Çevresel Maliyet Yönetiminin Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 2, 336 - 353, 31.12.2018

Mustafa Arı

https://doi.org/10.33905/bseusbed.482272

Cited By: 1

Öz

Günümüzde teknolojinin hızla
gelişmesine bağlı olarak ürün yaşam seyri kısalmakta ve maliyet yönetiminin
önemi artmaktadır. Bunun yanında çevrenin korunması ile ilgili duyarlılıkların
ve çevre bilincinin her geçen gün artması mal ve hizmetlerin tasarım
aşamasından tüketim aşamasına çevresel etkilerinde hesaba katılması
gerekmektedir. Artan rekabet koşulları, sürekli mal ve hizmetlerde iyileştirme
ve geliştirme zorunluluğu, toplumun aşırı tüketime yönlendirme gibi olaylar
beraberinde çevre sorunlarını da getirmiştir. Çevresel sorunların her geçen gün önem
kazanmasıyla, işletmelerin çevreye karşı daha sorumlu bir tutum ve çevresel
maliyetlerin yönetilmesini dikkate almaları bir zorunluluk haline getirmiştir.
Bu durum çevresel maliyet yönetim sorunlarını ortaya çıkarmıştır.

Ürün
yaşam seyri maliyet yöntemi, bir ürünün tüm yaşam seyri boyunca ortaya çıkması
muhtemel olan maliyetlerin yönetimini amaçlamaktadır. Ürün yasam seyri maliyet yönetiminin bu
bakış açısı, bir ürünün tüm yaşam seyri boyunca neden olacağı maliyetler
toplamının, ürünün tüm yaşam seyri boyunca işletmeye sağladığı gelirler toplamı
ile karşılaştırılarak ürünün gerçek karlılık durumunun ortaya çıkmasını sağlamaktadır.
Ürün yaşam seyri maliyet yöntemi, çok geniş uygulama alanına sahip bir
yöntemdir. Özellikle, günümüzün ve yarının en önemli konularından olan çevre
maliyetlerinin ürün yaşam seyri maliyet yönteminin analizlerine dahil edilerek
değerlendirilmesi, maliyet yönetim sorunlarının çözümüne yardımcı olacağı
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çevresel maliyet yönetimi, Çevresel maliyetler, Ürün yaşam seyri, Ürün yaşam seyri maliyetleme

Investigation of Environmental Cost Management in terms of Product Life Cycle Costing

Öz

Nowadays, due to the rapid development of technology, the life cycle of the product is shortened and the importance of cost management is increasing. In addition to this, it is necessary to take into consideration the environmental awareness of the environment and the environmental impacts of the goods and services from the design stage to the consumption phase. Increasing competition conditions, the necessity of continuous improvement of the goods and services and the events such as directing society to excessive consumption have brought environmental problems. With environmental problems becoming more and more important, it has become a necessity for enterprises to consider a more responsible attitude towards the environment and management of environmental costs. This has led to environmental cost management problems. The product life cycle cost method aims to manage the costs that are likely to occur during the entire life cycle of a product. This perspective of product life cycle cost management ensures the real profitability of the product by comparing the sum of the costs that a product will cause throughout its entire life cycle with the sum of the revenues it provides to the enterprise throughout its life cycle. Product life cycle cost method is a method with wide application area. In particular, it is considered that the evaluation of environmental costs, which are one of the most important issues of today and tomorrow, by including them in the analysis of the product life cycle cost method will help to solve the cost management problems.

Anahtar Kelimeler

Environmental Cost Management, Environmental Costs, Product Life Cycle, Product Life Cycle Costing

