THE NEW RIGHT STATE AND ECONOMIC LIBERALISM IN THE PERIOD OF TURGUT ÖZAL: POLITICAL ECONOMY OF STATE AND MARKET RELATIONSHIP

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 27 - 41, 30.12.2016

Ceyhun Haydaroğlu Satı Tatlısu

Öz

After the second world war, Keynesian expansion ended and The global economic
crisis erupted in 1970s laid the groundwork for transition from social state approach
to liberal market economy. Hence the state was redefined based on the liberal economic
policies and the developed nations have reformed their administrative structure.
One of these regulatory reform, as the New Right state the opposition emerges.
Sometimes policies known Reaganism, Thatcherism and Ozalism in Turkey were implemented.
Then after Second World War, Turkey had to deviate from liberal economic
aspect because of trading import policies. By this mean 24 January 1980 decisions
have become a turning point for the development of liberal economic thought in
Turkey. Özal introduced a liberal and conservative understanding in Turkey by synthesizing liberal approach in politics and economics with conservative values. Özal has
been a critical figure when Turkey abandoned the state socialism and adopted neoliberal
politics in the 1980s. The developments in Turkish Economy between the years
1980-1990 are denominated as “Özal Term”. Both the role of Turgut Özal in 1980s decisions
and being the prime minister in 1983 made this termmentioned with his name.

Anahtar Kelimeler

Economic Liberalism, New Right State, Neoliberal Politics, Turgut Özal Term

TURGUT ÖZAL DÖNEMİ YENİ SAĞ DEVLET VE EKONOMİK LİBERALİZM: DEVLET VE PİYASA İLİŞKİSİNİN POLİTİK EKONOMİSİ

Öz

İkinci Dünya Savaşı sonrasında, Keynesçi genişleme sona erdi ve 1970’li yıllarda ortaya çıkan küresel ekonomik kriz, sosyal devlet anlayışından liberal piyasa ekonomisine geçişin zeminini hazırladı. Liberal ekonomik görüşlere uygun olarak, devlet yeniden tanımlanmış ve dünyanın gelişmiş ülkeleri reform adıyla birçok düzenlemeler yapmışlardır. Bu reform düzenlemelerinden biri de, Yeni Sağ Devlet olarak karşımıza çıkmaktadır. Zaman zaman Reaganizm, Thatcherizm ve ülkemizde Özalizm diye adlandırılan uygulamalar gerçekleştirilmiştir. İlerleyen dönemlerde İkinci Dünya Savaşı’nın etkileri ve izlenen ithal ikameci politikalar, Türkiye’yi liberal ekonomik görüntüden uzaklaştırmıştır. Bu bağlamda 24 Ocak 1980 Kararları, liberal iktisadi düşüncenin ekonomiye yerleşmesinde bir dönüm noktası olmuştur. Özal, liberal siyaset ve ekonomi anlayışını muhafazakâr değerler ile sentezleyerek Türkiye’de liberal ve muhafazakâr bir anlayışı hayata geçirdi. Türkiye’de ise devletçilik politikalarından vazgeçilerek, Neoliberal politikaların uygulandığı 1980’li yıllarda Turgut Özal, önemli bir figür olmuştur. Hatta 1980-1990 yılları arasındaki gelişmeler ‘‘Özal Dönemi’’ olarak adlandırılmıştır. Turgut Özal’ın hem 24 Ocak Kararları’ndaki rolü hem de 1983’te başbakan olması bu dönemin onun ismiyle anılmasına sebep olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Liberalizm, Yeni Sağ Devlet, Neoliberal Politikalar, Turgut Özal Dönemİ

