HİTİTLERİN BATI ANADOLU İLE ETKİLEŞİMİ BAĞLAMINDA HİTİT - WİLUŠA İLİŞKİSİ

Yıl 2016, Cilt: 1 Sayı: 1, 91 - 106, 30.12.2016

Olcay Turan

Öz

Hitit dilinin çözümlenmeye başlaması ile beraber, araştırmacılar Hitit metinlerinde bahsi geçen Wiluša, Alakšandu, Taruiša, Kukkuni ya da –appaliuna gibi isimlerin Homeros destanlarındaki karşılıklarını bulmaya çalışmışlardır. Benzerlikler ilk olarak Emil Forrer ve Paul Kretscmer’in dikkatini çekmiş, takip eden zamanda pek çok tarihçi konu ile ilgili düşüncelerini ifade etmişlerdir. Halen karşıt düşünceler olmakla beraber ortaya çıkartılan yeni belgeler ve arkeolojik buluntular ışığında Wiluša’nın Homeros’da anılan Troia olduğu günümüzde kabul gören bir görüş haline gelmiştir. Gelecekte Hititler’in yayılım alanı ve Batı Anadolu’daki komşularıyla olan ilişkilerini gösterir yeni belgelerin ortaya çıkmasıyla Wiluša-Troia bağlantısı daha iyi anlaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hitit, Wiluša, Alakšandu, Taruiša, Kukkuni, –appaliuna, Homeros, Troia

THE HITTITE – WILUŠA RELATIONS IN THE CONTEXT OF THE HITTITE – WESTERN ANATOLIA INTERACTION

Öz

With the decryption of the Hittite language, researchers have been tried to match
some of the names like Wiluša, Alekšandu, Taruiša, Kukkuni or –appaliuna
mentioned in the Hittite texts with those mentioned in the Homeric poems.
Similarities between the names have first drew attention of Emil Forrer and Paul
Kretscmer and in historians contributed this subject afterwards. Although there are
still opposing views, in the light of new documents and archeological discoveries it
is established that Wiluša is Troy mentioned in the Homeric poems. The WilušaTroy
connection will be better clarified if any new documents will be discovered
related to Hittites area of influence the as well as their relations with Western
Anatolian neighbors.

