Stres ve Tükenmişlik Arasındaki İlişki: Bir Otomotiv Fabrikası Çalışanları Örneği

Yıl 2025, Cilt: 3 Sayı: 1, 48 - 59, 01.01.2025

Şebnem Kurt , Sevinç Mersin

https://doi.org/10.61535/bseusbfd.1473236

Öz

Bu araştırmanın amacı, bir otomotiv fabrikası çalışanlarında stres ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin belirlenmesidir. Bu araştırma, 306 katılımcı ile, Kocaeli/Türkiye’de Sango Otomotiv Ürünleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi’nde Nisan - Temmuz 2021 tarihleri arasında tanımlayıcı olarak yürütülmüştür. Veriler; Kişisel Bilgi Formu, Algılanan Stres Ölçeği ve Tükenmişlik Ölçeği-Kısa Versiyonu kullanılarak toplanmıştır. Katılımcıların, Algılanan Stres Ölçeği puan ortalaması 25,11±7,39; Tükenmişlik Ölçeği puan ortalaması 29,69±12,61 olarak saptanmıştır. Katılımcıların, Algılanan Stres Ölçeği puanları ile Tükenmişlik Ölçeği puanları arasında istatistiksel olarak pozitif anlamlı bir ilişki belirlenmiştir (r=0,67; p<0,05). Ayrıca, katılımcıların yaşları, medeni durumları, çocuk sahibi olma durumları ve iş yerinde çalışma süreleri ile ölçek puanları arasında anlamlı bir fark saptanmıştır (p<0,05). Bu araştırmanın sonucuna göre, çalışanların stres düzeylerinin azaltılması onların tükenmişlik düzeylerini azaltabilir. Bu sonuçlar, psikiyatri hemşirelerinin, çalışanların stres düzeyi ve tükenmişlik düzeylerini azaltmaya yönelik müdahaler için kanıt sunabilir.

Anahtar Kelimeler

Çalışan, Fabrika, Hemşirelik, Stres, Tükenmişlik

Etik Beyan

This study was approved by İstanbul Okan University Ethics Committee with the decision dates 31.03.2021 and 30 numbered.

The Relationship Between Stress and Burnout: A Sample of Automotive Factory Workers

Öz

The purpose of this research is to determine the relationship between stress and burnout in workers of an automotive factory. This research was conducted descriptively with 306 participants at Sango Automotive Products Industry and Trade Joint Stock Company in Kocaeli/Türkiye between April and July 2021. Data were collected using the Personal Information Form, Perceived Stress Scale and Burnout Scale-Short Version. The mean Perceived Stress Scale score of participants was 25.11±7.39; The average score of the Burnout Scale were 29.69±12.61. A statistically significant positive relationship was determined between the mean Perceived Stress Scale scores and Burnout Scale scores of participants (r=0.67; p<0.05). Additionally, a significant difference was found between the age, marital status, having children, and working hours at the workplace of participants and their scale scores (p<0.05). According to the results of this research, reducing workers' stress levels can reduce their burnout levels. These results may provide evidence for psychiatric nurses' interventions to reduce the stress and burnout levels of workers.

