The Reflection Of Turkish-American Relations In The Post World War II Period To The Local Newspaper Ülke Published In Sivas (1946-1950)

Yıl 2022, , 152 - 163, 30.06.2022

Ömer Faruk Yazıcı , Turgut İleri

https://doi.org/10.33905/bseusbed.1095856

Öz

The bilateral relations established between Turkey and the United States of America (USA) in the post-World War II period were tried to inform the public by making news in the national press. Similarly, news covering the relations between two countries was also mentioned in the Ülke newspaper published in Sivas in the same period. In the news, the convergence of Turkey and USA and the aid given to Turkey in the face of the expansionist policies followed by the Soviet Russia in the post-war period were mentioned. USA followed a policy of neutrality on Turkish-Soviet relations until the Potsdam Conference negotiations held by the Allied Powers on July 17, 1945. In this conference, upon Soviet Russia's requests from Turkey regarding the Straits, USA gave up its policy depending on the neutrality to protect its own interests, and started to take a close interest in Turkey, especially since the beginning of 1946.
In the news, it was claimed that the rapprochement started in Turkish-American relations after the World War II started with the use of Missouri, the largest battleship of the world and USA, in the transfer of the dead body of Mehmet Münir Ertegün, the former Ambassador of Turkey to Washington, to Istanbul. With this approach, America tried to give the message that it stood by Turkey against Soviet Russia's policies towards Turkey. The rapprochement in Turkish-American relations continued with the Truman Doctrine and the Marshall Plan, and Ülke newspaper closely followed the American aid made under the Truman Doctrine and the Marshall Plan. A large amount of news about the process from the discussion and approval of the Bill presented by President of the Truman to the American Congress and the implementation of the aid in Turkey was published in the Ülke newspaper.
In our study, information was given about the Turkish-American rapprochement and the reflection of the news on the American aid to Turkey in the newspaper.

Anahtar Kelimeler

Ülke Newspaper, Turkish-American Relations, Truman Doctrine

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Dönemde Türk - Amerikan İlişkileri’nin Sivas’ta Yayınlanan Ülke Gazetesine Yansıması (1946-1950)

Öz

Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde kurulan ikili ilişkiler, ulusal basında haber yapılarak kamuoyu bilgilendirilmeye çalışılmıştır. Benzer şekilde iki devlet arasındaki ilişkileri kapsayan haberler aynı dönemde Sivas’ta yayınlanan Ülke gazetesinde de yer almıştır. Gazetenin haberlerinde, daha ziyade Sovyet Rusya’nın savaş sonrası dönemde izlediği yayılmacı politikalar karşısında Türkiye ile ABD’nin birbirine yakınlaşması ve Türkiye’ye yapılan yardımlardan söz edilmiştir. ABD, Müttefik Devletler tarafından 17 Temmuz 1945’de düzenlenen Potsdam Konferansı görüşmelerine kadar Türk-Sovyet ilişkileri konusunda tarafsızlık politikası izlemiştir. Bu konferansta Sovyet Rusya’nın Türkiye’den Boğazlarla ilgili isteklerde bulunması üzerine kendi çıkarlarını korumak amacıyla tarafsız kalmaktan vazgeçmiş, özellikle 1946 yılı başlarından itibaren Türkiye ile yakından ilgilenmeye başlamıştır.
Gazetede yer alan haberlerde, İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türk-Amerikan ilişkilerinde başlayan yakınlaşmanın, Türkiye’nin Washington eski Büyük Elçisi Mehmet Münir Ertegün’ün cenazesinin İstanbul’a nakledilmesinde dünyanın ve ABD’nin en büyük zırhlısı olan Missouri savaş gemisinin kullanılması ile başladığı ileri sürülmektedir. Bu yaklaşımı ile ABD, Sovyet Rusya’nın Türkiye’ye yönelik izlediği politikalara karşı Türkiye’nin yanında olduğu mesajını vermeye çalışmıştır. Türk-Amerikan ilişkilerindeki yakınlaşma Truman Doktrini ve Marshall Planı ile devam etmiş, Ülke gazetesi de Truman Doktrini ve Marshall Planı kapsamında yapılacak Amerikan yardımlarını yakından takip etmiştir. ABD Başkanı Truman’ın Amerikan Kongresi’ne sunduğu tasarının görüşülüp onaylanmasına kadar geçen süreç ve yapılacak yardımların Türkiye’deki uygulamaları ile ilgili çok sayıda haber Ülke gazetesinde yayınlanmıştır.
Çalışmada Türkiye-Amerika yakınlaşması ve Türkiye’ye yapılan Amerikan yardımlarına ilişkin haberlerin gazeteye yansımaları anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ülke Gazetesi, Türk-Amerikan İlişkileri, Truman Doktrini