Anahtar Kelimeler

Hittite, Wiluša, Alakšandu, Taruiša, Kukkuni, –appaliuna, Homer, Troy

Kaynakça

• AKURGAL, Ekrem, Anadolu Kültür Tarihi, Tübitak Yayınları, Ankara, 2000.
• ALP, Sedat, Hitit Çağında Anadolu, Tübitak Yayınları, Ankara, 2002.
• ALPARASLAN, Metin, II. Murşili ve Dönemi, Doktora Tezi, İstanbul, 2006.
• ALPARSLAN, Metin, “Artukka: Assuwa Ülkesi ve Lokalizasyon” , Anadolu Araştırmaları, XVI, İstanbul.
• ARCHI, Alfonso, “Remarks on Hittite Augur Rituals and Rituals from Arzawa”, BiOr 72, 2015, s. 282-294.
• BACHAROVA, Mary R., From Hittite to Homer: The Anatolian Background of Ancient Greek Epic, Cambridge University Press, 2016.
• BECKMAN, G. – Bryce, T. – Cline, E., The Ahhiyawa Texts, Society of Biblical Literature, 2011.
• BRANDAU, Birgit, Troia, çev:Vedat Çorlu, Arkadaş Yayınları, Ankara, 2002.
• BRANDAU, Birgit, - Schickart, Hartmut, Hititler, çev: Nefize MERTOĞLU, Arkadaş Yayınevi, 2004.
• BRYCE, Trevor, The Kingdom of the Hittites, Oxford University Press, 2005.
• BRYCE, Trevor, The Trojans and Their Neighbours, Routledge, 2006.
• BRYCE, Trevor, “Trojan War”, The Oxford Handbook of the Bronze Age Aegean,ed. Erich H. Cline, Oxford University Press, 2010.
• BRYCE, Trevor, - Birkett-Ress, Jessie., Atlas of the Ancient Near East: From Prehistoric Times to the Roman Imperial Period, Routledge, 2016.
• BURNEY, Charles, Historical Dictionary of the Hittites, The Scarecrow Press, 2004.
• CASTLEDEN, Rodney, Truva Savaşı, İstanbul, 2011.
• CLINE, Eric H., 1177 B.C.: The Year Civilization Collapsed, Princeton University Press, 2014.
• COŞKUN, Yaşar, “Bir Hitit Kralı ve Mektubu”, Archivum Anatolicum/Anadolu Arşivleri 2, 1995, s.1-10.
• ÇAPAR, Ömer., “Ahhiyava Sorunu”, Anakara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Araştırmaları Dergisi, XIV, 1983.
• del MONTE, G. F., und Tischer, J., Die Orts und Gewassernamen der Hethitischen Texte, RGTC 6, 1978.
• del MONTE, G. F., Die Orts und Gewassernamen der Hethitischen Texte, RGTC 6 (2), 1992.
• ERHAT, Azra, Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul, 1999.
• FAULKNER, R. O., “The Battle of Kadesh”, Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, 16, 1958.
• FORRER, E., “Vorhomerische Griechen in den Keilschrifttexten von Bogazköi”, Mitteilungen der deutschen Orient-Geshellschaft, 63, 1924.
• GARSTANG, J., and Gurney, O. R., The Geography of the Hittite Empire, London, 1959.
• GARSTANG, J., “Arzawa ve Lugga Memleketlerine Ait Bir Harita”, Belleten, VII7, 1948.
• GARSTANG, J., Hittite Military Roads in Asia Minor.” A study in İmperial Strategy with a Map”, American Journal of Archeology, Princeton/Boston, XLVII,1943.
• GENDER, Max., “Antik Yakındoğu Kaynaklarında Lukka, Likyalılar ve Trmmili”, Lukka’dan Likya’ya: Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi, ed., Havva İşkan-Erkan Dündar, Yapı Kredi Yayınları, 2016, s. 80-99.
• GOETZE, A., Die Annalen des Muršiliš, MVAeG 38, Leipzig 1933.
• GURNEY, O. R., Hititler, Dost Kitapevi, Ankara, 2001.
• GURNEY, O. R., “The Authorship of the Tawaglawa Letter”, Silva Anatolica-Anatolian Studies Presented to Maciej Papko on the Occasion of His 65th Birthday, ed. P. Taracha, Warsaw, 2002, s. 133-141.
• GÜTERBOCK, Hans G., “Troy in the Hittite Texts? Wilusa, Ahhiyawa and Hittite History”, Troy and the Trojan War, ed. Machteld J. Melink, Bryn Mawr College, 1986.
• HAWKINS, David and Easton, Donald F., “A Hieroglyphic Seal from Troy, Studia Troica 6, 1996.
• HAWKINS, D., “The Arzawa letters in recent perspective”, British Museum Studies in Ancient Egypt and Sudan 14, 2009, s. 73–83.
• HEINHOLD-KRAHMER, S., “Zur Gleichsetzung der Namen Ilios-Wiluša und Troia-Tauriša”, Der neue Streit um Troia. Eine Bilanz, ed. C. Ulf, München, 2003, s. 146-168.
• HEINHOLD-KRAHMER, S., “Ahhiyawa - Land der homerischen Achäer im Krieg mit Wiluša?”, Der neue Streit um Troia. Eine Bilanz, ed. C. Ulf, München, 2003, s. 193-214.
• HEINHOLD-KRAHMER, S., “Ist die Identität von Ilios mit Wiluša endgültig erwiesen?”, SMEA 46, 2004, s. 29-57.
• HEINHOLD-KRAHMER, S., “Zur Lage des hethitischen Vasallenstaates Wiluša im südwesten Kleinasiens”, De Hattuša à Memphis. Jacques Freu in honorem, ed. M. Mazoyer and S. H. Aufrère, Paris, 2013, s. 59-74.
• HROZNY, Bedrich., “Die Sprache der Hethiter”, Hinrichs, Leipzig, 1917.
• HUTTER, M., “Luvi Dininin Nitelikleri”, Luviler. Anadolu’nun Gizemli Uygarlığı, ed. H. Craig Melchert, İstanbul, 2010, s. 193-244.
