ÇOCUK VE ERGENLERİN SPORA KATILIM DURUMLARINA GÖRE BENLİK SAYGILARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2013, Cilt: 7 Sayı: 3, 248 - 259, 01.12.2013

Hüseyin Kırımoğlu Gülsen Filazoglu Çokluk Yunus Yıldırım

Öz

Bu çalışma, çocuk ve ergenlerin spora katılım durumlarına göre benlik saygılarını sedanter akranları ile karşılaştırılarak incelemeyi amaçlamaktadır. Katılımcıların benlik saygısı düzeylerini belirlemek için “Piers-Harris Çocuklar için Benlik Kavramı Ölçeği” kullanılmıştır. Örneklem grubunu, Türkiye ilköğretim okulları yıldızlar badminton müsabakalarına katılan 109’u erkek, 74’ü kız sporcu öğrenci ile Antakya merkezinden tesadüfî örneklem metodu ile belirlenen iki ilköğretim okulunun sedanter öğrencilerinden 85’i erkek, 68’i kız öğrenci olmak üzere genel toplamda 336 ilköğretim öğrencisi oluşturmuştur. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS 14.0 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizinde ikiden fazla grup arasında fark olup olmadığını saptamak için varyans analizi, ANOVA modelde Post Hoc Tukey testi ve Kruskall Wallis Varyans analizi, ikili karşılaştırmalarda ise t-testi ve Mann Whitney U testi, korelasyon karşılaştırmalarında Pearson testi ve ek olarak benlik saygısını etkileyen bağımsız faktörlerin karşılaştırılmasında regresyon analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda; katılımcıların benlik saygısı puan ortalamalarının genel manada yüksek olduğu ve dahası sporcu olmanın benlik saygısı puanlarını anlamlı derecede yükselttiği tespit edilmiştir. Benlik saygısı toplam puanları ortalamalarına göre tüm katılımcıların benlik algısının yüksek olduğu, sporcu katılımcıların sedanter katılımcılara oranla daha yüksek bir benlik saygısı puanına sahip oldukları tespit edilmiştir. Tüm skalanın α değeri 87 olarak bulunmuştur. Katılımcıların benlik saygısı mutluluk M=1,5128 ve davranış M=1,6040 alt ölçekleri puanlarına bakıldığında yüksek ortalamaya sahip oldukları gözlenmiştir. Buna karşın fiziksel görünüm M=1,2774 ve zihinsel/okul başarı M=1,2594 puan ortalamaları mutluluk, kaygı ve davranış alt boyutlarına oranla düşük bulunmuştur. Benlik ölçeği alt boyutlarının birbirleriyle ve çalışmanın sosyo-demografik değişkenleri arasındaki korelâsyona göre ise, kaygı p≤0.05 , fiziksel görünüm p≤0.01 ve zihinsel/okul başarı p≤0.01 cinsiyet ile ters, davranış p≤0.01 ile doğru orantılıdır. Benlik saygısının yükseltilmesinde ve geliştirilmesinde sporun önemli bir araç olarak kullanılması ve ailelerin çocuklarını spora teşvik etmesinin sağlanması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Benlik Saygısı, Spor, Sedanter, Çocuk, Ergen, İlköğretim

EVALUATION OF SELF-ESTEEM OF THE CHILDREN AND ADOLESCENTS IN TERMS OF PARTICIPATION IN SPORTS

Öz

The aim of the present research was to evaluate self-esteem of the children and adolescents in terms of their participation in sports by comparing them to the sedentary peers. “Piers-Harris Children’s Self-Concept Scale” was utilized in order to determine the self-esteem levels of the participants. The sample of the research was consisted of 336 primary school students in total; 109 boy players and 74 girl players who participated in Turkiye U-12 badminton championship of primary schools and 85 sedentary boy students and 68 sedentary girl students determined with random sampling method from two primary schools from Antakya city center. SPSS 14.0 package program was used for the data evaluation. The data were analyzed with the analysis of variance to explain whether there is a difference between two groups or more, Post Hoc Tukey test and Kruskall Wallis Variance Analysis in the ANOVA model, t-test and Mann Whitney U test for paired comparisons, Pearson Tests for correlation comparisons and additionally regression analysis for the comparisons of the independent factors affecting self esteem. As a result, mean scores of the self-esteem of the participants were found to be high in the general sense. Besides, being a sports-player increased significantly scores of the self-esteem. It was found out according to total mean scores of self esteem that all the participants had a high self concept; yet, players did have a higher self concept than sedentary participants. α value for the whole scale was found to be as .87. It was seen that participants had higher means in terms of happiness subscale M=1, 5128 and behavior subscale M=1, 6040 . However, mean scores of physical appearance M=1, 2774 and intellectual / school success M=1, 2594 were found to be lower compared to the mean scores of happiness, anxiety and behavior subscales. According to the correlation among subscales of the Piers-Harris Children’s Self-Concept Scale and to the correlation between the same subscales and the socio demographic variables; anxiety p

