Military Dimension of Turkey-Azerbaijan Relations and Gendarmerie-Centered Aids (1992-2014)

Yıl 2020, , 15 - 40, 30.06.2020

Selma Göktürk Çetinkaya

https://doi.org/10.33905/bseusbed.688144

Cited By: 2

Öz

In 1991, Azerbaijan gained its independence. It was the first country to recognize the Republic of Turkey. The good relations of the two frendly countries starting from this date have been seen in many different fields such as politics, economy, education, health and tourism. In addition, the fact that both countries are located in a geography open to threats has led to the necessity of acting together at the security point. Therefore, Turkey has supported Azerbaijan in military terms the new structure. Turkey, as the internal security related training requirements, as well as help the way the economy has been spared. Military Training Cooperation Agreement signed by the middle of 1992, the beginning of military training cooperation of Azerbaijan with Turkey. Turkey's support for Azerbaijan began with this deal. In addition, Turgut Özal, the president of the period, went to Azerbaijan in April 1993. Özal, Armenians in Nagorno-Karabakh said it was necessary to establish a military alliance between Azerbaijan and Turkey does not stop the war. As a matter of fact, the Military Education Cooperation Agreement approved in the Turkish Grand National Assembly was approved simultaneously with the statement of Özal. Within the scope of this agreement, as of 1994, training of law enforcement officers with military status that will ensure the internal security of Azerbaijan started. In 1994, the Security Cooperation Agreement was also signed by the Interior Ministers of the two countries.
Cooperation between the two countries was transformed into a restructuring in 2013, and with the participation of Kyrgyzstan, the Eurasia Military Status Law Enforcement Agency (TAKM) was established. This article evaluates the mutual relations of the Gendarmerie General Command and Internal Combinations Command within a period of twelve years. Military relations between Turkey and Azerbaijan, the gendarmerie axis has been adequately dealt with in a study. For this reason, this article has been prepared. The article has been prepared with the aim of filling the existing deficiency and guiding the future studies.

Anahtar Kelimeler

Turkey, Azerbaijan, Gendarmerie General Command, the Command of Internal Affairs of the Republic of Azerbaijan, the Association of the Eurasian Law Enforcement Military Status Law Enforcement Forces with Military Status

Türkiye-Azerbaycan İlişkilerinin Askeri Boyutu ve Jandarma Merkezli Yardımlar (1992-2014)

Öz

1991’de Azerbaycan’ın bağımsızlığına kavuşması sonrası kendisini ilk tanıyan ülke Türkiye Cumhuriyeti olmuştur. İki kardeş ülkenin bu tarihte başlayan iyi ilişkileri siyaset, ekonomi, enerji, eğitim, sağlık ve turizm gibi pek çok farklı alanda kendini göstermiştir. Ayrıca ülkenin tehditlere açık bir coğrafyada yer alması, güvenlik noktasında da birlikte hareket etmeleri gerekliliğini doğurmuştur. Bu minval üzere yeni yapılanan Azerbaycan’ı askeri açıdan destekleyen Türkiye, iç güvenlikle ilgili olarak da eğitim ve ekonomi temelli yardımlarını esirgememiştir. Askeri eğitim noktasında Türkiye ile Azerbaycan arasında 1992’de imzalanan Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması, bu alandaki desteğin başlangıcıdır. Ayrıca dönemin cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın 1993’te Azerbaycan ziyareti esnasında Dağlık Karabağ sorununda Ermeniler savaşı durdurmadığı takdirde Türkiye ile Azerbaycan arasında askeri ittifakın oluşturulmasının gerekliliğine vurgu yapması bu bağlamda okunmalıdır. Nitekim Özal’ın açıklamasıyla eş zamanlı TBMM’de onaylanmış olan Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması’nın gereğince 1994 itibariyle Azerbaycan iç güvenliğini sağlayacak askeri statüdeki kolluk kuvvetlerinin eğitimine başlanmıştır.
İki ülke arasındaki işbirliği, 2013’te Kırgızistan’ın da katılımıyla Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı’nın kurulmasını beraberinde getirmiştir. Jandarma Genel Komutanlığı ile Dahili Koşunlar Komutanlığı’nın münasebetlerini on iki yıllık zaman dilimi içerisinde değerlendiren makale, Türkiye-Azerbaycan askeri yönlü ilişkilerinin jandarma eksenli çalışmada yeterince ele alınmamış olması nedeniyle hazırlanmıştır. Makale, var olan eksikliği doldurmak ve yapılacak çalışmalara rehberlik etmek gayesiyle hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Azerbaycan, Jandarma Genel Komutanlığı, Azerbaycan Dahili Koşunlar Komutanlığı, Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı

