The Place of Green Economy Policies in Türkiye's Development Plans

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 13 - 23, 31.05.2024

Çiğdem Çadırcı , Hatice Aztimur

https://doi.org/10.33905/bseusbed.1455552

Öz

Economic development is one of the main goals, especially for underdeveloped and developing countries. The development of the economy is directly related to the resources that countries have and the choices they make about using them. The production and investment decisions of countries, the extent to which production factors will be used and the method by which production will be carried out reveal a set of preferences and also determine the results of the development process. While increasing production positively affects economic development, the negative externality resulting from production has a negative impact on the environment and natural resources. With the rapid increase in production and the development of international competition, environmental destruction has deepened and the crisis resulting from climate change has become a problem that all countries prioritize. Reducing the damage caused to the environment by the choices made in production processes has caused countries to review their development policies and determine common policies. In this context, green economy policies with high environmental sensitivity have taken a decisive place in the international arena and in the development policies of countries. The aim of reducing the negative effects of externalities arising from production and consumption preferences through green economy policies has become one of the important agenda topics in Türkiye. Development process in Türkiye; It is determined within the framework of development plans, medium-term programs and financial plans through public policies. For this reason, in the study, the green economy policies envisaged to be implemented in order to reduce the negative effects of economic development on the climate and environment in the development plans, financial plans and medium-term programs that serve as a road map in determining Türkiye's public policies were examined.

Anahtar Kelimeler

Negative Extarnality, Public Policy, Development Plans, Green Economy Policies, Türkiye

Yeşil Ekonomi Politikalarının Türkiye’nin Kalkınma Planlarındaki Yeri

Öz

Ekonomik gelişme özellikle az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için temel hedeflerden birisidir. Ekonominin gelişmesi, ülkelerin sahip olduğu kaynaklar ve onları kullanma konusunda ortaya koyacağı tercihlerle doğrudan ilişkilidir. Ülkelerin üretim ve yatırım kararları, üretim faktörlerinin ne ölçüde kullanılacağı ve üretimin hangi yöntemle gerçekleştirileceği bir tercihler bütününü ortaya koyarken gelişme sürecinin sonuçlarını da belirler. Üretimin arttırılması ekonomik gelişmeyi olumlu etkilerken üretimden kaynaklanan negatif dışsallık çevre ve doğal kaynaklar üzerinde olumsuz etki yaratır. Üretimdeki hızlı artış ve uluslararası rekabetteki gelişme ile çevre tahribatı derinleşmiş ve iklim değişikliğinden kaynaklanan kriz bütün ülkelerin öncelik verdiği bir sorun haline gelmiştir. Üretim süreçlerinde ortaya konulan tercihlerin çevre üzerinde yarattığı tahribatın azaltılması ülkelerin gelişme politikalarını gözden geçirmelerine ve ortak politikalar belirlemelerine neden olmuştur. Bu çerçevede, çevre duyarlılığı yüksek yeşil ekonomi politikaları uluslararası arenada ve ülkelerin kalkınma politikalarında belirleyici bir zemine oturmuştur. Üretim ve tüketim tercihlerinden kaynaklanan dışsallıkların negatif etkilerinin yeşil ekonomi politikaları ile azaltılması hedefi Türkiye’de de önemli gündem başlıklarından birisi olmuştur. Türkiye’de kalkınma süreci; kamu politikaları aracılığı ile kalkınma planları, orta vadeli programlar, mali planlar çerçevesinde belirlenmektedir. Bu nedenle çalışmada, Türkiye’nin kamu politikalarının belirlenmesinde yol haritası niteliği taşıyan kalkınma planları, mali planlar ve orta vadeli programlarda, ekonomik gelişmenin iklim ve çevre üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması amacıyla uygulanması öngörülen yeşil ekonomi politikaları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Negatif Dışsallık, Kamu Politikaları, Kalkınma Planları, Yeşil Ekonomi Politikaları, Türkiye

