Erzincan İliç Gold Mine: Anatomy of A Disaster From A Political Ecology Perspective

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 79 - 97, 28.11.2024

Kübra Canbaz Akça

https://doi.org/10.33905/bseusbed.1461443

Öz

Mining activities can be considered as a powerful development tool when carried out within the framework of correct planning and management. However, considering the direct connection of mining activities with humans and the environment, it should be taken into consideration that they may cause serious problems if the correct principles and rules are not observed. Although any mining activity that cannot be sustained with the right policies supports economic growth, it causes the ecological balance to deteriorate. For this reason, activities in this field must be strengthened with policies, their reflections on humans and nature must be taken into account, and the economic return must be maintained by taking ecology into consideration. In this study, the evaluation of mining activities in economic, political and ecological context was carried out specifically for the Erzincan / İliç gold mine incident. An attempt was made to outline the economic effects, political processes and ecological reflections that existed before and after the landslide that took place in February 2024. Document Analysis Method was used in the study. As a result of the study, it was determined that Erzincan/İlic gold mine has an important place in our country's economy. However, it is among the findings that the accident in the gold mine poses a great ecological danger and negligence has largely created the environment for the incident.

Anahtar Kelimeler

Mining, Ecology, Erzincan Mine Disaster, Mining Industry, Cyanide

Erzincan İliç Altın Madeni: Politik Ekoloji Perspektifinden Bir Facianın Anatomisi

Öz

Madencilik faaliyetleri doğru planlamalar ve yönetimler çerçevesinde sürdürüldüğünde güçlü bir kalkınma aracı olarak değerlendirilebilir. Ancak madencilik faaliyetlerinin doğrudan insan ve çevreyle olan bağı düşünüldüğünde doğru ilke ve kurallar gözetilmediğinde önemli sorunlara da yol açabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Doğru politikalarla sürdürülemeyen her madencilik faaliyeti ekonomik büyümeyi desteklese de ekolojik dengenin bozulmasına sebep olmaktadır. Bu sebeple bu alandaki faaliyetlerin politikalarla güçlendirilmesi, insana ve doğaya olan yansımasının göz önünde bulundurulması ve ekonomik anlamda sağlanacak olan getirinin ekoloji göz önünde bulundurularak sürdürülmesi gerekmektedir. Bu çalışmada madencilik faaliyetlerinin ekonomik, politik ve ekolojik kapsamda değerlendirilmesi Erzincan/ İliç altın madeni olayı özelinde gerçekleştirilmiştir. 2024 yılı şubat ayında gerçekleşen toprak kayması öncesinde ve sonrasında var olan ekonomik etkileri, politik süreçleri ve ekolojik yansımalarının çerçevesi çizilmeye çalışılmıştır. Çalışmada Doküman Analizi Yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda Erzincan/İliç altın madeninin ülkemiz ekonomisinde önemli bir yeri olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte altın madeninde yaşanan kazanın ekolojik açıdan büyük bir tehlike barındırdığı ve ihmallerin büyük oranda ortam hazırladığı edinilen bulgular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Madencilik, Ekoloji, Erzincan Maden Kazası, Maden Endüstrisi, Siyanür