• IŞIK, Fahri, “Klasiği İonia’da Hazırlayan Biçem ve Biçim Gelişiminin Anadolu-Hitit Kökeni Üzerine”, Stratonikeia’dan Lagina’ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı/ From Stratonikeia to Lagina Festschrift in Honour of Ahmet Adil Tırpan, ed. Bilal Söğüt, İstanbul, 2012, s. 325-352.
• KARAUĞUZ, Güngör, Hitit Devletinin Siyasi Anlaşma Metinleri, Çizgi Kitapevi, Konya, 2002.
• KORFMAN, Manfred., “Stelen von den Toren Troias. Apaliunas-Apollon in Truisa/Wilusa?”, Light on Top of the Black Hill, Studies presented to Halet Çambel - Karatepe’deki Işık, Halet Çambel’e Sunulan Yazılar, ed. G. Arsebük-M. J. Mellink-W. Schirmer, İstanbul, s. 471-477.
• KORFMAN, Manfred., “Troia Düş ve Gerçek”, Troia Düş ve Gerçek, Homer Kitapevi, İstanbul, 2001.
• Kretscmer, Paul., “Alaksandus, König von Vilusa”, Glotta 13, 1924.
• LATACZ, Joachim., “Wilusa Centre Of A Hittite Confederate in NorthWest Asia minor”, Seminer für Klassiche Philologie der Universitat Basel, Lchrstuhl für Grischische Philologic Nadelberg 6, CH 4051 Basel.
• LATACZ, Joachim., “Homeros, İlyada ve Troia’nın Hikâyesi: Avrupa’nın Kök Arayışı”, Troia Efsane ve Gerçek Arası Bir Kente Yolculuk, çev: Çiğdem MANER, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2002.
• LATACZ, Joachim., Homeros İlyada ve Troia’nın Hikayesi” : Avrupa’nın Kök Arayışı”, TROİA Düş ve Gerçek, çev: Selma Bulgurlugün, Homer Kitapevi, İstanbul,2001.
• LİVERANİ, Mario, International Relations in the Ancient Near East, 1600-1100 B.C., Pelgrave Macmillan, 2001.
• MACQUEEN, J.G., Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, çev: Esra DAVUTOĞLU, Arkadaş Yayınevi, Ankara, 2001.
• MAREK, Kurt W., Tanrıların Vatanı Anadolu, çev: Esat Nermi ENDER, 6. Baskı, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2002.
• MORAN, W. L., The Amarna Letters, London, 1992.
• NIEMEIER, Wolf-Dietrich., “Hattusa ve Ahhiyawa arasındaki Millawanda Sorunu. Batı Anadolu’da Miken Yunanistanı’nın Politik ve Kültürel Rolü”, Hititler ve Hitit İmparatorluğu, Bunderepublik Deutschland GmbH, Bonn, 2002.
• ROSE, Charles Brian., The Archaeology of Greek and Roman Troy, Cambridge University Press, 2014.
• SAVAŞ, Özkan., “Eski Bir Sorunun Peşinde: Anadolu (Hitit-Luvi) Hiyeroglifli Yazıtlar Işığında “Maša Memleketi”nin Yeri”, VITA – Belkıs Dinçol ve Ali Dinçol’a Armağan/Festschrift in Honor of Belkıs Dinçol and Ali Dinçol, Yayına Hazırlayanlar: Metin Alparslan – Meltem Doğan-Alparslan – Hasan Peker, İstanbul, 2007, s. 657-675.
• SINGER, Itamar, “Western Anatolia in the Thirteenth Century B.C. according to the Hittite Sources, Anatolian Studies 33, 1983.
• SIR GAVAZ, Özlem., “Hitit İmparatorluk Dönemi Krallarından I. Şuppiluliuma Döneminde Anadolu”, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1, 2010, s. 21-37.
• STARKE, Frank., “Milattan Önce İkinci Bin Yılın Güç Dengesi İçinde Troia” , Troia Düş ve Gerçek, Homer Kitapevi, İstanbul, 2001.
• SÜEL, Aygül., “Ortaköy Tabletleri Işığında Batı Anadolu İle İlgili Bazı Konular Üzerine”, Akten des IV. Internationalen Kongresses für Hethitologie, StBoT No. 45, 2001, s. 670-678.
• SÜEL, Aygül., “Tarhunnaradu/Tarhundaradu in the Ortaköy Texts”, Proceedings of the Eighth International Congress of Hittitology, Warsaw, 5-9 September 2011, ed., Piotr Taracha, Warsaw, 2014, s. 932-942.
• TAŞKIN, Sefa., Luviler ve Batı Anadolu’nun İ.Ö. 2.Binyıl Tarihi ve Coğrafyası, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2016.
• TAŞ, İlknur., “Hitit Metinlerinde Masa Ülkesi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, sayı 125, s. 15-34.
• THOMAS, Carol G. and Conant, Craig., The Trojan War, University of Oklahoma Press, 2005.
• ÜNAL, Ahmet., Hititler Devrinde Anadolu, C. I, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2002.
• ÜNAL, Ahmet., Multilinguales Handwörterbuch Des Hethitischen/ A Concise Multilingual Hittite Dictionary/Hititçe Çok Dilli El Sözlüğü, Verlag Dr. Kovac, 2007.
• ÜNAL, Ahmet., Essays on Anatolian Archaeology, Otto Harrassowitz, 1993.
• ÜNAL, Ahmet., “1991’de Boğazköy-Hattuşa’da Bulunan Hitit Kılıcı ve Üzerindeki Akkadca Adak Yazıtı”, Müze 4, 1992, s. 46-49.
• WILSON, John A., “The Texts of the Battle of Kadesh”, The American Journal of Semitic Languages and Literatures, vol. 43, no. 4, 1927.
• Zahner, E., – Mutlu, S., “Luviler: Bir Anadolu Uygarlığı İle İlgili Çalışmalar”, İdil Cilt:5, Sayı: 24, Issue: 24, 2016, s.1037-1077.