Uluslararası Ekonominin Covid-19’a Karşı Piyasalardaki Durumunun Yatırımlar Perspektifinden İncelenmesi

Yıl 2021, , 284 - 296, 31.12.2021

Suna Şahin , Aykut Akdağ

https://doi.org/10.33905/bseusbed.995870

Öz

2020 yılının mart ayında başlayan Covid-19 salgın krizi gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkeyi sert bir şekilde vurmuş ve dünya genelinde ortaya konulan sürdürülebilir kalkınma hedeflerinin gerçekleşmemesine neden olmuştur. Bu durum özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki kalkınma hedeflerine ulaşmada engel oluşturmuştur. Covid-19 salgın krizi ülke ekonomilerinin arz ve taleplerini değişime uğratmıştır. Bu durum ise özellikle finansal piyasalarda krizler yaşanmasına sebebiyet vermiştir. Gelişmiş ülkeler tarafından sağlanan yardım, zayıf ekonomileri olan ve özellikle uluslararası sermaye piyasalarına erişimi olmayan ülkeler için yetersiz düzeydedir. Ancak hali hazırda yardım etmesi gereken gelişmiş ülkelerin çoğu, ekonomik büyüme, üretim çıktısı, istihdam oranı, mali durum ve borç miktarı gibi kötüleşen makroekonomik koşullarla karşı karşıya kalmıştır. Global ekonomilerin etkileşiminin hızla arttığı bir dönemde gelişmekte olan ve az gelişmiş ülkeler yabancı kaynakları ülkelerine çekmek için çabalarını artırmaktadırlar. Büyümeleri için gerekli olan kaynaklar doğrudan yabancı yatırımlar ve sıcak para da diyebileceğimiz finansal piyasalara olan yatırımlardan oluşmaktadır. Bu ülkeler yatırımları çekmek isteseler de özellikle az gelişmiş olan ülkelerin finansal piyasaları çok az gelişmiş olduğu için çekebilecekleri yatırımlar sadece doğrudan yatırımlar şeklinde olacaktır. Burada da o ülkelerde rekabet avantajı, ucuz hammadde, ucuz iş gücü, hukuk altyapısı, güvenlik gibi çok çeşitli faktörler devreye girmekte ve istenilen yatırım tutarlarına ulaşmak mümkün olmamaktadır. Yapılan bu çalışmada, uluslararası yatırımlarda ülkelerin politik, ekonomik ve yerel faktörlerinin önemi dışında böyle bir salgın sürecinde uluslararası sermaye yatırımlarının hem dünya ülkelerinin hem de Türkiye’nin finansal tablolarına olan etkisi değerlendirilmiştir. Çalışmada salgın sürecine ilişkin durum yazarlar tarafından hesaplanan veriler ışığında anlatılmıştır. Sonuç olarak salgın ülkelere sadece sağlık alanında değil ekonomik anlamda da derin sarsıntılar yaşatmıştır. Ülkeler hem kısa hemde uzun vadeli ekonomi politikaları oluşturmalı ve küresel sistem içerisindeki karşılıklı etkileşimleride dikkate alarak bu süreci en az zararla, kontrollü bir şekilde ilerletmeye çalışmalıdır. Krizleri fırsata çevirmeyi başaran ülkelerin süreçten karlı çıkmasıda muhtemeldir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Sermaye Yatırımları, Finansal Piyasalar, Küresel Salgın

Investigation of the International Economy Against Covid-19 in the Markets from the Investment Perspective

Öz

The Covid-19 epidemic crisis, which started in March 2020, hit many developed and developing countries hard and prevented the achievement of the sustainable development goals. This situation has created an obstacle especially for the developing countries. The Covid-19 epidemic crisis has changed the supply and demand balances of the world economies. This situation caused crises especially in financial markets. Aid provided by developed countries is insufficient, especially for countries with weak economies and insufficient access to international capital markets. Most of the developed countries that should have helped already have faced worsening macroeconomic conditions such as economic growth, production output, employment rate, finances and amount of debt. At a time when the interaction of global economies is increasing rapidly, developing and underdeveloped countries are increasing their efforts to attract foreign resources to their countries. Although these countries want to attract investments, the investments they can attract will only be in the form of direct investments, especially since the financial markets of underdeveloped countries are very underdeveloped. Here, too, various factors such as competitive advantage, low cost raw materials, low wage labor, legal infrastructure and security come into play in those countries, and it is not possible to reach the minimum targeted investment goals. In this study, apart from the importance of the political, economic and local factors of the countries in international investments, the effect of international capital investments on the financial tables of both the world countries and Turkey during such an epidemic was evaluated. In the study, the situation regarding the epidemic process was explained in the light of the data calculated by the authors. As a result, the epidemic has caused deep shocks to the countries not only in the field of health but also in the economic sense. Countries should create both short-term and long-term economic policies and try to advance this process in a controlled manner with the least damage, taking into account the mutual interactions within the global system. It is likely that countries that have succeeded in turning crises into opportunities will profit from the process.