Kaynakça

• Altın Madencileri Derneği, (2023). Türkiye’deki Altın Madenleri, [Erişim tarihi: 08.03.2024, https://altinmadencileri.org.tr/madenciligin-onemi/turkiyede-madencilik/#pgcSgb-bl0-1_2694]
• Rakipoğlu, Z. (2024). Erzincan'da 20 Milyon 160 Bin Metreküplük Bir Kütle Kaydı, [Erişim tarihi: 15.03.2024, https://www.aa.com.tr/tr]
• Atabey, E. (2020). Siyanür Kullanımı ve Sağlığa Etkisi, [Erişim tarihi: 15.03.2024, https://www.bodrumguncelhaber.com/dr-esref-atabeyin-yazisi-hayatimizdaki-siyanur/]
• Bayrak, C. (2021). Dünyanın En Büyük Altın Madenleri, [Erişim tarihi: 28.05.2024, https://www.haberturk.com/dunyanin-en-buyuk-altin-madenleri-2986546]
• Coğrafya Harita, (2023). Türkiye Maden Haritası, [Erişim tarihi: 28.05.2024, http://cografyaharita.com/turkiye-maden-haritalari1.html]
• Cummins, A. B. & Given, I. A. (1973). SME Mining Engineering Handbook, New York: Society of Mining Engineers, Vol. 1
• Çorlu Ticaret ve Sanayi Odası, (2017). Türkiye’de ve Dünyada Madencilik Sektörü, [Erişim tarihi: 06.03.2024, https://www.corlutso.org.tr/uploads/docs/dunyada_ve_turkiyede_madencilik_sektoru.pdf]
• Dokuz Eylül Üniversitesi, (2020). Madencilik Faaliyetleri Sektörel Uygulama Kılavuzu [Erişim tarihi: 13.03.2024, https://cevresehiriklimkutuphanesi.csb.gov.tr/ShowPDF/17daab52-13ae-4cff-ac37-e9ec5498ff0a]
• EkoIQ, (2024a). İliç’teki Felakete Tepki: “Kanun Korumazsa Maden Yaşatmaz!”, [Erişim tarihi:17.03.2024, https://www.ekoiq.com/ilicteki-felakete-tepki-kanun-korumazsa-maden-yasatmaz/]
• EkoIQ, (2024b). Maden Felaketi Sonrasında Neler Olduğuna Dair Bir Örnek: “Şebinkarahisar”, [Erişim tarihi: 16.03.2024, https://www.ekoiq.com/maden-felaketi-sonrasinda-neler-olduguna-dair-bir-ornek-sebinkarahisar/]
• ETKB ve TOBB, (2020). Türkiye Madencilik Sektörü Gelişim Raporu 2020, TOBB Yayın No: 2021/25.
• ETKB, (2024). ETKB 2019-2023 Stratejik Planı, [Erişim tarihi: 11.03.2024, https://sp.enerji.gov.tr/bir_bakista.html]
• Euronews, (2024). Dünyada altın madeni felaketleri: Listenin başında siyanür ve Kanadalı şirketler var, [Erişim tarihi:28.05.2024, https://tr.euronews.com/2019/08/07/dunyada-altin-madeni-felaketleri-listenin-basinda-siyanur-ve-kanadali-sirketler-var]
• Goldhub, (2022a). 2022 Yılı Altın Talebi Trendleri, [Erişim tarihi: 08.03.2024, https://www.gold.org/goldhub/research/gold-demand-trends/gold-demand-trends-full-year-2022]
• Goldhub, (2022b). 2022 Yılı Merkez Bankaları Altın Rezervleri, [Erişim tarihi: 08.03.2024, https://www.gold.org/goldhub/data/gold-reserves-by-country]
• Gündem, (2024). Siyanür İddiasıyla İlgili Açıklama! [Erişim tarihi: 16.03.2024, https://www.haberturk.com/firat-nehri-ne-siyanur-mu-karisti-erzincan-toprak-kaymasinda-siyanur-sizmasi-iddiasina-son-dakika-ac-3661195]
• Halktv, (2024). Erzincan’daki Maden Ocağında Üretim Durduruldu! [Erişim tarihi:11.03.2024, https://www.youtube.com/watch?v=Jo-ap3UFXLY]