Kaynakça

• AKTAN, Coşkun Can (1994a). Çağdaş Liberal Düşüncede Politik İktisat. Ankara: Takav Matbaacılık.
• AKTAN, Coşkun Can (1994b). Gerçek Liberalizm Nedir?. İstanbul: Mart Matbaacılık.
• AKTAN, Coşkun Can (1996). “Özal’ın Değişim Modeli ve Değişime Karşı Direnen Güçlerin Tahlili”. Türkiye Günlüğü (40): 15-31.
• AKSOY, A. Şinasi (1998). “Yeni Sağ, Kamu Yönetimi ve Yerel Yönetim: Eleştirel Bir Yaklaşım”. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi 7 (1): 3-13.
• BALTACI, Cemal (2004). ‘‘Yeni Sağ Üzerine Bir Eleştiri’’. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 9 (2): 359-373.
• BARLAS, Mehmet (1994). Turgut Özal’ın Anıları. İstanbul: Sabah Kitapları.
• BARLAS, Mehmet (2001). Turgut Özal’ın Anıları. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• BİBER, Ahmet Emre (2008). ‘‘Değişen Devlet Anlayışı, Müdahalecilik ve Piyasa Ekonomisi’’. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1 (16): 56-69.
• CHEVALIER, J (1983). ‘‘Koruyucu Müşfik Devlet Fikrinin Sonu’’. Dünya Ekonomisinde Bunalım: Seçme Yazılar, çev. Dündar Sağlam. İstanbul: AR Basım Yayım.
• ÇAVUŞOĞLU, Hüseyin (2009). ‘‘Türk Siyasi Hayatında Merkez Sağ Çizginin Tarihi’’. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19 (2): 265-278.
• DOĞAN, Ali Ekber (2002). Birikimin Hamalları. Ankara: Donkişot Yayınları.
• DUMAN, Zeki (2008). Türkiye’de Modernleşme ve Liberal-Muhafazakâr Siyaset (Turgut Özal’ın Politikaları Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma). Doktora Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• ERTOSUN, Erkan (2016). ‘‘Turgut Özal’ın Ekonomi Odaklı Dış Politikası: Yunanistan’a Yönelik ‘‘Zeytin Dalı’’ Diploması Örneği’’. Bilge Strateji Dergisi 8(15): 33-57.
• HAYEK, F.A. (1996). Hukuk, Yasama ve Özgürlük: Kurallar ve Düzen, çev. Atilla Yayla. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• HEYWOOD, Andrew (2007). Siyasi İdeolojiler. İstanbul: Adres Yayınevi.
• KOCADAĞ, Sezen (2010). Ekonomik Krizlerle Mücadelede Maliye Politikasının Rolü: Türkiye’de 1980 Sonrası Döneme Yönelik Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• ORAL, Naciye (2011). Turgut Özal ve Siyasal Liberalizm. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
• ÖZAL, Turgut (1985). Başbakan Turgut Özal’ın Konuşma, Mesaj, Beyanat ve Mülakatlar, 13.12.1984–12.12.1985, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• ÖZAL, Turgut (1986a). Başbakan Turgut Özal’ın Konuşma, Mesaj, Beyanat ve Mülakatları 13.12.1985–12.12.1986. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• ÖZAL, Turgut (1986b). Başbakan Sayın Turgut Özal’ın YASED Üyelerine Hitaben Yaptığı Konuşma. İstanbul: Okad Matbaacılık.
• ÖZAL, Turgut (1988). Başbakan Turgut Özal’ın TBMM-Yurtiçi Seyahatlerinde Yaptığı Konuşmaları 13.12.1987–12.12.1988. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• ÖZAL, Turgut (1992a). Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın Dış Politika ve Ekonomi Açılarından “Türkiye’nin Stratejik Öncelikleri” Adlı Uluslararası Sempozyumun Açılışında Yaptıkları Konuşma. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• ÖZAL, Turgut (1992b). Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın Marmara Kulübü Toplantısı’ndaki Konuşmaları “Geleceğe Bakış”- “Değişim”. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• ŞAYLAN, Gencay (1995). Değişim, Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi. Ankara: İmge Yayınları.
• TAYYAR, Ayşegül ve Çetin, Birol (2013). ‘‘Liberal Düşüncede Devlet’’. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 14 (1): 107-120.
• ULUÇ, A.Vahap (2014). ‘‘Liberal-Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal’ın Siyasi Düşüncesi’’. Yönetim Bilimleri Dergisi 12 (23): 107-140.
• YAYLA, Atilla (1992). Liberalizm. Ankara: Turhan Yayınevi.
• YAYMAN, Hüseyin (1998). Kamu Yönetiminde Yeni Arayışlar ve Türk Kamu Yönetiminin Sorunları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• YILMAZ, Oğuz. ‘‘Yeni Sağ ve Devletin Değişimi’’. oguzyilmaz90.files.wordpress.com/2012/01/yeni-sac49f-ve-devletin-dec49fic59fimi.pdf [erişim tarihi: 10.11.2016].