Anahtar Kelimeler

International Capital İnvestment, Financial Markets, Global Markets

Kaynakça

• African Union (2020). Impact Of The Coronavirüs (Covid-19) On The African Economy.https://au.int/sites/default/files/documents/38326-doc-covid 19_impact_on_african_economy.pdf. (04.09.2021).
• Ağır, H., & Rutbil, M. (2019). Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İle Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 469-488.
• Akman, A. (1988). Yabancı Sermaye Yatırım Neden Ve Etkileri. İstanbul: YASED İnceleme Yarışması.
• Alpar, C. (1978). Çok Uluslu Şirketler Ve Ekonomik Kalkınma. Ankara: İktisadi Ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.
• Arık, Ş., Akay, B. ve Zanbak, M. (2013). Doğrudan Yabancı Yatırımları Belirleyen Faktörler: Yükselen Piyasalar Örneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 97-110.
• Asiedu, E., & Lien, D. (2011). Democracy, Foreign Direct İnvestment And Natural Resources. Journal Of International Economics, 84(1), 99-111.
• Bayraktar, F.(2003). Dünyada ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları. Ankara: Türkiye Kalkınma Bankası A.S. Genel Araştırmalar.
• Berksoy, T., & Saltoğlu, B. (1998). Türkiye Ekonomisinde Sermaye Hareketleri. İstanbul: Mega Ajans Basımevi.
• Candemir, A.(2009). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Etkileyen Faktörler. Ege Akademik Bakış Dergisi, 9(2), 659-675.
• Çeştepe, H., & Mıstaçoğlu, T. (2010). Gelişmekte Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yatırımlar Ve Ekonomik Entegrasyon: Asean Ve Mercosur Örneği. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 93-102.
• Daniele, V., & Marani, U. (2006). Do Institutions Matter For FDI? A Comparative Analysis Of The MENA Countries. MPRA Paper.
• Durmuş, S., & Şahin, D. (2020). Covid-19 Küresel Salgında Dünyada Ve Türkiye’de Uygulanan Ekonomi Politikaları Üzerine Bir Değerlendirme. Turkish Studies, 15, 923-943.
• Egger, P., & Winner, H. (2005). Evidence On Corruption As An Incentive For Foreign Direct Investment. European Journal of Political Economy, 21 (4), 932–952.
• Erdinç, Z., & Aydınbaş, G. (2020). Determinant of The Factors Affecting Foreign Direct Investment (FDI): Panel Data Analysis For 11 Selected Countries. Journal of Current Researches on Business and Economics, 10(1), 1-18.
• Güçlü, Y. (2011). Yabancı Sermaye Çekimi, Yatırımların Karşılıklı Teşviki Ve Korunması Anlaşmaları. http://www.mfa.gov.tr/yabanci-sermaye-cekimi-yatirimlarin-karsilikli-tesviki-ve-korunmasi-anlasmalari.tr.mfa
• Kar, M., & Tatlısöz, F. (2008). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2008(1), 436-458.
• Koçtürk, O.M., & Eker, M. (2012). Dünyada ve Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Ve Çok Uluslu Şirketlerin Gelişimi. Tarım Ekonomisi Dergisi,1, 35-42.
• Küçükahmetoğlu, O., & Varol, N. (2018). The Effects Of Participation in To Global Value Chains On The Countries’ Economies: Panel Data Analysis. Eurasian Academy of Sciences Social Sciences, 22, 118 ‐ 142.
• Loayza, N.V., & Pennings, S. (2020). Macroeconomic Policy in The Time Of Covid-19: A Primer For Developing Countries. World Bank: Washington DC. http:// documents.worldbank.org/cu rated/en/951811585836124198/pdf/Macroeconomic-Policy-in-the-Time-of-COVID-19-APrimer-for-Developing-Countries.pdf.
• Mishra, K. M. (2020). The World after COVID-19 and İts İmpact On Global Economy. Econstor,https://www.econstor.eu/bitstream/10419/215931/1/MKM%20PAPER%20FOR%20C OVID .pdf
• Oktar, S. (1995). Uluslararası Sermaye Akışı Ve Sıcak Para. Banka ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, (32), 5-12.
• Öztürk, Ö., Şişman, M.Y., Uslu, H., & Çıtak, F. (2020). Effect Of COVID-19 Outbreak On Turkish Stock Market: A Sectoral-Level Analysis. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 13(1), 56-68.
• Paniagua, J., & Sapena, J. (2014). Business Performance and Social Media: Love Or Hate?. Business Horizons, 57(6), 719-728.
• Sabır, H.(2001). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarını Geliştirmekte Olan Ülkelere Yönlendirici Politikalar. Hazine Müsteşarlığı Dergisi, (26), 20- 28.
• Şahinoğlu, T., & Mortazavimoulou, M. (2017). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik, Sosyal ve Siyasi Belirleyicileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (50), 145-164.
• Trading Economics (2020). https://tradingeconomics.com/brazil/foreign-direct-investment. (03.10.2020).
• Trading Economics (2020). https://tradingeconomics.com/germany/foreign-direct-investment. (06.10.2020).
• Trading Economics (2020). https://tradingeconomics.com/turkey/foreign-direct-investment. (08.10.2020).
• Türkiye Bilimler Akademisi (2020). Covid-19 pandemi değerlendirme raporu http://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/kovidraporu/ Covid19%20Raporu-Final+.pdf. (12.12.2020).
• Uçar, M., & Arslan, S. (2017). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları. Social Sciences Studies Journal, 3(4), 1-11.
• UNCTAD (1998). World Investment Report 1998: Trends and Determinants, https://unctad.org/system/files/official-document/wir1998_en.pdf. (28.12.2020)
• Vial, V.,& Hanoteau, J. (2010). Corruption, Manufacturing Plant Growth, And The Asian Para-Dox: Indonesian Evidence. World Development, 38 (5), 693–705. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2009.11.022
• World Investment Report (2020). https://unctad.org/en/pages/PublicationWebflyer.aspx?publicationid=2769 . (27.12.2020).
• Yorulmaz, R. & Kaptan, S. (2020). Kovid-19 ile Mücadele Sürecinde Maliye Politikalarının Rolü.İ Demir (Ed.), Kovid-19 (Koronavirüs) salgınının ekonomik etkileri içinde (ss. 24-30). Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar (ULİSA) Enstitüsü.