & Mackenzie, S. B. (1995). An Examination of Substitutes for Leadership within a Levels of Analysis Framework. Leadership Quarterly, 6(3), 289-328.
• Podsakoff, P. M., Mackenzie, S. B., Paine, J. B. & Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Management, 26(3), 513–563.
• Rayburn, J. M. & Rayburn, L. G. (1996). Relationship Between Machiavellianism and Type A Personality and Ethical-Orientation. Journal of Business Ethics, 15, 1209-1219.
• Robbins, S. P. & Coulter, M. (2012). Management, (Eleventh Edition). New Jersey: Prentice Hall.
• Saleebey, D. (1994). Culture, Theory, and Narrative: The Intersection of Meanings in Practice. Social Work, 39(4), 351-359.
• Scherer, R. F., Wiebe, F. A., Luther, D. C. & Adams, J. S. (1988). Dimensionality of Coping: Factor Stability Using the Ways of Coping Questionnaire. Psychological Reports, 62(3), 763-770.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H. & Muller, H. (2003). Evaluating the Fit of Structural Equation Models: Tests of Significance and Descriptive Goodness-of-Fit Measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Schermerhorn, J. R. (2010). Exploring Management, (Second Edition). USA: John Wiley & Sons.
• Shultz, C. J. (1993). Situational and Dispositional Predictors of Performance: A Test of the Hypothesized Machiavellianism Structure Interaction among Sales Persons. Journal of Applied Social Psychology, 23(6), 478-498.
• Smith, M. B. & Webster, B. D. (2017). A Moderated Mediation Model of Machiavellianism, Social Undermining, Political Skill, and Supervisor-Rated Job Performance. Personality and Individual Differences, 104, 453-459.
• Şentürk, F. K. (2014). Etik Liderliğin Belirleyicileri Olarak Kişilik, Örgüt Kültürü, Dini Yönelim ve Çevresel Faktörler: Antalya’daki Dört ve Beş Yıldızlı Otellerde Bir Uygulama. Doktora Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2014). Using Multivariate Statistics. USA: Pearson Education Limited.
• Temminck, E., Mearns, K. & Fruhen, L. (2013). Motivating Employees Towards Sustainable Behaviour. Business Strategy and the Environment, 24(6), 402-412.
• Topol, M. T. & Gable, M. (1990). Machiavellianism and the Discount Store Executive. The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research, 1(1), 71-85.
• Üstün, F. & Ersolak, Ş. (2020). Makyavelizm ve İş Yeri Nezaketsizliği: Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 329-343.
• Van Dyne, L. & Lepine, J. A. (1998). Helping And Voice Extra-Role Behaviors: Evidence Of Construct And Predictive Validity. The Academy of Management Journal, 41(1), 108-119.
• Walter, H. L., Anderson, C. M. & Martin, M. M. (2005). How Subordinates’ Machiavellianism and Motives Relate to Satisfaction with Superiors. Communication Quarterly, 53(1), 57-70.
• Watkins, K. E. & Marsick, V. J. (1997). Dimensions of the Learning Organization. Warwick, RI: Partners for the Learning Organization.
• Williams, L. J. & Anderson, S. E. (1991). Job Satisfaction and Organizational Commitment As Predictors Of Organizational Citizenship And In-Role Behaviors. Journal Of Management, 17(3), 601-617.
• Wilson, D. S., Near, D. & Miller, R. R. (1996). Machiavellianism: A Synthesis of the Evolutionary and Psychological Literatures. Psychological Bulletin, 119(2), 285-299.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, V. & Çelik, H. E. (2005). Bankacılık Sektöründe Müşteri Memnuniyeti ve Bankaya Bağlılık Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modelleriyle Araştırılması. VII. Ulusal Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Zagenczyk, T. J., vd. (2014). Psychological Contracts as a Mediator Between Machiavellianism and Employee Citizenship and Deviant Behaviors. Journal of Management, 40(4), 1098-1122.
• Zettler, I. & Solga, M. (2013). Not Enough of a ‘Dark’ Trait? Linking Machiavellianism to Job Performance. European Journal of Personality, 27(6), 545-554.