Kaynakça

• 2872 Sayılı Çevre Kanunu. [Erişim: 01.05.2023, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2872.pdf].
• Akay, A. (2016). Türkiye’de Afet Politikaları. Kamu Politikaları, Yayın No: 386, TODAİE Yayınları: Ankara Final Raporu.
• Arslan, M. (2004). Orta Vadeli Harcama Sistemi (Çok Yıllı Bütçeleme) ve Türkiye'de Uygulanabilirliği. Sayıştay Dergisi, 54, 1-36.
• Barbiroli, G. (2011) Economic Consequences Of The Transition Process Toward Green And Sustainable Economies: Costs And Advantages, International Journal of Sustainable Development & World Ecology, 18(1), 17–27.
• Bourdeau, L. (1999). National Report: Sustainable Development and Future Of Construction İn France. France: Centre Scientifique Et Technique Du Bâtiment.
• DPT (1963). Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1963-1967), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (1968). İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1968-1972), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (1973). Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1973-1977), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (1979). Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983). Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/ ].
• DPT (1985). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1985-1989), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (1990). Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı (1990-1994), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (1996). Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (2001). Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (2014). Onuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2014-2018), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (2017). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2017-2013), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (2019). On Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2019-2023), Ankara. [Erişim: 01.05.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• DPT (2024). On İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2024-2028), Ankara. [Erişim: 01.11.2023, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/].
• Eğeli, H., & Dağ, M. (2013). Türkiye’de Orta Vadeli Harcama Sisteminin Bütçe Uygulamalarına Yansımaları: Ampirik Bir Analiz. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 50 (585), 41-56.
• Ergun, T., & Çobanoğlu, N. (2012). Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Etiği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(1), 97-123.
• ITUC (2012). Growing Green and Decent Jobs, April, 3-15. [Erişim: 01.06.2023, https://www.ituc-csi.org/new-report-growing-green-and?lang=en].
• Kararach, G., Nhamo, G., Mubila, M., Nhamo, S. Nhamechena, C., & Babu, S. (2018). Reflections on the green growth index for developing countries: a focus of selected African countries. Development Policy Review, 36, 432-454.
• Kaya, H. E. (2020). Kyoto’dan Paris’e Küresel İklim Politikaları. Meriç Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 4(10), 165-191.
• Kuşat, N. (2013). Yeşil Sürdürülebilirlik İçin Yeşil Ekonomi: Avantaj ve Dezavantajları- Türkiye incelemesi. Journal of Yasar University, 29(8), 4896-4916.
• Mızık, E. T. ve Avdan, Z. Y. (2020). Sürdürülebilirliğin Temel Taşı: Ekolojik Ayak İzi. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 6(2), 451-467. https://doi.org/10.21324/dacd.630825
• Newell, S.J., & Green, C.L. (1997). Racial Differences İn Consumer Environmental Concern. Journal of Consumer Affairs, 31(1), 53-69.
• Okumuş, İ. (2013). Yeşil Ekonomi Göstergeleri Açısından Türkiye’nin Sürdürülebilir Kalkınma Performansı, yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi SBE.
• Özen, A., Şaşmaz, M.U., & Bahtiyar, E. (2015). Türkiye’de Yeşil Ekonomi Açısından Yenilenebilir Bir Enerji Kaynağı: Rüzgâr Enerjisi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17 (28), 85-93.
• Öztunç, Ö. (2006). Uluslararası Çevre Politikalarında Birleşmiş Milletlerin Rolü. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Çevre Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Sands, P. (2003). Principles of International Environmental Law. Cambridge University Press, United States. Şenel Uzunkaya, S. (2020). Türkiye Ekonomisi’nde 1923-1977 Yılları Arasındaki Sanayi ve Kalkınma Planlarının Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 14-30.
• T.C. Anayasası, (1982). [Erişim: 01.05.2023, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf].
• T.C. Dış İşleri Bakanlığı, [Erişim:15.01.2023, https://www.mfa.gov.tr/paris-anlasmasi.tr.mfa].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Mali Plan, (2018-2020). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.hmb.gov.tr/bumko-orta-vadeli-mali-plan-ve-ekleri].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Mali Plan, (2019-2021). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.hmb.gov.tr/bumko-orta-vadeli-mali-plan-ve-ekleri].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Mali Plan, (2020-2022). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.hmb.gov.tr/bumko-orta-vadeli-mali-plan-ve-ekleri].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Mali Plan, (2021-2023). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.hmb.gov.tr/bumko-orta-vadeli-mali-plan-ve-ekleri].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Program, (2006-2008). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-programlar/].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Program, (2015-2017). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-programlar/].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Program, (2017-2019). Ankara. [Erişim: 01.06.2023, https://www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-programlar/].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Program, (2022-2024). Ankara. [Erişim: 01.07.2023, https://www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-programlar/].
• T.C. Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Orta Vadeli Program, (2023-2025). Ankara. [Erişim: 01.11.2023, https://www.sbb.gov.tr/orta-vadeli-programlar/].
• TUIC Akademi, (2021). [Erişim: 01.06.2023, https://www.tuicakademi.org/uluslararasi-cevre-hukukunun-turkiyenin-taraf-oldugu-antlasmalar-bakimindan-uyumu-ve-sonuclari/].
• Turan, A., & Güler, M. (2013). Türkiye’de Sürdürülebilir Çevre Politikaları: İklim Değişikliği Örneği. International Conference On Eurasian Economies, 953-960.
• Yıldız, F. (2021). Türkiye ve Yeşil Ekonomi: Mevcut Durum ve Öneriler. İlke Politika Notu 23, İlke Yayın No: 93.