Kaynakça

• Akkor, M. (2017). II. Dünya Savaşı’nın Sonu ve Truman Doktrini’nin Ortaya Çıkışı. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 1-17.
• Armaoğlu, F. (ty.) 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1995. Alkım Yayınevi, 11. Baskı.
• Başkanlık Cumhuriyet Arşivi, Fon Kodu: 30-18-1-2, Yer: 113/36/3 s.1.
• Erhan, Ç. (1996). Ortaya çıkışı ve uygulanışıyla Marshall planı. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51 (01).
• Ertem, B. (2009). Türkiye-ABD ilişkilerinde Truman doktrini ve Marshall planı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (21), 377-397.
• Gönlübol, M., & Ulman, H. (2014). Olaylarla Türk Dış Politikası (1919-1995). Siyasal Yayınevi.
• Güler, Y. (2004). II. Dünya Harbi Sonrası Türk–Amerikan İlişkileri 1945-1950. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (2), 209-224.
• Gürbüz, M. V. (2010). Türk-Amerikan İlişkilerinde İttifak Sürecinin Başlaması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10 (19), 139-170.
• Işık H. (1947, 14 Mart). Amerika Cumhurbaşkanının Türkiye ve Yunanistan’a Kongreden Yardım İsteği. Ülke Gazetesi, 1.
• Kalyon, L. (2010). Truman Doktrini Üzerine Bir Analiz. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 6 (11), 7-26.
• Köse, İ. (2015). Yalta ve Potsdam Konferansları: Sovyetler Birliği’nin Türk Boğazlarında Egemenlik Paylaşım Talepleri, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 19, 241-276.
• Malkoç, E. (2006). Türk Basınında Truman Doktrini ve Türkiye'ye Amerikan Yardımları (1947-1950). Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 9, 89-127.
• Nair, G. (2017). Türk Basın Tarihinde Taşrada Yayınlanan Bir Merkez Gazetesi: Ülke. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2, (4), s. 80-93.
• Nair, G. (1999). 1878-1999 Sivas Basını. Dilek Ofset Matbaacılık.
• Oran, B. (Ed.). (2002). Türk Dış Politikası 1919-1980. İletişim Yayınları.
• Resmî Gazete, Sayı: 6656, 13 Temmuz 1948. (Avrupa Ekonomik İş birliği sözleşmesi ile eklerinin onanması hakkında Kanun)
• Sadak N. (1947, 9 Nisan). Yardım Projesinin Kabul Edilmesi İhtimalleri Artmıştır. Ülke Gazetesi, 1-4.
• Sadak N. (1947, 14 Mayıs). Türkiye İçin Yeni Bir Devir Açılmıştır, Ülke Gazetesi, 1-3.
• Sevengil R.A. (1946, 6 Mart). Börns’ün Nutku. Ülke Gazetesi, 1-4.
• TBMM Tutanak Dergisi, Dönem VIII, Toplantı 2, C.11 (Nisan 1948), 43-46.
• Temizer, A., & Özkan, M. (2013). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Türkiye'nin Krom Ticaretinin Siyasi ve Ekonomik Sonuçları. Studies of The Ottoman Domain (Osmanlı Hakimiyet Sahası Çalışmaları), 3 (4), 1-17.
• Uçarol, R. (1995). Siyasi Tarih (1789-1994). Filiz Yayınevi.
• Umar, Ö. (2004). İkinci Dünya Savaşı Sırasında Türk-Sovyet İlişkileri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 20 (59), 369-412.
• Ülke Gazetesi (2 Mart 1946). Amerika’dan Bir Tehdit.
• Ülke Gazetesi (7 Mart 1946). Başbakan Şükrü Saraçoğlu Cumhuriyet Hükümetinin İç ve Dış Politikasını Anlattı.
• Ülke Gazetesi (10 Mart 1946). Amerikan Harp Filosunun Akdeniz Ziyaretine Verilen Siyasi.
• Ülke Gazetesi (11 Mart 1946). Amerika’dan Ruslara Ciddi Bir İhtar Yazısı.
• Ülke Gazetesi (4 Nisan 1946). Missuri’nin Akdeniz Seferi ve İstanbul Ziyareti.