Anahtar Kelimeler

Employee, Factory, Nursing, Stress, Burnout,

Kaynakça

• Albar, B. Ö. (2018). İşletmelerde işçi ve işveren ilişkilerinden kaynaklanan güncel sorunlar. Business & Management Studies: An International Journal, 6(3), 634-649. https://doi.org/10.15295/bmij.v6i3.392
• Alkış, H. (2018). Stres ve Stres Yönetimi (Modern Çağın Hastalığı), S. Nart., Y.T. Yıldırım (Eds.), Current Debates in Management Organization, Birinci Baskı, IJOPEC Publication, London, 267-278.
• Altan, S. (2018). Örgütsel yapıya bağlı stres kaynakları ve örgütsel stresin neden olduğu başlıca sorunlar. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 137-158. https://doi.org/10.30692/sisad.470420
• Aybas, M., & Kosa, G. (2018). Duygusal emeğin mesleki stres ve işe adanmışlık üzerindeki etkisi: Tur rehberleri üzerinde bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 103-111. http://dx.doi.org/10.18506/anemon.452645
• Başol, O., & Saruhan, O. (2018). Alışveriş merkezi çalışanlarının çalışma koşullarının insan onuruna yakışır iş bağlamında değerlendirilmesi: Nitel bir inceleme. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36, 122-147.
• Biggs, A., Brough, P., & Drummond, S. (2017). Lazarus and Folkman’s Psychological Stress and Coping Theory, Cooper CL, Quick JC. The Handbook of Stress and Health: A Guide to Research and Practice, First Publish, Wiley, UK, 351-364. https://doi.org/10.1002/9781118993811.ch21
• Chrousos, G. P. (2009). Stress and disorders of the stress system. Nature Reviews Endocrinology, 5(7), 374-381.
• Cohen, S., Kamarck, T., & Mermelstein, R. (1983). A global measure of perceived stress. Journal of Health and Social Behavior, 24(4), 385-396. https://doi.org/10.2307/2136404
• Dehghan, S.F, Mehrifar, Y., Sayedabadi, E., Aghl, M.P., Mirhamidi, S.M., Motlagh, A.T., … Golkhani, F. (2020). Investigating the relationship between exposure level to sound pressure level (spl) and light ıntensity with occupational burnout in an automotive parts ındustry. Journal of Biochemical Technology, Special Issue (1), 18-24.
• Demirezen, M., & Şenol, Y. (2020). Mermer Sektöründe Çalışan İşçilerde Stres Düzeyi ve Tükenmişliği Etkileyen Faktörler: Bir Fabrika Örneği, Kocatepe Tıp Dergisi, 21(2), 157-161. https://doi.org/10.18229/kocatepetip.542437
• Deng, H., Li, X., Abulimiti, X., Mutailifu, Z., Zheng, S., Lin, X., & Li, F. (2021). The factors ınfluencing job burnout among coal miners in Xinjiang Uygur Autonomous Region, China: A cross-sectional study. Research Squeare, 1-22. http://dx.doi.org/10.21203/rs.3.rs-368800/v1
• Do, H. N., Nguyen, A. T., Nguyen, H. Q. T., Bui, T. P, Nguyen, Q. V, Tran, N. T .T., …Ho, C. S. (2020). Depressive symptoms, suicidal ıdeation and mental health service use of industrial workers: Evidence from Vietnam. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(8), 2929:1-13. https://dx.doi.org/10.3390/ijerph17082929
• Dolgun, U. (2010). Tükenmislik Sendromu. Özler DE. Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, 287-310.
• Ertek, İ. E., Özkan, S., Candansayar, S., & İlhan, M. N. (2020). Tıp fakültesi öğrencilerinde stres, tükenmişlik ve depresyon. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 10-20.
• Eşer, İ., Orkun, N., & Çetin, P. (2017). Hemşirelik imajı ve 1950'li yıllarda bir seri ilan. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 10(4), 275-278.
• Eskin, M., Harlak, H., Demirkıran, F., & Dereboy, Ç. (2013). Algılanan Stres Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Güvenirlik ve geçerlik analizi. in New/Yeni Symposium Journal, 51(3), 132-140.
• Gazette of Republic of Turkey (GRT) (2010). Hemşirelik Yönetmeliği. Türkiye Cumhuriyeti Resmi Gazete. Retrieved from https://www.resmigazete.gov.tr
• Göriş, S, Kılıç, Z, Ceyhan, Ö, & Şentürk, A. (2014). Hemşirelerin profesyonel değerleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(3), 137-142. https://doi.org/10.5505/phd.2014.74046
• Görür, D., & Günaydın, S. C. (2019). Tükenmişlik düzeyinin örgütsel bağlılık üzerine etkisi: Bir alüminyum fabrikası örnek olay çalışması. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 6-12. https://doi.org/10.33308/2687248X.201911120
• Hatungil, R. (2008). Stres ve Demansta Hipotalamus-Hipofiz-Adrenal Ekseninin Rolü, Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 1-7.
• Johnson, A. R., Jayappa, R., James, M., Kulnu, A., Kovayil, R., & Joseph, B. (2020). Do low self-esteem and high stress lead to burnout among health-care workers? evidence from A Tertiary Hospital in Bangalore, India. Safety and Health at Work, 11(3), 347-352. https://doi.org/10.1016/j.shaw.2020.05.009
• Kocabaş, F., Aydın, U., Özgüler, V. C., İlhan, M. N., Demirkaya, S., Ak, N., & Özbaş, C. (2018). Çalışma ortamında psikososyal risk etmenlerinin iş kazası, meslek hastalıkları ve işle ilgili hastalıklarla ilişkisi. Sosyal Güvence Dergisi, 7(14), 28-62. https://doi.org/10.21441/sguz.2018.68