Anahtar Kelimeler

Self-Esteem, Sports, Sedentary, Child, Adolescent, Primary School

Kaynakça

• Aksaray, S., (2003). “Ergenlerde Benlik Saygısı
• Geliştirmede Beceri Eğitimi ve Aktivite Merkezli
• Programların Etkisi”, Yayınlanmamış Doktora
• Tezi, Adana; Çukurova Üniversitesi. [In Turkish] 2. Başaran, M.H, Taşğın, Ö, Sanioğlu, A, Taşkın, A.K. (2009). “Sporcularda Durumluk ve Sürekli
• Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre
• İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal
• Bilimler Enstitüsü Dergisi. 21. 533-542. [In
• Turkish with English Abstract] 3. Bizman, A, Yinon,Y. (2002). “Engaging in
• Distancing Tactics Among Sport Fans: Effects
• on Self-Esteem and Emotional Responses”
• The Journal of Social Psychology, 1940-1183
• Volume 142, Issue 3, 2002, Pages 381 – 392. 4. Block,J, Robins, R.W. (1993). “A Longitudinal Study of Consistency and Change in Self
• Esteem from Early Adolescence to Early
• Adulthood”. Child Development, Vol: 64, 909- 923. 5. Burn, R. (1982). “Self-concept development and education”. New York: Holt, Rinehart and Winston.
• Büküsoglu, N, Bayturan, A.F. (2005). “Serbest
• Zaman Etkinliklerinin Gençlerin Psiko-Sosyal
• Durumlarına İlişkin Algısı Üzerindeki Rolü”. Ege
• Tıp Dergisi 44 (3) : 173 – 177. [In Turkish with
• English Abstract] 7. Büyüköztürk, Ş. (2006). “Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı”, Ankara: Pacem Yayınları. [In Turkish] 8. Campbell JD. (1990). “Self-esteem and clarity
• of the self-concept”. Journal of Personality and
• Social Psychology. 59:538–549. 9. Cansever, G. (1982). “Klinik Psikolojide De ğerlendirme Yöntemleri”. Boğaziçi
• Üniversitesi İdari Bilimler Fakültesi. Gözlem
• Matbaacılık. İstanbul. [In Turkish] 10. Caroline Binsinger, C, Laure, P, France
• Ambard, M. (2006). “Regular Extra Curricular
• Sports Practice Does Not Prevent Moderate or
• Severe Variations in Self-Esteem or Trait
• Anxiety In Early Adolescents”. Journal of Sports
• Science and Medicine. 5, 123-129 11. Cüceloğlu D. (2005). “İnsan ve Davranışı”. 14.Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi. 12. Çeçen, A.R, Koçak, E. (2007). “Deneysel Bir Çalışma: İlköğretim II. Kademe Öğrencilerine Uygulanan
• Öğrencilerin Benlik Saygısı Üzerindeki Etkisi”.
• Eurasian Journal of Educational Research, 27
• pp, 59-68. [In Turkish with English Abstract]
• Devine, M. (2004). “Being a 'Doer' Instead of a
• Contexts in Determining Social Acceptance for
• People with disability”. Journal of Leisure
• Research; 2nd Quarter, Vol. 36 Issue 2, p137 – 159. Saygısı Programının 14. Donatelle, RJ, Snow, C, Wilcox, A. (1999).
• “Wellness Choices for Health and Fitness”.
• Belmont, Calif:Wadsworth Publishing. 15. Duda, J. L. (1989). Relationship Between Task
• and Ego Orientation and The Perceived
• Purpose of Sport Among High School Athletes.
• Journal of Sport and Exercise Psychology 3, 318-335. 16. Erdoğdu, Y.M. (2006). Yaratıcılık ile Öğretmen Davranışları ve Akademik Başarı Arasındaki
• İlişkiler, Sosyal Bilimler Dergisi, 5(17) : 95-106. 17. Frisby, C.L, Tucker, C.M. (1993). Black
• children's perceptions of self: Implications for
• educators. The Educational Form, 57, 146-156. 18. Garzarelli, P, Everhart, B, Lester, D. ( 1993).
• Self concept and academic performance in gifted
• Adolescence, 28, 233-237. weak students, 19. Girgin, G. (1990). Farklı Sosyo Ekonomik
• Kesimden 13–15 Yaş Grubu Öğrencilerinde
• Kaygı Alanları ve Kaygı Düzeyinin Başarıyla
• İlişkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Dokuz Eylül Üniversitesi. Sosyal Bilimler
• Enstitüsü. . [In Turkish with English Abstract] 20. Guinn B, Vincent V, Semper T, Jorgensen L.
• (2000). Activity involvement, goal perspective