Kaynakça

• ABDÜSSEYYİD, N., Sultan, E. ve Yusuf, Z. (2007). Çevre Muhasebesi: Muhasebe Birlik Sistemindeki Çevre Bilgileri Beyanının Öneri Çerçevesi, Irak Bilimsel Akademi Dergisi, cilt: 22, Sayı: 5: A58-A70
• AKATAY, Ayten .,Aslan, Ş. (2008). Yeşil yönetim ve işletmeleri ISO 14001 sertifikası almaya yönelten faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(10), 313-339.
• AKDOĞAN, A. (2003). Çevreye duyarlı yönetim ve işletmecilik. Kayseri: Kayseri Ticaret Odası Yayınları.
• AKINCI S. K. ve Akıncı, M. M. (2010). ‚Sürdürülebilir Kalkınmaya Katkı Bağlamında Örgütlerin Çevresel Performansları ve Performans Değerlendirme Teknikleri‛. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 1, 193-207.
• AKÜN, Lerzan (1999); “Çevre Muhasebesi; Genel Bir Bakış”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:1, Sayı: 1, ss.153-155.
• ATKINSON Anthony A, Rajiv D. BANKER, Robert S. Kaplan, S. Mark YOUNG, Management Accounting, 7th, Prentice Hall, USA, 1997.
• ATLAS, M., ve Florida, R. (1999). Green manufacturing. In C. Dorf (ed.) The technology management handbook (pp. 85-88). CRC Press, 13.
• BAŞARAN, D. (2009). ISO 14001: 2005 çevre yönetim sisteminin çalışanlar tarafından benimsenmesi ve çevre bilinci gelişimine etkisinin araştırılması. (Yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• CAGNO, E., Tardini, L., & Trucco, P. (2007). EPIDesign: integrating corporate strategies into the development process of an environmental performance evaluation system. Strategic sustainability. The state of the art in corporate environmental management systems. Greenleaf Publisher, Sheffield, 20-42.
• CEREN Yunus, “Hedef Maliyetleme Yöntemini Destekleyici Bir Enstrüman Olarak Ürün Gelistirme ve Tasarım Anında Maliyet Hesaplama”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:5 Sayı:4, 2003, s.4,6.
• CİHANGİR, M., Küçük, F., & Türkal, H. (2006). Çevreye duyarlı üretim sistemi uygulayan işletmelerde sistemin getirdiği ilave maliyetlerle bu maliyetlerin ürünlere yüklenilmesinde karşılaşılan sorunların çözümüne yönelik bir değerlendirme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, (9), 1-7.
• COŞKUN, Ali ve Nurcan KARACA (2008), “KOBİ’lerde Çevresel Maliyetlerin Sınıflandırılmasına Yönelik Bir Öneri: Metal İşleme Sektöründen Bir Uygulama”, Ekoloji Dergisi, s. 69: 59-65.
• COŞKUN Ali, (2002-2003). “Stratejik Maliyet Yönetimi Aracı Olarak Hedef maliyetleme”, Akademik Araştırmalar Dergisi, Yıl.4, S.15, Kasım 2002- Ocak 2003, s. 25-34.
• Çevre Yönetim Sistemi Rehberi (2008). İstanbul Sanayi Odası Yayınları. No: 2008/11.
• DOĞAN, Z. (2000). Maliyet Yönetiminde Yeni Bir Yaklaşım: Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme Yöntemi, MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:2, Sayı:1,Mart
• EKİCİ, U. (2010). Avrupa Birliği Kapsamında, ISO 14001 (Çevre Yönetim Sistemi) Değerlendirme Standardı ve Türkiye’deki Durum (Bir Alan Araştırması). Ege Üniversitesi Çevre Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• EPA (1995); An Introduction to Environmental Accounting As A Business Management Tool: Key Concepts And Terms, Washington, D.C.
• ERDEN A.S.(2004), “Stratejik Maliyet Yönetimi”, Türkmen Kitabevi, 1. Baskı, İstanbul.
• ERTUĞRUL, İ., Şavlı, A. (2013). ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve Bakır Mamulleri Sanayine Uyarlanması. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi. Cilt:3. Sayı:2. ss.223-238.
• ESMERAY, Murat ve Şükran Güngör Tanç (2009); “Çevresel Maliyetlerin Mamullere Yüklenmesinde Kullanılan Dağıtım Anahtarlarının Seçiminde Analitik Hiyerarşi Yöntemi ve Bir Uygulama,” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, Sayı 2, s. 241-260.
• GERSİL, A. (2006), Stratejik Maliyet Yönetimi Kapsamında Ürün Yasam Seyri Maliyet “Yönteminin Analizi ve Bir İşletme Uygulaması, (Basılmamış Doktora Tezi, Ankara)
• GÜNDÜZ, E. (1997), Dünya Klasındaki İşletmelerde Bir Maliyet Yönetim Aracı Olarak Faaliyete Dayalı Maliyet Sistemi ve Bir Uygulama, SPK Yayın No:99, Ankara, s.33.
• HANSEN, Don R. ve Maryanne M. Mowen (2000); Cost Management: Accounting and Control, South-Western Collage Publishing, United States of America.
• KARABULUT, E. (2004). İşletmelerde yeşil yönetim uygulamalarının işletme başarısına katkısını incelemeye yönelik bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 33(1), 51-68.