• Kolaç, N., Balcı, A. S., Şişman, F. N., Ataçer, B. E., & Dinçer, S. (2018). Fabrika çalışanlarında sağlıklı yaşam biçimi davranışı ve sağlık algısı. Bakırköy Tıp Dergisi, 14(3), 267-274. https://doi.org/10.5350/BTDMJB.20170328092601
• Kumar, A., Rinwa, P., Kaur, G., & Machawal, L. (2013). Stress: Neurobiology, Consequences and Management. Journal of Pharmacy and Bioallied Sciences, 5(2), 91-97. https://doi.org/10.4103/0975-7406.111818
• Lu, Y., Zhang, Z., Gao, S., Yan, H., Zhang, L., & Liu, J. (2020). The Status of Occupational Burnout and Its Influence on The Psychological Health of Factory Workers and Miners in Wulumuqi, China. BioMed Research International, Article ID: 6890186, 1-12. https://doi.org/10.1155/2020/6890186
• Lu, Y., Zhang, Z., Yan, H., Rui, B,. & Liu, J. (2020). Effects of Occupational Hazards on Job Stress and Mental Health of Factory Workers and Miners: A Propensity Score Analysis. BioMed Research International, Article ID: 1754897, 1-9. https://doi.org/10.1155/2020/1754897
• Luo, H., Yang, H., Xu, X., Yun, L., Chen, R., Chen, Y., … Tang, H. (2016). Relationship between occupational stress and job burnout among rural-to-urban migrant workers in Dongguan, China: A cross-sectional study. BMJ Open, 6(8), e012597, 1-8. https://doi.org/10.1136/bmjopen-2016-012597
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Organizational Behavior, 2(2), 99-113. https://doi.org/10.1002/job.4030020205
• Maslach, C., & Schaufeli, W. B. (1993). Historical and conceptual development of burnout. Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Research, 12, 1-16.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Reviews of Psychology, 52(1), 397-422. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.397
• Maslach-Pines, A. (2005). The Burnout Measure, Short Version, International Journal of Stress Management, 12(1), 78-88. https://doi.org/10.1037/1072-5245.12.1.78
• Mulugeta, H., Tamene, A., Ashenafi, T., Thygerson, S. M., & Baxter, N. D. (2021). Workplace stress and associated factors among vehicle repair workers in Hawassa City, Southern Ethiopia. PLoS One, 16(4), e0249640. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0249640
• Naldan, M. E., Karayağmurlu, A., Yayık, M., & Arı, M. A. (2019). Ameliyathanede çalışan sağlık profesyonellerinde tükenmişlik, iş doyumu ve depresyon. Selçuk Tıp Dergisi, 35(3), 152-158. https://doi.org/10.30733/std.2019.01117
• Pandey, D. L. (2020). Work stress and employee performance: An assessment of ımpact of work stress. International Research Journal of Human Resource and Social Sciences, 7(5), 124-135.
• Pektaş, İ., Bilge, A., & Ersoy, M. A. (2006). Toplum ruh sağlığı hizmetlerinde epidemiyolojik çalışmalar ve toplum ruh sağlığı hemşireliğinin rolü. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7(1), 43-48.
• Salazar, L. R., & Diego Medrano E. (2021). An investigation of the work-life conflict predictors of it employees' job satisfaction and well-being. Global Business & Management Research, 13(1), 16-37.
• Selye, H. (1951). The General-Adaptation-Syndrome. Annual Review of Medicine, 2(1), 327-342.
• Selye, H. (1956). What is stress. Metabolism, 5(5), 525-530. https://doi.org/10.1146/annurev.me.02.020151.001551
• Serinkan, C., & Barutçu, E. (2020). Güncel yönetim sorunlarından biri olarak tükenmişlik sendromu: Denizli’de yapılan bir araştırma. Uluslararası Akademik Fikir Araştırma Dergisi, 12(24), 1-21
• Sürme, Y. (2019). Stres, stresle ilişkili hastalıklar ve stres yönetimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 525-529. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2019.3374
• Tavlı, F., & Ünsal, G. (2016). Fabrika çalışanlarının stres kaynakları ve stresle başa çıkma tutumlarının değerlendirilmesi. JAREN/Hemşirelik Akademik Araştırma Dergisi, 2(1), 9-15. https://doi.org/10.5222/jaren.2016.009
• Tekin, E., Yazgan Çilesiz, Z., & Gede, S. (2019). Farklı mesleklerde çalışanların algılanan stres düzeyleri ve stresle başa çıkma tarzları üzerine bir araştırma. Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 9(1), 79-89.
• Tümkaya, S., Çam, S., & Çavuşoğlu, İ. (2009). Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun Türkçe’ye uyarlama geçerlik ve güvenirlik çalışması. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1), 387-398.
• Uler, E. (2020). Tükenmişlik ve Örgütsel Tükenmişlik Üzerine Literatür Taraması, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 36-43.
• Yeh, W. Y., Chiu, W. C., Chen, R. Y., Hu, P. Y., & Tsai, D. M. (2019). A preliminary evaluation of psychological stress amongst workers in Taiwan: A cross-sectional survey. International Journal of Mental Health Systems, 13(1), 1-17. https://doi.org/10.1186/s13033-019-0290-y