• Kamuda Stratejik Yönetim, (2024). 2015-2019 Dönemi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Stratejik Planı, [Erişim tarihi: 11.03.2024, http://www.sp.gov.tr/tr/stratejik-plan/s/1070/Enerji+ve+Tabii+Kaynaklar+Bakanligi+2015-2019]
• Kayhan, A. K. (2022). Cıva Tehlikesi ile Mücadelede Küresel Uzlaşı: Minamata Sözleşmesi, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 28(2), 713-743.
• Khan Academy, (2024). Ekoloji Nedir? [Erişim tarihi: 15.03.2024, https://tr.khanacademy.org/science/11-sinif-biyoloji/x722d9bbb3b96afb7:2-unite-komunite-ve-populasyon-ekolojisi/x722d9bbb3b96afb7:populasyon-ekolojisi/a/what-is-ecology]
• Kısadalga, (2024). Erzincan’ın İliç İlçesindeki Anagold Altın Madeninde Felakete Böyle İzin Verildi, [Erişim tarihi: 14.03.2024, https://kisadalga.net/haber/detay/erzincanin-ilic-ilcesindeki-anagold-altin-madeninde-felakete-boyle-izin-verildi_93344]
• KUDAKA, (2023). Erzincan İlinde Altın Madeni Sektörel Araştırma Raporu, [Erişim tarihi: 08.03.2024, https://kudaka.ka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/erzincan-ilinde-altin-madeni-sektorel-arastirma-raporu_2023.pdf]
• Makers Consulting, (2023). BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Nelerdir? [Erişim tarihi: 05.03.2024, https://makersconsulting.co/bm-surdurulebilir-kalkinma-hedefleri/]
• MTA, (2020). Dünyada ve Türkiye’de Altın, [Erişim tarihi: 08.03.2024, https://www.mta.gov.tr/v3.0/sayfalar/bilgi-merkezi/maden-serisi/altin.pdf]
• Mynet, (2024). Altın Madeni Faciasının Ardından ABD'li Şirket Borsada Çakıldı! Anagold Madencilik'in Büyük Ortağı SSR Mining'in Değeri 1,5 Milyar Dolar Eridi, [Erişim tarihi: 11.03.2024, https://www.mynet.com/amp/altin-madeni-faciasinin-ardindan-abd-li-sirket-borsada-cakildi-anagold-madencilik-in-buyuk-ortagi-ssr-mining-in-degeri-1-5-milyar-dolar-eridi-finans-477588]
• Okcu, M., Tozlu, E., Kumlay, A. M. & Pehluvan, M. (2009). Ağır Metallerin Bitkiler Üzerine Etkileri, Alınteri, 17(B), 14-26.
• Oppermann, S. (2006). Doğa Yazınında Beden Politikası, [Erişim tarihi: 28.05.2024, https://www.academia.edu/741819/Do%C4%9Fa_Yaz%C4%B1n%C4%B1nda_Beden_Politikas%C4%B1?auto=download]
• Örçen Güler, İ. (2019). Türkiye’nin Maden Politikası ve Stratejik Çevresel Değerlendirmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bütünleşik Doktora Tezi, Ankara.
• Özbolat, G. & Tuli, A. (2016). Ağır Metal Toksisitesinin İnsan Sağlığına Etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, Aralık ;25(4):502-521.
• Özkan, G. (2024a). İliç için Hazırlanan Bilirkişi Raporu: “Anagold Denetim Yapmadı, Çatlaklar, Uyarılar Dikkate Alınmadı, Solüsyon Verilmeye Devam Edildi”, [Erişim tarihi: 14.03.2024, https://medyascope.tv/2024/02/16/ilic-icin-hazirlanan-bilirkisi-raporu-anagold-denetim-yapmadi-catlaklar-uyarilar-dikkate-alinmadi-solusyon-verilmeye-devam-edildi/]