Kaynakça

• Resmi Yayınlar
• Resmi Gazete, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun”, S. 21559, 21 Nisan 1993, s. 1.
• Resmi Gazete, “Türkiye Cumhuriyeti Genelkurmay Başkanlığı ile Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı Arasında Azerbaycan Ali Harbi Tayyarecilik Mektebi’ne Eğitim-Öğretim Desteğine İlişkin Protokol”, S. 27133, 6 Şubat 2009, s. 1.
• TBMM Tutanak Dergisi, “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşması”, C. 34, 15 Nisan 1993, ss. 8-16.
• Kurum Yayınları
• Harp Akademileri Komutanlığı (1993a), ABD Bakış Açısı ile Kafkaslar ve Orta Asya Devletleri, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul.
• Harp Akademileri Komutanlığı (1993b), Güney Kafkasya’nın Dünü-Bugünü-Yarını, Harp Akademileri Basımevi, İstanbul.
• Jandarma Genel Komutanlığı (2002), Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi, cilt: 1. (Asayiş ve Kolluk Tarihi İçerisinde Türk Jandarma Teşkilatı), Jandarma Genel Komutanlığı Yayınları, Ankara.
• Süreli Yayınlar
• Cumhuriyet (10 Kasım 1991). “Türkiye, Azerbaycan’ı Resmen Tanıdı”, s. 1-19.
• Cumhuriyet (22 Aralık 1991). “SSCB Resmen Yok Oldu”, s. 1-14.
• Cumhuriyet (17 Haziran 1992). “Elçibey Yemin Etti”, s. 8.
• Cumhuriyet (2 Kasım 1992). “Azerbaycan ile İlişkiler Geliştirildi”, s. 17.
• Cumhuriyet (15 Nisan 1993). “Özal, Bakü’ye Askeri İttifak Önerdi”, s. 1-17
• Cumhuriyet (30 Ocak 2013). “Türkiye TAKM’nin İlk Dönem Başkanı Oldu”, s. 9.
• Jandarma Dergisi (Eylül 2012). “Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Bekir Kalyoncu Azerbaycan’ı Ziyaret Etti” 134: 67.
• Jandarma Dergisi (Eylül 2012). “Azerbaycan Heyeti J. Gn. K.lığını Ziyaret Etti” 134: 71.
• Jandarma Dergisi (Ocak 2013). “Azerbaycan Dahili Koşunlar Komutanlığı Personeline Yerinde Eğitim Verildi” 135: 70.
• Jandarma Dergisi (Ocak 2013). “Azerbaycan Heyeti Jandarma Komando Okulunda İncelemelerde Bulundu” 135: 73.
• Jandarma Dergisi (Mayıs 2013). “Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri (TAKM) Teşkilatı Kuruldu” 136: 4.
• Jandarma Dergisi (Eylül 2013). “Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı Komisyon Toplantısı Kırgızistan’da Yapıldı” 137: 71.
• Jandarma Dergisi (Ocak 2014). “Azerbaycan Heyeti Jandarma Havacılık Komutanlığında İncelemede Bulundu” 138: 71.
• Jandarma Dergisi (Haziran 2014). “Dahili Koşunlar Komutanı Ülkemizde İncelemelerde Bulundu” 139: 11.
• Jandarma Dergisi (Ocak 2015). “Jandarma Genel Komutanı Orgeneral Abdullah Atay, Katar ve Azerbaycan’da İncelemelerde Bulundu” 141: 73.
• Tetkik Eserler
• Alpar, G. (Mayıs 2013). “Güvenliğin Sağlanmasında Bir Kolluk Kuvveti Olan Jandarmanın Geçmişten Günümüze Rolü ve Dünyadaki Konumu”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, cilt: 1, s. 79-106.
• Arıkan, H. & Hayal, Ü. (2015). “Azerbaycan Dahili Koşunlar Komutanlığı Âli Harbi Mektebi (DQAHM)”, Jandarma Dergisi, sayı: 142, s. 58-65.
• Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, İstanbul, Alkım Yayınevi, 2005.