• and self-esteem among Mexican American
• adolescents. Res Q Exerc Sport. 71(3):308– 311. 21. Guinn, B, Vincent, V. (2002). Determinants of
• Coping Responses Among Mexican American
• Adolescents. Journal of school health. 72(4). 152-155. 22. Güçlü, M, Yentür, J. (2008). Milli Takım Düzeyindeki Elit Bayan Sporcuların Kişisel ve
• Sosyal Uyum Düzeyleri İle Bedenlerini Algılama
• Düzeylerinin Karşılaştırılması. SPORMETRE
• Beden Eğitimi Ve Spor Bilimleri Dergisi, 2008
• VI (4) 183-192. . [In Turkish with English Abstract] 23. Harter, S. (1993). Causes and Consequences of
• Adolescents. Self-Esteem: The Puzzle of Low
• Self-Regard In R.F. Baumeister ( ed.). New
• York: Plenum Press. in Children and 24. Hechtman L, Weiss G, Perlman T. (1980).
• Hyperactives as young adults: self-esteem and
• social skills. Can J Psychiatry; 25:478-483. 25. Holland, A, Andre, T. (1994). The Relationship
• of Selfesteem to Selected Personal and
• Environmental Resources of Adolescents.
• Adolescence 114, 345- 360. 26. Huitt, W. (1998). Educational Psychology
• interactive: self concept and self-esteem: hptt
• //chiron valdosta.edu/whuitt/col/regsys/self.html. 27. Karakaya, I, Coşkun, A, Belma Ağaoğlu, B.
• (2006). Yüzücülerin Depresyon, Benlik Saygısı ve
• Anatolian Journal of Psychiatry. 7:162-166. [In
• Turkish with English Abstract] 28. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma
• Yöntemleri, Ankara: Nobel Yayınları. 29. Keane S. (2004). Self-Silencing Behavior
• Among Female High School Athletes and Non
• Athletes. Diss Abstr Int. 64(12):6332B. 30. Keskin, G, Sezgin, B. (2009.) Bir Grup Ergende Akademik
• Etmenlerin Belirlenmesi Fırat Sağlık Hizmetleri
• Dergisi, Cilt 4, Sayı:10. 3-18. [In Turkish with
• English Abstract] 31. Kılıç E, Karadeniz, S. (2004). Cinsiyet ve Öğrenme Stilinin Gezinme Stratejisi ve
• Başarıya Etkisi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi
• (3): 129-146. [In Turkish with English Abstract]
• Kıran Esen, B. (2003). Akran Baskısı
• Akademik Başarı ve Yaş Değişkenlerine Göre
• Lise Öğrencilerinin Risk Alma Davranışının
• Yordanması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim
• Fakültesi Dergisi, 24: 79-85. [In Turkish with
• English Abstract] 33. Korkmaz, N.H. (2007). Yaz Spor Okulları İle
• Çocukların Benlik Saygısı Arasındaki İlişki.
• Eğitim Fakültesi Dergisi XX (1), 2007, 49-65. [In
• Turkish with English Abstract] 34. Lauren G. W, Alan J. F, Arvin, B, Carl, Lombard.
• adolescent risk behaviours and self-esteem in
• six domains. Journal of Child Psychology and
• Psychiatry 45:8 (2004), pp 1454–1467 among 35. Loland, N.W. (1998). Body Image and
• Physical Activity: A Survey AmonG Norwegian
• Men and Female. International Journal of Sport
• Psychology. 29 : 339-365. 36. Ma, H.K, Shek, D.T.L, Ping, C, Lam, C.O.
• (2000). Parental, Peer and Teacher Influences
• on The Social Behavior of Hong Kong, Chinese
• Adolescents, Journal of Genetic Psychology
• (1), 65- 79. 37. Marsh, H. (1989). Age and Sex Effects in Multiple
• Preadolescence to Early Adulthood. Journal of
• Educational Psychology, Vol: 81, 417-430. 38. Mengutay, S.
• (1999). Okul Öncesi ve
• İlkokullarda Hareket Gelişimi ve Spor. Tutibay
• Yayınları. 2. Baskı. Ankara. [In Turkish] 39. Metin, Ö, Özkoç, Ş, Gök Özer, F, Beydağ, K.D. (2008). Denizli Çıraklık Eğitim Merkezine
• Devam Eden Gençlerin Kaygı Düzeyinin
• Belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni. 7 (2); 113-118. 40. Muratlı, S. (1997). Çocuk ve Spor. Bağırgan Yayınevi, 1. Baskı, Ankara. 41. Ök, M. (1990). 13-15 Yaş Grubu Ortaöğretim Öğrencilerinde Kaygı Düzeyi, Yayınlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Sosyal Bilimler Enstitüsü. [In Turkish with English Abstract] 42. Öner, N. (1996). Piers-Harris Çocuklarda Öz- Kavramı Ölçeği El Kitabı. Ankara: Türk