• Ülke Gazetesi (6 Nisan 1946). Türk-Amerikan Dostluğunun Bir Nişanesi.
• Ülke Gazetesi (6 Nisan 1946). İki Dost Devletin Kucaklaşması.
• Ülke Gazetesi (7 Nisan 1946). Başbakanımız Saraçoğlu Amerikan Gazetecilerine Mühim Bir Demeçte Bulundu.
• Ülke Gazetesi (9 Nisan 1946). Amerika Türkiye’nin Yakın Dostluğunu İstiyor.
• Ülke Gazetesi (12 Mart 1947). Amerika’nın Türkiye’ye Yardımı.
• Ülke Gazetesi (13 Mart 1947). Başkan Truman Kongreden Türkiye ve Yunanistan’a 400 Milyon Dolar Yardım İstedi.
• Ülke Gazetesi (14 Mart 1947). Başbakan Recep Peker’in Amerika Yardımı Hakkındaki Demeci.
• Ülke Gazetesi (14 Mart 1947). Truman’ın Mesajı İyi Karşılandı.
• Ülke Gazetesi (10 Nisan 1947). Vanderberg Yardım Yapmakla Sulha Hizmet Edildiğini Söylüyor.
• Ülke Gazetesi (13 Nisan 1947). Çörçil ve Amerikan Siyaseti.
• Ülke Gazetesi (24 Nisan 1947). Yardım Tasarısı Kabul Edildi.
• Ülke Gazetesi (25 Nisan 1947). Amerika Yardımının Yankıları.
• Ülke Gazetesi (11 Mayıs 1947). Türkiye ve Yunanistan’a Yapılacak Yardım Tasarısı Kabul Edildi.
• Ülke Gazetesi (11 Mayıs 1947). Amerikan Yardımı Yurtta Büyük Sevinç Uyandırdı.
• Ülke Gazetesi (23 Mayıs 1947). Amerikan Yardım Kanunu İmzalandı.
• Ülke Gazetesi (25 Mayıs 1947). Türkiye ve Yunanistan’a Yardım.
• Ülke Gazetesi (27 Mayıs 1947). Ankara’ya Gelen Amerikan Heyeti.
• Ülke Gazetesi (31 Mayıs 1947). Türk Amerika Görüşmeleri.
• Ülke Gazetesi (7 Haziran 1947). Heyet, Sivas ve Havalisinde de Tetkikler Yapacak.
• Ülke Gazetesi (11 Haziran 1947). Amerikan Heyetinin Yurt Gezileri.
• Ülke Gazetesi (27 Haziran 1947). Marşal Plânı- Birleşik Avrupa devletleri.
• Ülke Gazetesi (28 Haziran 1947). Amerikan Heyeti Bugün Şehrimize Geliyor.
• Ülke Gazetesi (29 Haziran 1947). Amerikan Heyeti Tezahüratla Karşılandı.
• Ülke Gazetesi (1 Temmuz 1947). Amerikan Yardımı.
• Ülke Gazetesi (2 Temmuz 1947). Avrupa, Marşal Plânını Gerçekleştiremezse Dipsiz Bir Kuyu Gibi Kalacak.
• Ülke Gazetesi (6 Temmuz 1947). Marşal Planı İngiliz-Fransız Hükümetleri Plana İlgi Gösteren 22 Millete Birer Nota Gönderdiler.
• Ülke Gazetesi (13 Temmuz 1947). Türk-Amerikan Yardım Anlaşması Dün İmzalandı.
• Ülke Gazetesi (15 Temmuz 1947). Türk-Amerikan Yardım Anlaşması.
• Ülke Gazetesi (15 Nisan 1948). Türkiye Amerika Kredi Yardımından İstifade Edecek.
• Ülke Gazetesi (17 Nisan 1948). Büyük Millet Meclisinde Dışişleri Bakanı 16’lar Konferansı Londra-Paris Ve Atina’daki Temasları Hakkında İzahat Verdi.
• Ülke Gazetesi (22 Nisan 1948). Avrupa’nın Kalkınması.
• Ülke Gazetesi (17 Ağustos 1948). Amerika Yardımı.
• Ülke Gazetesi (19 Ekim 1948). Amerika Türkiye’ye 50 Milyon Dolar Yardımda Bulunacak.
• Ülke Gazetesi (28 Aralık 1948). Marşal Yardımı. Onbeş Memlekete Verilen Miktar 132 Milyon Doları Buldu.
• Ülke Gazetesi (20 Mart 1949). Marşal Planının Türkiye’ye Tatbiki.
• Ülke Gazetesi (23 Şubat 1950). 1951 Marşal Yardımından Türkiye’ye 44 milyon Ayrıldı.
• Ülke Gazetesi (10 Mayıs 1950). Türkiye’ye Sağlanan Amerikan Yardımının Miktarı ve İstimali.
• Ülke Gazetesi (24 Mayıs 1950). Birleşik Amerika Dışişleri Bakanlığı Mühim Bir Tebliğ Yayınladı.
• Yazıcı, Ö. F. (2021). Ülke Gazetesinin Yayın Faaliyetleri, Habercilik Anlayışı ve Politikaları (1945-1950). Yüksek Lisans Tezi, Amasya: Amasya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.