Petrol Fiyat Değişimlerinin BİST Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisinin Analizi

Yıl 2019, , 247 - 265, 30.06.2019

Aziza Syzdykova Oralbaykızı

https://doi.org/10.33905/bseusbed.518704

Cited By: 7

Öz

Petrol
en önemli enerji kaynağı olmasından dolayı dünyadaki bütün ülkeler için önem
arz eder. Dünyada petrol rezervleri eşit dağılmamıştır, birkaç ülke önemli
petrol ihracatçısı iken diğer kalan ülkeler petrolü ithal etmektedir.
Dolayısıyla hem petrol ihraç eden hem de petrol ithal eden ülkeler petrol
fiyatları ile yakından ilgilenmek zorundadırlar. Petrol ihtiyacının yaklaşık
%90’dan fazlasını ithal eden Türkiye için petrol fiyatlarındaki değişimin
makroekonomik etkilerinin araştırılması son derece önemlidir. Petrol fiyatları
ve Türkiye’deki makroekonomik değişkenler arasındaki etkileşimi araştıran çok
sayıda çalışma bulunmaktadır.

Bu
çalışmada petrol fiyatlarındaki değişimlerin BİST 100 ulusal endeksi ve petrol
ile yakından ilişkisi bulunan 3 tane sektörel endeks (XULAS, XKMYA ve XUSIN)
getirileri üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışma Mayıs 2001 – Nisan 2017
dönemine ait aylık verileri kapsamakta olup, söz konusu ilişki VAR yöntemine
dayalı etki tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırması kapsamında analiz
edilmiştir. Bulgulara göre petrol fiyat değişimlerinin etkisi sektörlere göre
değişmektedir.

Anahtar Kelimeler

Petrol Fiyatları, BİST100, Hisse Senedi Getirileri

Analysis of the Effect of Oil Price Changes on the BIST Index Returns

Öz

As oil is the most important energy source, it is important for all countries in the world. Oil reserves in the world are not evenly distributed, the remaining countries import oil, while a few countries are major oil exporters. Therefore, both oil exporters and oil importers countries have to deal with oil prices closely. For Turkey which imports more than 90% of its oil needs, being investigated the effect of changes in oil prices on the stock market is extremely important for investors and policymakers. 

In this study, the effects of the changes in oil prices on the BIST 100 national index and the yields of three sectoral indices (XULAS, XKMYA and XUSIN) closely related to oil were investigated. The study includes monthly datas from May 2001 - April 2017. The relationship was analyzed in terms of impact-response functions and variance decomposition based on the VAR method. According to findings, the effect of changes in oil prices depends on the sectors. 