• KARAFAKIOĞLU M. (2005),“Pazarlama İlkeleri”, Literatür Yayınları,1.Baskı, İstanbul.
• KARAKAYA Mevlüt, (2004). Maliyet Muhasebesi, Gazi Kitabevi, Ankara
• KARAKAYA, M.(1999). Üretim Yaşam seyrindeki Değişim ve Standart Maliyet Sistemi. MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:1, Sayı:1,Mart
• KARAKAYA, Mevlüt (2006), Maliyet Muhasebesi (2. Baskı), Ankara: Gazi Kitabevi.
• KARCIOĞLU, R.(2000). Stratejik Maliyet Yönetimi, Erzurum: Aktif Yayınevi
• KAYA, Uğur ve İdris Varıcı (2008); “Gelismekte Olan Ülkelerde Çevresel Raporlama: Türkiye Örneği,” Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt 10, Sayı 4, s. 209-227.
• KIRLIOĞLU, Hilmi ve Ahmet Vecdi Can (1998); Çevre Muhasebesi, Değisim Yayınları, Adapazarı.
• KLASSEN, R.D. (2000), “Exploring the Linkage Between Investment ın Manufacturing and Environmental Technologies”, International Journal of Operations and Production Management, 20(2): 128-131.
• KORUL, V. (2003). Havaalanı Çevre Yönetim Sistemi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt:3. Sayı:1. s.99-120.
• KÖSE. T. (2000). Stratejik Kar Yönetim Aracı Olarak Hedef Maliyetleme ve Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Eskişehir Makine Fabrikasında Bir Uygulama Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Eskişehir
• KÜÇÜK, E. (2009). Yeşil Pazarlama Etkinlikleri Açısından Yeni Ürün Geliştirme. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• LUND Robert T. (1978), “Life-cycle costing: A Business and Societal Instrument”, A Division of American Management Associations, April.
• MEHMET Ersoy, (2002). ”Ömre Dayalı Maliyetleme”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, s.51.
• NEMLİ, Esra (2001); “Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı,” İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:23-24 (Ekim 2000-Mart 2001), s. 213
• NEMLİ, E. (2000), Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 23-24
• ÖMER BAYBARS TEK, Pazarlama ilkeleri, 8.Basım, Beta Basım Yayım Dağıtım İstanbul, 1999,
• ÖZBİRECİKLİ M (2000). Çevre Muhasebesi Kavramı ve Yönetsel Kararlara Katkıları Muhasebe ve Finansman Dergisi 7, 15-21.
• ÖZBİRECİKLİ, Mehmet ve Zeynep MELEK (2002); “Çevre Muhasebesi ve Çevresel Maliyetlerin Maliyet Muhasebesi Sistemine Etkileri ve Bir Araştırma,” Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı 14, s. 82-91.
• SAKURAİ, M.(1996). Integrated Cost Management: A Companywide Prescription for Higher Profits,Portland,Oregon:Productivity Press
• SEVİLENGÜL, Orhan (2005); Genel Muhasebe, Gazi Kitabevi, Ankara.
• SEVİM, A. (2002). Stratejik Kar Yönetiminde Çağdaş Bir Araç: Ürün Yaşam Seyri Maliyet Sistemi. MÖDAV Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:4,Sayı:1,Mart
• ŞAKRAK, M.(1997). Maliyet Yönetimi, İstanbul: Yasa Yayınları
• TAM, V. W, Tam, C. M, Zeng, S. X, & Chan, K. K. (2006b). ‚Environmental Performance Measurement İndicators in Construction‛. Building and Environment, 41(2), 164-173.
• TEKİN Mahmut, (2000). Üretim Yönetimi, Cilt:1, Arı Ofset, Konya.
• TİTİZ, İ. ve Çetin, C. (2000), Karar Almada Geleneksel Maliyet Yönetimi Yaklaşımında Yaşanan Gelişmeler Ve Stratejik Maliyet Yönetimi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi. İktisadi ve idari bilimler fakültesi. C.5. S.2.
• ULUSAN, Hikmet (2009); “Çevresel Raporlama Rehberleri ve işletme Çevresel Raporlarında Açıklanması Gereken Bilgiler,” Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi idari Bilimler Dergisi, Cilt 14, Sayı 2, s. 181-206.
• USTA, R. (2007). Otel işletmeciliğinde çevre yönetim sistemi uygulamaları (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• YAVUZ, A. (2010). Sürdürülebilirlik kavramı ve işletmeler açısından sürdürülebilir üretim stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.
• YILMAZ, Rıfat ve ARI Mustafa (2011). Ürün Yaşam Seyri Maliyet Analizi ve Ürün Yaşam Seyri Maliyetleme Yaklaşımları için Durum Değerlendirmesi ve Kavramsal Çözümleme İhtiyacı Muhasebe ve Finansman Dergisi, (49).
• YÜKSEL, H. (2003). İşletmelerin Çevreye Duyarlı Üretim Faaliyetlerinin Ampirik Bir Çalışma İle Değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği Dergisi. Cilt:14. Sayı:2 (Haziran).