Tuberculosis In Perspective Of Divan Poets

Yıl 2017, , 610 - 618, 30.12.2017

Fatih Sona

https://doi.org/10.33905/bseusbed.347613

Cited By: 2

Öz

There is a mutual relationship between the literature and society. The poets of divan have used customs and beliefs of public in their poems. One of the subject of divan poem is health. The health and the concepts regarding the health have affected the poets. The poets have dealt with the patient, disease types, treatment methods and the medications used in their poems. It was thought in old medicine that there were four elements in the human body named gall, love, blood and phlegm. It was believed that when these four liquid were in balance then the people were healthy. It was believed that when those became unbalanced, the diseases were emerged. One of these diseases is tuberculosis. The information on tuberculosis is found in ancient times. It was previously thought that the tuberculosis was a contagious disease, and the preventive steps for infection have been taken at the end of the seventeenth century. In 1882, Robert Koch succeeded in determining the microorganism that was responsible for the tuberculosis disease, and therefore the tuberculosis factor was named as Koch bacilli. After then, the further factors causing tuberculosis have been determined. The poets of Divan have used tuberculosis disease in their poems. These poems shall be tried to be shown in the article in order to try to understand how the tuberculosis disease was seen by the poets of Divan.

Anahtar Kelimeler

Divan literature, poem, patient, disease, tuberculosis

Divan Şiirinde verem

Öz

Edebiyat ile toplum arasında karşılıklı bir ilişki vardır. Divan şairleri, halkın âdetlerini, inanışlarını şiirlerinde kullanmışlardır. Divan şiirinin konularından birisi de sağlıktır. Sağlık ve sağlığa ilişkin kavramlar, şairleri etkilemiştir. Şairler, hasta, hastalık çeşitleri, tedavi yolları, kullanılan ilaçları şiirlerinde işlemişlerdir. Eski tıpta insan vücudunda safra, sevdâ, kan ve balgam adlı dört unsurun var olduğu düşünülürdü. İnsanların bu dört sıvı dengeli olduğu zaman sağlıklı olduğuna inanılırdı. Bunlar bozulduğu zaman çeşitli hastalıkların ortaya çıktığı düşünülürdü. Bu hastalıklardan birisi de veremdir. Veremle ilgili bilgilere eski çağlarda rastlanmaktadır. Önceden veremin bulaşıcı bir hastalık olduğu düşünülmüş, on yedinci yüzyılın sonunda hastalığın bulaşmasını önlemeye yönelik adımlar atılmıştır. 1882 yılında Robert Koch, verem hastalığından sorumlu olan mikroorganizmayı saptamayı başarmış bundan dolayı verem etkenine Koch basili denilmiştir. Daha sonra veremi ortaya çıkaran başka etkenler belirlenmiştir. Divan şairleri de verem hastalığını şiirlerinde kullanmışlardır. Bu çalışmada bu şiirler gösterilmeye çalışılarak, verem hastalığının divan şairlerince nasıl ele alındığı anlaşılmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

