Analysis of the Financial Performances of Electric Energy Producing Companies in The Covid-19 Epidemic with ROC and SMART Integrated Approach

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 227 - 235, 31.12.2021

Murat Kemal Keleş , İlknur Ülkü Armağan , Aşkın Özdağoğlu

https://doi.org/10.33905/bseusbed.1005798

Cited By: 5

Öz

The energy sector is growing all over the world with the effect of increasing energy demand due to developing technology, globalizing markets, structural regulations, and increasing population. Electrical energy has the largest share in the energy sector. Electricity production is the most important input for the industrial sector and therefore for the economies. As in the whole world, electricity production and electricity consumption in Turkey have been affected by this process due to the Covid-19 pandemic. The purpose of this study is to evaluate the financial performance of electricity generation companies traded in the Borsa Istanbul Electricity Index (XELKT) during the Covid-19 pandemic. In the evaluation, seven electricity generating energy companies traded in the XELKT index of Borsa Istanbul were selected. Consolidated financial statement data of companies for 2020 are taken from Public Disclosure Platform (PDP). ROC and SMART methods, which are multi-criteria decision-making methods, were used in the analysis of the study. The weights of the evaluation criteria were found with the ROC (Rank Order Centroid) method, and the performance ranking was made by evaluating the financial performance of seven electrical energy producing companies with the SMART (Simple Multi-Attribute Rating Technique) method. In the financial performance ranking of 2020, AKSA Energy Generation took the first place and ZORLU Energy Electricity Generation took the last place. Although multi-criteria decision-making methods are frequently used in financial performance evaluation, no study has been found in which ROC and SMART methods are used in the financial performance evaluation of electrical energy producing companies. It is thought that this study will contribute to the literature and will be beneficial to the sector.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Financial Performance, Multi Criteria Decision Making, ROC method, SMART Method

Elektrik Enerjisi Üreten Şirketlerin Covid-19 Salgın Ortamındaki Finansal Performanslarının ROC ve SMART Bütünleşik Yaklaşımı ile Analizi

Öz

Gelişen teknoloji, küreselleşen piyasalar, yapısal regülasyonlar ve artan nüfus doğrultusunda artan enerji talebinin etkisi ile tüm dünyada enerji sektörü yıldan yıla büyümektedir. Enerji sektörü içinde en büyük paya da elektrik enerjisi sahiptir. Elektrik üretimi, sanayi sektörü için dolayısı ile de ülke ekonomileri için en önemli girdi niteliğindedir. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de Covid-19 pandemisi nedeniyle elektrik üretimi ve elektrik tüketimi bu süreçten etkilenmiştir. Bu çalışmanın amacı, Borsa İstanbul Elektrik Endeksinde (XELKT) işlem gören elektrik üretimi yapan halka açık şirketlerin Covid-19 pandemi ortamındaki finansal performansını değerlendirmektir. Değerlendirmede, Borsa İstanbul bünyesindeki XELKT endeksinde işlem gören yedi adet elektrik üreten enerji şirketine ait Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP)`tan alınan 2020 yılı konsolide mali tablo verileri kullanılmıştır. Çalışmanın analizlerinde çok kriterli karar verme yöntemlerinden ROC ve SMART yöntemleri bütünleşik olarak kullanılmıştır. ROC (Rank Order Centroid) yöntemi ile değerlendirme kriterlerinin ağırlıkları bulunmuş, SMART (Simple Multi-Attribute Rating Technique) yöntemi ile de elektrik enerjisi üreten yedi şirketin finansal performansı değerlendirilerek performans sıralaması yapılmıştır. 2020 yılı finansal performans sıralamasında ilk sırada AKSA Enerji Üretim A.Ş., son sırada da ZORLU Enerji Elektrik Üretim A.Ş. yer almıştır. Finansal performans değerlendirilmesi yapılan çalışmalarda çok kriterli karar verme yöntemlerinin kullanıldığı çalışmalara sıklıkla rastlanmaktadır. Ancak elektrik enerjisi üreten şirketlerin finansal performans değerlendirmesinde ROC ve SMART yöntemlerinin bütünleşik olarak kullanıldığı bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmanın bu yönüyle literatüre katkı yapacağı ve sektöre fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, Finansal Performans, Çok Kriterli Karar Verme, ROC yöntemi, SMART Yöntemi