• Psikologlar Derneği. [In Turkish] 43. Öner, U. (1987). Benlik gelişimine ilişkin kuramlar, Ed. B. Onur, Ergenlik Psikolojisi, II.
• Basım, Hacettepe Taş Kitapçılık, Ankara. [In Turkish] 44. Öy, B, İlgen, R, Ekmekçi, A, Türkmen, M, Yılmaz, N, Başoğlu, N. (1995). Çocuklar İçin
• Durumluk-Sürekli Kaygı Envanterinin İlkokul ve
• Ortaokul Öğrencilerine Uygulanması. Çocuk ve
• Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 2 (2), 76– 81. [In
• Turkish with English Abstract] 45. Özcan Candangil, S, Ceyhan, A.A. (2006). Denetim Odakları Farklı Lise Örgencilerinin
• Bazı Kisisel Özelliklerine Göre Karar Vermede
• Öz-Saygı ve Stres Düzeyleri. Sosyal Bilimler
• Dergisi. 2. 71-88. [In Turkish with English Abstract] 46. Özdel, L, Bostancı, M, Özdel, O, Oğuzhanoğlu, N.K. (2002). Üniversite Öğrencilerinde Depresif
• Belirtiler Ve Sosyodemografik Özelliklerle
• İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 2002; 3:155
• [In Turkish with English Abstract] 47. Özusta, H.S. (1995). Çocuklar için Durumluluk – Sürekli Kaygı Envanteri Uyarlama, Geçerlilik
• ve Güvenirlik Çalışması. Türk Psikoloji Dergisi.
• (34);32-44. [In Turkish with English Abstract] 48. Pamphlett, R, Farnill, D. (1995). Effect of
• Anxiety on Performance in Multiple Choice
• Examination. Medical Education. 29(4); 297- 302. 49. Pedersen S, Seidman, E. (2004). Team sports
• achievement and self esteem development
• among urban adolescent girls. Psychol Women
• Q. 38:412–422. 50. Pope, A, McHale, S, Craighead, WE. (1988).
• Self Esteem Enhancement With Children and
• Adolescents. Elmsford. NY:Pergamon Pres. 51. Rosenberg, M. (1986). Conceiving The Self.
• Florida: Krieger Publishing Company. 52. Sarı, M, Cenkseven, F. (2008). İlköğretim Öğrencilerinde Okul Yaşam Kalitesi ve Benlik
• Kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [Bağlantıda].
• http://www.insanbilimleri.com [In Turkish with
• English Abstract] 5:2. Erişim: 53. Simmons, R.G, Blyth, D. A. (1987). Moving into
• Adolescence: The Impact of Pubertal Change
• and School Context. Hawthorn, New York
• Airline de Gruyler. 54. Steinberg, L. (1999). Adolescence (6.th) New
• York: Mc Graw-Hill. 55. Sung, E, Son M. (2000). Depression in children
• and adolescents. American Family Physician. 62(10): 2297-308.
• Sümer, N, Anafarta Şendağ, M. (2009). Orta
• Çocukluk Döneminde Ebeveynlere Bağlanma
• Benlik Algısı ve Kaygı. Türk Psikoloji Dergisi. 24
• (63), 86-101. [In Turkish with English Abstract]. 57. Topses, G. (2004). 11- 18 yas ergenlik
• döneminde ergenlik. Gelişim ve Öğrenme.
• Editör: Ayşegül Ataman. Ankara: Gündüz
• Eğitim ve Yayıncılık. [In Turkish with English Abstract]. 58. Toros, F. (2002). Çocukluk Çağı ve Ergenlik Dönemi
• Etmenleri.Türkiye Klinikleri Psikiyatri Dergisi.
• 75-79. [In Turkish with English Abstract] Risk 59. Uyanık Balat, G, Akman, B. (2004). Farklı Sosyo
• Ekonomik Düzeydeki Lise Öğrencilerinin
• Benlik Saygısı Düzeylerinin İncelenmesi. Fırat
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt: 14
• Sayı: 2, Sayfa: 175-183. [In Turkish with English Abstract] 60. Ünal, S, Özcan, E. (2000). Depresyonda Hazırlayıcı, Ortaya Çıkarıcı ve Koruyucu
• Etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 1(1), 41
• [In Turkish with English Abstract]. 61. Yavuzer, H. (2003). Çocuk Psikolojisi. 24.
• Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi. . [In Turkish]
• Yüksel, G. (2002). Üniversite Öğrencilerinin
• Utangaçlık Düzeylerini Etkileyen Faktörler G.Ü.
• Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi Cilt 22, Sayı 3
• (2002) 37-57. [In Turkish with English Abstract].