Türkiye'de Halka Arzlar ve Makroekonomik Faktörler Arasındaki İlişki

Yıl 2024, Cilt: 13 Sayı: 26, 30 - 35

Seyfettin Ünal , Serhan Karaarslan

https://doi.org/10.55589/bsbd.1557037

Öz

Türkiye’de özellikle son yıllarda işletmelerin halka arz yoluyla finansmana bir hayli ilgi gösterdiği görülmektedir. Yüksek enflasyon ve artan borçlanma maliyetlerinin söz konusu olduğu dönemlerde işletmelerin sürdürülebilir büyümeyi sağlamaya yönelik olarak, yatırımlarını kesintiye uğramaksızın devam ettirebilmeleri önem taşımaktadır. Çalışmada, literatürde genel kabul görmüş makroekonomik değişkenler arasından seçilmiş olan beş tanesinin halka arzlarla arasındaki ilişkinin Türkiye örnekleminde ampirik olarak araştırılması amaçlanmıştır. Buna yönelik olarak, faiz oranı, net yabancı sermaye akımı, sanayi üretimi, toplam ticari krediler ve Amerikan doları bazlı BIST 100 endeksi verileri ile Ocak 2005–Kasım 2023 döneminde gerçekleşen aylık halka arz verileri arasındaki ilişki Tobit modeli kullanılarak analiz edilmiştir. Uygulama sonucunda, halka arz sayısı ile faiz oranı ve toplam ticari kredi değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişkinin varlığına dair bulgulara rastlanmamıştır. Buna karşın, halka arz sayısı ile net yabancı sermaye akımı ve sanayi üretimi endeksi değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ve pozitif yönde bir ilişkinin varlığı ortaya konmaktadır. Yanı sıra, halka arz sayısı ve dolar bazlı BIST endeksi arasında istatistiksel olarak anlamlı ve negatif yönde bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halka arz, Makroekonomik değişkenler, Tobit

Etik Beyan

Etik beyanı gerektiren yada etiğe aykırılık teşkil eden bir durum yoktur.

The Relationship Between IPOs and Macroeconomic Indicators in Turkey

Öz

Especially in recent years, businesses have shown great interest in financing through public offerings in Turkey. In periods of high inflation and increased credit costs, it is important for businesses to carry on investing activities without any interruption to ensure sustainable growth. Conducted on the sample of Turkey, the study aims to empirically investigate the relationship between IPOs and five selected macroeconomic variables, which are among generally accepted ones in the literature. For the purpose, applying Tobit model, the relationships of interest rate, net foreign capital flow, industrial production, total commercial loans, and US dollar-based BIST 100 index with the number of monthly IPOs are analyzed over the period between January 2005 and November 2023. The results reveal that there are no evidences regarding a statistically significant relationship of the number of IPOs with the interest rate and total commercial loans. Nevertheless, the findings indicate that there are statistically significant and positive relationships of the number of IPOs with both net foreign capital flow and industrial production index. Moreover, a statistically significant and negative relationship is identified between the number of IPOs and the dollar-based BIST index.

Anahtar Kelimeler

IPO, Macroeconomic indicators, Tobit

Kaynakça

• Akgüç, Ö. (1998). Finansal Yönetim. İstanbul: Avcıol Basım - Yayın.
• Ameer, R. (2012). Macroeconomic Factors and Initial Public Offerings (IPOs) in Malaysia. Asian Academy of Management Journal of Accounting and Finance, 8(1), 41-67.
• Amorim, D. P., Camargos, M. A., & Ferreira, C. M. (2021). Macroeconomic Factors and Initial Public Offerings in Brazil. Global Business Review, 097215092110036. doi:10.1177/09721509211003696, 1-19.
• Angelini, E., & Foglia, M. (2018). The Relationship Between IPO and Macroeconomics Factors: An Emprical Analysis from UK Market. Annals of Economics and Finance, 19(1), 319-336. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (2023). Aylık Bülten. https://www.bddk.org.tr/BultenAylik/tr/Home/ Gelismis, (Erişim: 27.12.2023).
• Breinlinger, L., & Glogova, E. (2002). Determinants of Initial Public Offerings - A European Time-Series Cross-Section Analysis. Financial Stability Report, 1(3), 87-106.
• Burgstaller, J. (2009). When and Why Do Austrian Companies Issue Shares? Emprica, 36(3), 229-244.
• Campbell, J. Y., Lettau, M., Malkiel, B. G., & Xu, Y. (2001). Have Individual Stocks Become More Volatile? An Empirical Examination of Idiosyncratic Risk. Journal of Finance, 56(1), 1–43.
• Cheng, W., Kong, M., Krishnamoorthy, A., & Boyte-Eckis, L. (2023). The Relationship Between IPOs and Macroeconomic Factors in the Chinese Stock Market. Journal of Transnational Management, 28(1-2), 101-114.
• Çil Yavuz, N. (2004). Durağanlığın Belirlenmesinde KPSS ve ADF Testleri: İMKB Ulusal-100 Endeksi ile Bir Uygulama. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 54(1), 239-247.
• Gujarati, D. N. (2004). Basic Econometrics. London: McGraw-Hill. International Monetary Fund (2023). Regular Data. https://data.imf.org/regular.aspx?key=61545854, (Erişim: 19.12.2023).
• Investing.com Türkiye (2023). Döviz Kurları. https://tr.investing.com/currencies/usd-try, (Erişim: 7.12.2023).
• Jovanovic, B., & Rousseau, P. L., (2004). Interest Rates and Initial Public Offerings. In: NBER Working Papers No. 10298. National Bureau of Economic Reserach, Cambridge, MA.
• La Porta. R., Lopez-De-Silanes, F., Shleifer, A., & Vishny, R.W. (1997). Legal Determinants of External Finance. Journal of Finance, 52(3), 1131–1150.
• Meluzin, T., Zinecker, M., & Lapinska, J. (2014). Determinants of Initial Public Offerings: The Case of Poland. Revista de Metodos Cuantitativos para la Economia y la Empresa, 18, 5-17.
• Rees, W. P. (1997). The Arrival Rate of Initial Public Offers in the UK. European Financial Management, 3(1), 45-62.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2023). Faiz Oranları. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/ TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Merkez+Bankasi+Faiz+Oranlari/1+Hafta+Repo, (Erişim: 21.12.2023).
• Tobin, J. (1958). Estimation of Relationships for Limited Dependent Variables. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 26(1), 24-36.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2023). İstatistik Veri Portalı. https://www.tuik.gov.tr/, (Erişim: 29.12.2023).