Kaynakça

• Aksaraylı, M., & Pala, O. (2019). Uzaktan Eğitimde Kalite İyileştirme Boyutlarının Değerlendirilmesi: SMART-AHP Tabanlı SERVQUAL Yaklaşımı. Ege Academic Review, 19(2), 173-187
• Ansaria, Z., Hejazib, R., Zeraatkishc, Y., & Abadid, Z. K. M. (2021). Financial Performance Evaluation of Companies Using Decision Trees Algorithm and Multi-Criteria Decision-Making Techniques with an Emphasis on Investor’s Risk-Taking Behavior. Advances in Mathematical Finance and Applications, 6(3), 1-12. DOI: 10.22034/AMFA.2020.1897171.1405
• Arslan, H. M. (2019). SMART-TOPSIS Hibrit Yöntemi İle Personel Seçimi: Demir-Çelik İşletmelerinde Bir Uygulama. 4. InTraders Uluslararası Ticaret Kongresi Kongre Kitabı, Birinci Baskı 26 Aralık 2019 Sakarya, Türkiye, 115-126
• Bae, K., Gupta, A., & Mau, R. (2021). Comparative analysis of airline financial and operational performances: A fuzzy AHP and TOPSIS integrated approach. Decision Science Letters, 10(3), 361-374. DOI: 10.5267/j.dsl.2021.2.002
• Bağcı, H., ve Yiğiter, Ş. Y. (2019). BİST’te Yer Alan Enerji Şirketlerinin Finansal Performansının SD VE WASPAS Yöntemleriyle Ölçülmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 877-898
• Barron, F.H. ve Barret, B.E. (1996). Decision Quality Using Rank Attribute Weights. Management Science, 42, 1515-1523
• Beller Dikmen, B. (2021). Elektrik Enerjisi Sektörünün Finansal Performanslarının Oran Analizi Yöntemi İle İncelenmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 13 (1), 912-926. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1174
• Darmowiyono, M., Yuliyanto, W., Purnomo, K. I., Marlini, W., Pratiwi, H., Windarto, A. P., & Wijaya, H. O. L. (2021, February). Application of the Simple Multi Attribute Rating Technique (SMART) Method in the selection of thrush medicine products based on consumers. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1783, No. 1, p. 012015). IOP Publishing. doi:10.1088/1742-6596/1783/1/012015
• EMBER, Global Electricity Review (2021). Data Explorer. [Erişim: 24.09.2021, https://ember-climate.org/global-electricity-review-2021/data-explorer/]
• EPDK, 2020 Yılı Elektrik Piyasası Gelişim Raporu. (2020). [Erişim: 24.09.2021, https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-24/elektrikyillik-sektor-raporu]
• Erkan, T. E., & Elsharida, W. M. (2020). Combining AHP and ROC with GIS for Airport Site Selection: A Case Study in Libya. ISPRS International Journal of Geo-Information, 9(5), 312. DOI: 10.3390/ijgi9050312
• Günen, M. A. (2021). Determination of the suitable sites for constructing solar photovoltaic (PV) power plants in Kayseri, Turkey using GIS-based ranking and AHP methods. Environmental Science and Pollution Research, 1-16. DOI: 10.1007/s11356-021-14622-x
• Herişçakar, E. (1999). Gemi ana makine seçiminde çok kriterli karar verme yöntemleri ahp ve smart uygulaması. Gemi İnşaatı ve Deniz Teknolojisi Teknik Kongresi, 99, 240-256
• KAP, Finansal Tablolar. [Erişim: 24.09.2021, https://www.kap.org.tr/tr/]
• Konidari, P., & Mavrakis, D. (2007). A multi-criteria evaluation method for climate change mitigation policy instruments. Energy Policy, 35(12), 6235-6257. https://doi.org/10.1016/j.enpol.2007.07.007