di, ha

Kaynakça

• Akdoğan, Yaşar, Ahmedî Divanı, Kültür Bakanlığı e kitap. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10591,ahmedidivaniyasarakdoganpdf.pdf?0 [Erişim Tarihi 1/6/2017] Akkuş, Yasemin (2010), Benderli Cesârî’nin Divanı ve Divançesi, Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Arslan, Mehmet (2011), Şeref Hanım Dîvânı, İstanbul: Kitabevi Yay.
• Ayverdi, İlhan (2013). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Aydemir, Yaşar (2006), “Ağlatan Çiçek: Çiçek Hastalığı”, Bilim ve Aklın Işığında Eğitim, S.77-78: 58-61.
• Aydemir, Yaşar-Çeltik, Halil (2009), Meşhûrî Divanı, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Barış, Y.İzzettin (2010), Tüberküloz Tarihi, Klinik Gelişim Dergisi, C.23, S.3,8-13.
• Bilgin, Azmi (2003), Divan-ı Seyyid Nigârî, İstanbul: Kule İletişim Yay.
• Boz, Erdoğan (2007), Hakîkî Divanı, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
• Ceylan, Ömür (2003), Hânedânda Bir Âsî, Dâmâd Mahmûd Celâleddîn Paşa, Âsaf Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
• Demirel, Gamze (2005), 18. Yüzyıl Şairlerinden Belîğ Mehmed Emîn Dîvânı: İnceleme- Tenkitli Metin- Tahlil. Doktora Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Demirkazık, Hacı İbrahim (2009), 18. Yy. Şairi Mustafa Fennî Divanı, Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Devellioğlu, Ferit (2013), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
• Doğan, Muhammed Nur. (2002) “Klasik Türk Edebiyatında İran Tesiri ve Divan Şiirinin Millî Karakteri” Eski Şiirin Bahçesinde, İstanbul: Ötüken Yay.
• Ersoy, Ersen, II. Bâyezid Devri Şâirlerinden Münîrî Hayatı, Eserleri ve Divânı, Kültür Bakanlığı Yay. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10631,muniripdf.pdf?0 [Erişim Tarihi 06/06/2017]
• Görkem, İsmail (2005), Türâbî Divanı, Elazığ: Fırat Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı Doktora Tezi.
• Günyüz, Melike (2005), “Şair ve Hekim Ahmedî’nin Duygu Dünyasında Tıp Terimleri”, 38. Uluslararası Tıp Tarihi Kongresi Bildiri Kitabı, C.2, Ed. Nil Sarı vd., Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay., 651-670.
• Kâhya, Esin(1995), İbn-i Sînâ, El-Kânûn Fi’t-Tıb, Birinci Kitap, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yay.
• Karacan, Turgut (1991), Bosnalı Alaeddin Sâbit Divân, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yay.
• Kemikli, Bilal (2007). “Divan Şiirinde Hastalık ve Tedavi”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 16, S.1, Bursa, 19-36.
• Komisyon (1993) “Verem” Medicana Genel Sağlık Ansiklopedisi,C.4, İstanbul, Ana Yay., 209-216.
• Kurnaz, Cemal (1997)”Divan Şiiri Geleneğinden Yararlanma” Divan Edebiyatı Yazıları, Ankara: Akçağ Yay. 284-9.
• Mermer, Ahmet. “Taşlıcalı Yahya Bey’in Kendi Şiiri Üzerine Düşünce ve Değerlendirmeleri”, Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Ayrı Basım, Sayı 1, Konya 1987, 228-234.
• Okumuş, Sait (2015). Amasyalı Nebzî ve Divanı, İstanbul: Gece Kitaplığı Yay.
• Önler, Zafer (1990), Celâlüddin Hızr. Müntehâb-ı Şifâ I, Giriş-Metin, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
• Özkara, Şeref vd.(2003), Türkiye’de Tüberkülozun Kontrolü İçin Başvuru Kitabı, Ankara.
• Öztahtalı, İbrahim İmran (2009) Bursalı Murad Emrî Efendi ve Divanı, Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Parlatır, İsmail (2006),Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Yargı Yayınevi.
• Remzi, Hüseyin. (1305), Lügat-ı Remzi, 2 C. İstanbul: Matbaa-i Hüseyin Remzi.
• Seber, Engin (2010), Tüberkülozun Dünü, Ankem Dergisi, 24 (Ek 2), 52-60.
• Şentürk, Necdet (2006), Nazîr İbrahim Dîvânı, Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Uzel, İlter (1991), Osman Şevki Uludağ, Beşbuçuk Asırlık Türk Tabâbeti Tarihi, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Üst, Sibel (2012), Edirneli Nazmî Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10605,edirneli-nazmi-divanisayfa19903981pdf.pdf?0 [Erişim tarihi: 06.06.2017].
• Yeniterzi, Emine (1998) “Divan Şiirinde Sağlık ve Hastalıklarla İlgili Bazı Hususlar”, Selçuk Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.4, Konya, 87-103.
• Yılmaz, Salih (2010), Câzib Divanı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.