OREXIS AND THE RELATED CONCEPTS IN THE CONTEXT OF THE TRANSLATION PROBLEM

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 11 - 28, 31.12.2022

Onur Kabil

Öz

Translating philosophical texts requires more effort than simply expressing words in another language. It is indispensable first to understand the new world of meaning that the philosopher reveals in the source text, then reconstruct this world according to the target language. For this reason, translating philosophical texts is a painful process for both the translator and the reader compared to other translations. In this study, we will focus on the current translations of ‘orexis’, one of the essential concepts of Aristotle’s philosophy, and its related concepts ‘epithumia’, ‘thumos’ and ‘boulesis’. The problems encountered during transferring these concepts to the target language will be described. It will be claimed that four different methods can be used in the translation process: translation according to the context of the use of the concept, translation according to the genus-species relationship, translation by qualification and direct transferring of the words in their original form.

Anahtar Kelimeler

Philosophy, Translation, Orexis

ÇEVİRİ SORUNU BAĞLAMINDA OREKSİS VE İLİŞKİLİ KAVRAMLAR

Öz

Felsefe metinlerinin çevirisi sözcüklerin bir başka dilde ifade edilmesinden öte bir çaba gerektirir. Filozofun kaynak metinde ortaya koyduğu yeni anlam dünyasını öncelikle anlamak, sonrasında hedef dile uygun olarak bu dünyayı yeniden inşa etmek gerekir. Bu nedenle felsefe metin çevirileri diğer çevirilere nazaran hem çevirmen hem de okur için sancılı bir süreçtir. Bu çalışmada Aristoteles felsefesinin önemli kavramlarından birisi olan ‘oreksis’ ve onunla ilişkili ‘epithumia’, ‘thumos’ ve ‘boulesis’ kavramlarının mevcut çevirileri üzerinde durulacaktır. Bu kavramların hedef dile aktarılması esnasında karşılaşılan problemler betimlenerek çeviri sürecinde kullanılabilecek dört farklı yöntem, yani kavramın kullanım bağlamına göre çeviri, cins-tür ilişkisine göre çeviri, niteleme yoluyla çeviri ve orijinal halleriyle aktarım yöntemi ayırt edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Felsefe, Çeviri, Oreksis

Kaynakça

• Aristoteles (2019). Ruh Üzerine, (Çev. Saffet Babür, Lale Levin Basut), Ankara, BilgeSu.
• Aristoteles (2019). Ruh Üzerine, (Çev. Ömer Aygün, Gurur Sev), İstanbul, Pinhan Yayıncılık.
• Aristoteles (2001). Ruh Üzerine, (Çev. Zeki Özcan), İstanbul, Alfa Yayınları.
• Aristoteles (1990). Anima /Ruh Üzerine, (Çev. Celal Gürbüz), İstanbul, Ara Yayıncılık.
• Aristoteles (2000). Hayvanların Hareketi Üzerine, (Çev. H. Nur Erkızan), İstanbul, Bulut Yayınları.
• Aristoteles (2014). Nikomakhos’a Etik, (Çev. Furkan Akderin), İstanbul, Say Yayınları.
• Aristoteles (2014). Nikomakhos’a Etik, (Çev. Zeki Özcan), Bursa, Sentez Yayıncılık.
• Aristoteles (1998). Nikomakhos’a Etik, (Çev. Saffet Babür), Ankara, Ayraç Yayınları.
• Aristotle (2007). De Anima, (Çev. Ronald Polansky), Cambridge, Cambridge University Press.
• Aristotle (1993). De Anima: Books II and III, (Çev. D. W. Hamlyn), Oxford, Clarendon Press.
• Aristotle (1931). De Anima, (Çev. J. A. Smith), Oxford, Clarendon Press.
• Aristotle (1907). De Anima, (Çev. R. D. Hicks), Cambridge, Cambridge University Press.
• Aristotle (2004). Nicomachean Ethics, (Çev. Roger Crisp), Cambridge, Cambridge University Press.
• Aristotle (2009). The Nicomachean Ethics, (Çev. David Ross), Oxford, Oxford University Press.
• Aristotle (2014). Nicomachean Ethics, (Çev. C. D. C. Reeve), Indianapolis, Hackett Publishing Company, Inc.
• Arslan, S. (2015). “The Importance of the Basic Philosophy Teaching within the Framework of the Translation of Philosophical Texts in Academic Translation Teaching”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, , 197, ss. 759 – 765.
• Arslan, S. (2022). “Platon’un “Devlet” ve “Yasalar” Eserlerinde Hakikat (Ἀλήθεια) Kavramı ve Bu Kavramın Erek Kültürdeki Yansımaları”, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1), ss. 73-81.
• Crittenden, P. (2012). Reason, Will and Emotion, London, Palgrave Macmillan.
• Emiroğlu, İ. (2009). Klasik Mantığa Giriş, Ankara, Elis Yayınları.
• Erkızan, H. N. (2000). Çeviriye İlişkin Notlar, Aristoteles, Hayvanların Hareketi Üzerine, (Çev. H. N. Erkızan). İstanbul, Bulut Yayınları.
• İbni Rüşd. (2007). Psikoloji Şerhi, (Çev. Atilla Arkan), İstanbul, Litera Yayıncılık.
• Jaitner, S. F. (2020). “Philosophical Untranslatables and the Concept of Equivalence”, (Ed. D. M. Spitzer), Philosophy’s Treason: Studies in Philosophy and Translation, Wilmington, Vernon Press, ss.73-86.
• Kenny, A. (1979). Aristotle’s Theory of the Will, London, Duckworth.
• Kurultay, T. (1985). “Çeviri Yöntemi Üzerine Düşünceleriyle F. Schleiermacher”, (Ed. A. Cemal), Dün ve Bugün Çeviri I, İstanbul, Bilim/Felsefe/Sanat Yayınları.
• Lear, J. (2020). Aristoteles: Anlama Arzusu, (Çev. Ayşegül Yurdaçalış, İlknur Urkun Kelso), İstanbul, Alfa Yayınları.
• Liddell, H. G. ve Scott, R. (1996). A Greek-English Lexicon, Oxford, Clarendon Press.
• Modrak, D. K.W. (2011). “Desires and Faculties in Plato and Aristotle”, (Ed. G. Anagnostopoulos), Socratic, Platonic and Aristotelian Studies: Essays in Honor of Gerasimos Santas, Dordrecht, Springer, ss. 323-333.
• Pearson, G. (2012). Aristotle on Desire, New York, Cambridge University Press.
• Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Paradigma.
• Preus, A. (2015). Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy, Lanham, Rowman & Littlefield.
• Rée, J. (2001). “The Translation of Philosophy”, New Literary History, 32(2), ss. 223-257.
• Robinson, D. (2020). “Reading and Translating Philosophy Periperformatively: A Critical Postscript to Philosophy’s Treason”, (Ed. D. M. Spitzer), Philosophy’s Treason: Studies in Philosophy and Translation, Wilmington, Vernon Press, ss. 129-157.
• https://isidore.co/aquinas/DeAnima.htm, Sentencia libri De anima, Commentary On Arıstotle’s De Anima by Thomas Aquinas translated by Kenelm Foster, O.P. and Sylvester Humphries, O.P. New Haven: Yale University Press, 1951, html edition by Joseph Kenny, O.P.