• Lavik, M. S., Hardaker, J. B., Lien, G., & Berge, T. W. (2020). A multi-attribute decision analysis of pest management strategies for Norwegian crop farmers, Agricultural Systems, 178, doi: 10.1016/j.agsy.2019.102741. 1-11
• Lubis, A. I., Sihombing, P., & Nababan, E. B. (2020, June). Comparison SAW and MOORA Methods with Attribute Weighting Using Rank Order Centroid in Decision Making. In 2020 3rd International Conference on Mechanical, Electronics, Computer, and Industrial Technology (MECnIT) (pp. 127-131). IEEE
• Mahdiana, D., & Kusumawardhany, N. (2020, February). The Combination of Analytical Hierarchy Process and Simple Multi-Attribute Rating Technique for The Selection of The Best Lecturer. In 2020 International Conference on Smart Technology and Applications (ICoSTA) (pp. 1-5). IEEE. DOI: 10.1109/ICoSTA48221.2020.1570615695
• Mercan, Y., & Çetin, O. (2019). COPRAS ve VIKOR Yöntemleri İle BIST Elektrik Endeksindeki Firmalarının Finansal Performans Analizi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5 (9), 123-139
• Mohammed, H. J., Kasim, M. M., & Shaharanee, I. N. M. (2017, November). Selection of suitable e-learning approach using TOPSIS technique with best ranked criteria weights. In AIP Conference Proceedings (Vol. 1905, No. 1, p. 040019). AIP Publishing LLC. DOI: 10.1063/1.5012207
• Moon, H., & Min, D. (2020). A DEA approach for evaluating the relationship between energy efficiency and financial performance for energy-intensive firms in Korea. Journal of Cleaner Production, 255, 120283. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.120283
• Ndruru, R. K. (2020, February). Penerapan Metode Additive Ratio Assessment (ARAS) dan Rank Order Centroid (ROC) Dalam Pemilihan Jaksa Terbaik Pada Kejaksaan Negeri Medan. In Seminar Nasional Teknologi Komputer & Sains (SAINTEKS) (Vol. 1, No. 1, pp. 367-372)
• Patel, M. R., Vashi, M. P., & Bhatt, B. V. (2017). SMART-Multi-criteria decision-making technique for use in planning activities. Proceedings of New Horizons in Civil Engineering (NHCE-2017), Surat India.
• Ribeiro, A. M. N. C., Sadok, D. F. H., da Cruz Brito, M. E., de Araújo Cavalcanti, Á., Endo, P. T., & Kelner, J. (2020). Comparative Analysis of Current Transducers for Development of Smart Plug Through Rank Order Centroid Method. IEEE Latin America Transactions, 18(01), 147-155. DOI: 10.1109/TLA.2020.9049472
• Roszkowska, W. (2013). Rank Ordering Criteria Weighting Methods-A Comparative Overview. Optimum Studia Ekonomiczne NR, 5(65). DOI: 10.15290/ose.2013.05.65.02
• Sel, Ahmet (Bölüm Yazarı)., (2020), Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Kriter Ağırlıklandırma Yöntemleri, Bölüm 10. ROC Yöntemi, Bircan, Hüdaverdi (Editör)., Nobel Yayıncılık, Ankara
• Siregar, D., Arisandi, D., Usman, A., Irwan, D., & Rahim, R. (2017, December). Research of simple multi-attribute rating technique for decision support. International Conference on Information and Communication Technology (IconICT), IOP Conf. Series: Journal of Physics: Conf. Series 930, 012015. doi :10.1088/1742-6596/930/1/012015
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı Cocoso yöntemi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546. doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v9i2.1794