Keywords: Oil Prices, ISE100, Stock Returns, VAR analysis 

Jel Codes: F30, F65, G12, G15 

Kaynakça

• Abdioğlu, Z. ve Değirmenci, N. (2014). “Petrol Fiyatları-Hisse Senedi Fiyatları İlişkisi: BIST Sektörel Analiz”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8).
• Arouri, M. E. H. (2011). “Does Crude Oil Move Stock Markets in Europe? A Sector Investigation”, Economic Modelling, 28(4), s.1716-1725.
• Basher, S. A. ve Sadorsky, P. (2006). “Oil Price Risk and Emerging Stock Markets”, Global finance journal, 17(2), s.224-251.
• Basher, S. A., Haug, A. A. ve Sadorsky, P. (2012). “Oil Prices, Exchange Rates and Emerging Stock Markets”, Energy Economics, 34(1), s.227-240.
• Burbidge, J. ve Harrison, A. (1984). T”esting for The Effects of Oil-Price Rises Using Vector Autoregressions”, International Economic Review, s.459-484.
• Büberkökü, Ö.(2017). “Çoklu Yapısal Kırılmalar Altında Petrol Fiyatlarının Türk Hisse Senedi Piyasaları Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi”, Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi 1(3), s.15-32
• Çelik, İ., Özdemir, A. ve Gülcan, N. (2015). “Petrol Fiyat Dalgalanmalarının Getiri Oynaklığı Üzerine Etkisi: Türkiye’de Alt Endeksler Üzerine Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (67), s.157-170.
• Dagher, L. ve El Hariri, S. (2013). “The Impact of Global Oil Price Shocks on The Lebanese Stock Market”, Energy, 63, s.366-374.
• Degiannakis, S., Filis, G. ve Floros, C. (2013). “Oil and Stock Returns: Evidence From European Industrial Sector Indices in a Time-Varying Environment”, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 26, s.175-191.
• Faff, R. W. ve Brailsford, T. J. (1999). “Oil Price Risk and The Australian Stock Market”, Journal of Energy Finance & Development, 4(1), s.69-87.
• Gisser, M. ve Goodwin, T. H. (1986). “Crude Oil and The Macroeconomy: Tests of Some Popular Notions: Note”. Journal of Money, Credit and Banking, 18(1), s.95-103.
• Gönüllü, Ç. O., Otluoğlu, E. Ve Şengöz, M. H. (2015). “Ham Petrol Fiyatı Değişimlerinin Petrokimya Sektörü Getirileri Üzerindeki Etkisi”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (14).
• Güler, S. ve Temel Nalın, H. (2013). “Petrol Fiyatlarının İMKB Endeksleri Üzerindeki Etkisi”, International Journal of Economic & Social Research, 9(2). s.79-97
• Güler, S., Tunç, R. ve Orçun, Ç. (2010). “Petrol Fiyat Riski ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Türkiye’de Enerji Sektörü Üzerinde Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 24(4), s.297-315.
• Hamilton, J. D. (1983). “Oil and The Macroeconomy Since World War II”, Journal of political economy, 91(2), s.228-248.
• Huang, R. D., Masulis, R. W. ve Stoll, H. R. (1996). “Energy Shocks and Financial Markets”, Journal of Futures Markets: Futures, Options, and Other Derivative Products, 16(1), s.1-27.
• Jones, C. M. ve Kaul, G. (1996). “Oil and The Stock Markets”, The journal of Finance, 51(2), s.463-491.
• Kaya, A. ve Binici, Ö. (2014). “BIST Kimya, Petrol, Plastik Endeksi Hisse Senedi Fiyatları İle Petrol Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15(1), s.383-395.
• Kendirli, S. ve Çankaya, M. (2016). “Ham Petrol Fiyatlarının BİST 100 ve Bist Ulaştırma Endeksleri İle İlişkisi”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 136-141.Kılıç, C., Bayar, Y. ve Özcan, B. (2014). “Petrol Fiyatlarının Borsa İstanbul Sanayi Fiyat Endeksi Üzerindeki Etkisi”, Kamu-İş Dergisi, 125-141.
• Li, H. ve Wen, Zh. (2012). “Causal Relation between Macro Economy and Industrial Index Based on Regression Analysis”, Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 46(2), s.754-761.
• Li, S. F., Zhu, H. M. ve Yu, K. (2012). “Oil Prices and Stock Market in China: A Sector Analysis Using Panel Cointegration with Multiple Breaks”, Energy Economics, 34(6), s.1951-1958.
• Nandha, M. ve Faff, R. (2008). “Does Oil Move Equity Prices? A Global View”, Energy Economics, 30(3), s. 986-997.
• Narayan, P. K. ve Narayan, S. (2010). “Modelling The Impact of Oil Prices on Vietnam’s Stock Prices”, Applied energy, 87(1), s.356-361.
• Öztürk, M. B., Gümüş, G. K., Taşkın, F. D.ve Çağlı, E. Ç. (2013). “Petrol ve Doğalgaz Fiyatları ile İmalat ve Kimya-Petrol-Plastik Sektörlerinin Endeksleri Arasındaki İlişki”,Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), s.64-73
• Toraman, C., Başarır, Ç. ve Bayramoğlu, M. F. (2011). “Effects of Crude Oil Price Changes on Sector Indices of Istanbul Stock Exchange”. European Journal of Economic & Political Studies, 4(2).
• Yıldırım, M., Bayar, Y. ve Kaya, A. (2014). “Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (62), s.93-108.