• Özkan, G. (2024b). ÖZEL HABER: Erzincan-İliç’teki Maden Faciasını 14 Yıldır Çalışan Ekip Lideri Anlattı: “Kesinlikle İhmal Var, İş Güvenliğinden Taviz Veriliyordu”, [Erişim tarihi: 16.03.2024, https://medyascope.tv/2024/02/14/ozel-haber-erzincan-ilicteki-maden-faciasini-14-yildir-calisan-ekip-lideri-anlatti-kesinlikle-ihmal-var-is-guvenliginden-taviz-veriliyordu/]
• Panktunç, D. (2024). Madencilik ve Çevre Etkileri, Jeoloji Mühendisleri Odası, Mavi Gezegen, [Erişim tarihi:15.03.2024, https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/7b3bc7059f791d0_ek.pdf]
• Purkıs, S. (2020). Yeşil Ekonominin Ekoloji Politiği- Doğanın Çığlığı, Şubat, Ekin Yayınevi: Bursa.
• Rüdaw, (2024). Yer Bilimci'den Siyanür Uyarısı: Fırat'a Karışması Yaşamın Bitmesi Demek, [Erişim tarihi: 16.03.2024, https://www.rudaw.net/turkish/middleeast/turkey/1302202437]
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, (2022). İlçe SEGE Raporları, [Erişim tarihi: 08.03.2024, https://www.sanayi.gov.tr/merkez-birimi/b94224510b7b/sege]
• Sunduvaç, Y. (2024) Dünyada ve Türkiye’de Madencilik Sektörü-1, Kütahya Ticaret ve Sanayi Odası, [Erişim tarihi: 06.03.2024, https://www.kutso.org.tr/wp-content/uploads/2017/09/179.-SAYI-SEKT%C3%96REL-ANAL%C4%B0Z-MADEN-1_.pdf]
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2019). Madencilik, On Birinci Kalkınma Planı 2019-2023 [Erişim tarihi: 14.03.2024, https://www.sbb.gov.tr/]
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2024). Kalkınma Planları, [Erişim tarihi: 29.06.2024, https://www.sbb.gov.tr/kalkinma_planlari/]
• Tamzok, N. (2019). Türkiye’de Madencilik Sektörü İçin Bir Politika Çerçevesi, Madencilik Politikaları Çalıştayı, TMMOB Maden Mühendisleri Odası, 20 Aralık 2019, Ankara.
• TBB, (2024). Erzincan İliç'te Yaşanan Çevre Felaketinin Nedeni Hukuksuzluktur, [Erişim tarihi:14.03.2024, https://www.barobirlik.org.tr/Haberler/erzincan-ilicte-yasanan-cevre-felaketinin-nedeni-hukuksuzluktur-84539]
• Toprak, E. (2024). Adım Adım Felakete: Çöpler Altın Madeni [Erişim tarihi: 14.03.2024, https://teyit.org/dosya/adim-adim-felakete-copler-altin-madeni#:~:text=Madenin%20kurulmas%C4%B1yla%20ilgili%20ilk%20ad%C4%B1m,ay%C4%B1ndan%20itibaren%20alt%C4%B1n%20%C3%BCretimine%20ge%C3%A7mi%C5%9F]
• TRT Haber, (2022). Türkiye’nin Zengin Madeni: Bor. [Erişim tarihi: 07.03.2024, https://www.trthaber.com/haber/ekonomi/turkiyenin-zengin-madeni-bor-652506.html]
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1982). 168. Madde, Kanun Numarası:2709, Tertip:5, Cilt:22, Sayı:17863.
• Wikipedia, (2024). Türkiye’de Madencilik Kazaları Listesi, [Erişim tarihi: 13.03.2024, https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_madencilik_kazalar%C4%B1_listesi]
• Yerli, C., Çakmakçı, T., Şahin, Ü. & Tüfenkçi, Ş. (2020). Ağır Metallerin Toprak, Bitki, Su ve İnsan Sağlığına Etkileri, Türk Doğa ve Fen Dergisi, C:9, Özel sayı, 103-114.
• Yıldız, T. D. (2020). Maden İşletme Faaliyetleri İzin Süreci, [Erişim tarihi: 11.03.2024, https://www.madenprofesyonelleri.com/maden-isletme-faaliyetleri-izin-sureci/]