• Aydın, U. (2018). “Türkiye-Azerbaycan İlişkilerinin Son On Yılı (2006-2016): Kardeşlikten Stratejik İşbirliğine Uzanan Yol”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, cilt: 13, sayı: 6, s. 38-62.
• Bilgin, Taner. Bir Türk Beyi Ebulfez Elçibey, İstanbul, Babıali Kültür Yayıncılığı, 2016.
• Darıcılı, Ali Burak. “Türkiye ve Azerbaycan Arasındaki Askeri İşbirliği Süreçlerinin Analizi”, Türkiye-Türk Dünyası İlişkileri ‘Politik ve Ekonomik Boyut’, Edt: İlyas Topsakal, Sema Ay, Bursa, Ekin Yayınevi, 2018, s. 49-61.
• Haydaroğlu, Ceyhun. “Türkiye Avrasya İlişkileri Bağlamında Enerjinin Jeopolitiği”, 21. Yüzyılda Küresel ve Bölgesel Aktörler Bağlamında Türk Dış Politikası, Edt: Murat Ercan, İstanbul, Efe Akademi Yayınları, 2018, s. 595-618.
• Mardanov, Samir. “Azerbaycan Dış Politikalarının Temelleri (1991-2003)”, Kafkasya’nın Yükselen Yıldızı İlham Aliyev Döneminde Azerbaycan, Edt: Çağrı Erhan, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2013, s. 47-102.
• Mavuş, P. (2013). “Dünya Jandarmaları ve Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Arasında İşbirliği Faaliyetleri”, Jandarma Dergisi, sayı: 136, s. 16-23.
• Novruzov, T. (2019). “Bir Azerbaycanlı Subayın Kaleminden: Azerbaycan-Türkiye Jandarma İlişkileri”, Jandarma Dergisi, sayı: 153, s. 42-47.
• Özalp, G. O. (2015). “Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı (TAKM)”, Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Saray, Mehmet. Türk Dünyasında Dil ve Kültür İşbirliği, İstanbul, Çantay Kitabevi, 2003.
• Saray, Mehmet. Türkiye ve Yakın Komşuları, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2010.
• Sarıahmetoğlu, Nesrin. Karabağ, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2011.
• Yalçınkaya, Alaeddin. “Türk Dış Politikasında Kafkasya”, 21. Yüzyılda Küresel ve Bölgesel Aktörler Bağlamında Türk Dış Politikası, Edt: Murat Ercan, İstanbul, Efe Akademi Yayınları, 2018, s. 565-594.
• Yılmaz, R. & Sayın, Fatih Mehmet. (2013). “Azerbaycan Dış Politikasını Belirleyen Öğeler ve Denge Politikasına Yansımaları”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt: 4, sayı: 1, s. 23-42.
• Elektronik Kaynaklar
• Azerbaycan Respublikası Daxili İşler Nazirliyinin Daxili Qoşunları. “Daxili Qoşunların Tarixi” https://dq.mia.gov.az/?/az/menu/13/, [Erişim tarihi: 20.11.2019].
• Milliyet. “Türk Dünyası Ortak Ordusunu Kuruyor” http://www.milliyet.com.tr/gundem/turk-dunyasi-ortak-ordusunu-kuruyor-2571475, [Erişim tarihi: 20.11.2019].
• “Avrasya Askeri Statülü Kolluk Kuvvetleri Teşkilatı (TAKM)” http://web.archive.org/web/20151228225435/http://www.jandarma.tsk.tr:80/dis/takm.htm, [Erişim tarihi: 20.11.2019].
• “Ortak Türk Ordusu Kuruldu” https://www.stratejikortak.com/2017/12/ortak-turk-ordusu-kuruldu.html, [Erişim tarihi: 20.11.2019].
• Azerinfo. “12 Mart – Daxili Qoşunlar Günüdür” http://azerinfo.az/gundem/10335-12-mart-daxili-qoshunlar-gunudur.html, [Erişim tarihi: 21.11.2019].