Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

Examination of Postgraduate Thesis on the Effect of Massage Applied in the Postoperative Period on Pain

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 189 - 195, 01.01.2023
https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1163151

Öz

This study, it was aimed to examine the quality and quantity of postgraduate theses on the effect of massage applied in the postoperative period on pain. The literature search was conducted on 5-10 March 2022 in the National Thesis Center database of the Council of Higher Education without any year limitation. The keywords "surgery", "massage" and "pain" were used while scanning. Theses that met the inclusion criteria were included in the study. The theses reached were evaluated according to their titles, and the theses that were not related to the subject were removed. In the search, 18 theses were reached. The five theses reached were excluded from the study because they were not related to the subject. Of the remaining 13 studies, two were excluded because they were specializations in medicine, one was physiotherapy and rehabilitation, and one was family medicine. Since the full text of one of the theses could not be reached, it was excluded from the study. Eight theses from the master's and doctoral theses in the field of nursing, which are suitable for the inclusion criteria, were examined in order to make the selection. Three of the theses were master's theses, and the remaining five studies were carried out as doctoral theses. The time of publication of theses varies between 2009-2019. When the types of these are examined, three studies are quasi-experimental, four studies are randomized controlled studies, and one study is a study with a pretest-posttest control group study. The research group of one of the theses consists of pediatric patients. Various types of massage were compared in the studies evaluated. It has been seen that hand massage and foot massage are mostly used. It has been concluded that hand massage or foot massage applied in the postoperative period is effective to reduce pain. In line with these results, it is recommended to use massage, which is one of the nonpharmacological methods, in pediatric and adult patients to reduce pain in the postoperative period.

Kaynakça

  • Abdullayev A. 2019. Laparoskopik kolesistektomi sonrası hastalara yapılan ayak masajının ağrı ve anksiyete düzeyine etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, ss. 39-59.
  • Akpolat R, Şişman H, Alptekin D, Gökçe E, Gezer D, Arslan S. 2021. Ameliyat sonrasi ağrıya yaklaşımların değerlendirilmesi. Cukurova Med J, 46: 670-676.
  • Alameri R, Dean G, Castner J, Volpe E, Elghoneimy Y, Jungquist C. 2020. Efficacy of precise foot massage therapy on pain and anxiety following cardiac surgery: pilot study. J American Soc Pain Manage Nurses, 21(4): 314–322. DOI:10.1016/j.pmn.2019.09.005.
  • Ay F. 2018. Treatment of postoperative pain and non-pharmacologic practices in nursing systematic review: Results of Turkish doctoral dissertation in 2000-2015. J Turkish Soc Algol, 30(2): 71–83. DOI:10.5505/agri.2018.28247.
  • Boitor M, Martorella G, Maheu C, Laizner AM, Gélinas C. 2018. Effects of massage in reducing the pain and anxiety of the cardiac surgery critically ill-a randomized controlled trial. Pain Med, 19(12): 2556–2569. DOI: 10.1093/pm/pny055.
  • Büyükyılmaz F, Aştı T. 2013. The effect of relaxation techniques and back massage on pain and anxiety in Turkish total hip or knee arthroplasty patients. Pain Manage Nursing, 14(3): 143-154.
  • Chandrababu R, Nayak BS, Pai VB, Ravishankar N, George LS, Devi ES, George A. 2020. Effects of foot massage and patient education in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery: A randomized controlled trial. Complement Ther Clin Pract, 40:101215.
  • Chou R, Gordon DB, de Leon-Casasola OA, Rosenberg JM, Bickler S, Brennan T, Carter T, Cassidy CL, Chittenden EH, Degenhardt E, Griffith S, Manworren R, McCarberg B, Montgomery R, Murphy J, Perkal MF, Suresh S, Sluka K, Strassels S, Thirlby R, Wu CL. 2016. Management of postoperative pain: a clinical practice guideline from the american pain society, the american society of regional anesthesia and pain medicine, and the american society of anesthesiologists' committee on regional anesthesia, executive committee, and administrative council. J Pain,17(2):131–157. DOI: 10.1016/j.jpain.2015.12.008.
  • Çankaya A. 2018. Laparoskopik kolesistektomi sonrası klasik ayak masajının yaşam bulguları, ağrı ve bulantı-kusma üzerine etkisi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye, ss. 23-34.
  • Çimke S. 2019. Çocuklarda abdominal cerrahi sonrası el masajının ağrı, duygusal belirtiler ve fizyolojik parametreler üzerine etkisi. Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, Türkiye, ss. 42-65.
  • Demir, B, Saritas, S. 2020. Effect of handmassage on pain and anxiety in patients after liver transplantation: A randomised controlled trial. Complement Therap Clin Pract, 39: 101152. DOI: 10.1016/j.ctcp.2020.101152.
  • Dezfouli SMM, Khosravi SHAQAYEQ. 2020. Systematic review of the effective factors in pain management in children. Pakistan J Med Health Sci, 14(2): 1236-1243.
  • Göllüce A. 2017. Akciğer ameliyatı sonrası el masajının ağrı ve yaşam bulgularına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye, ss. 39-48.
  • Harrison TM, Brown R, Duffey T, Frey C, Bailey J, Nist MD, Renner L, Fitch J. 2020. Effects of massage on postoperative pain in infants with complex congenital heart disease. Nursing Res, 69(5S Suppl 1): 36–46. DOI: 10.1097/NNR.0000000000000459.
  • Higgins J, Green S. 2011. Cochrane handbook for systematic reviews of interventions. Wiley-Blackwell, Version 5.1.0., Hoboken, New Jersey, 2nd ed., pp. 694.
  • Kanakalakshmi S. 2022. The Effectiveness of Effleurage Back Massage Therapy on Pain, Pulse, Systolic Blood Pressure, Diastolic Blood Pressure, and Respiration among Post-Operative Clients in Selected Hospitals, Andhra Pradesh. Indian J Nurs Sci, 7(2): 53-63.
  • Kara Ö. 2019. Koroner arter bypass cerrahisi sonrası uygulanan el masajının ağrı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, ss. 40-94.
  • Komann M, Weinmann C, Schwenkglenks M, Meissner W. 2019. Non-pharmacological methods and post-operative pain relief: An observational study. Anesth Pain Med, 9(2): e84674.
  • Koraş K. 2018. Laparoskopik kolesistektomi cerrahisinde ayak masajının ameliyat sonrası ağrı ve kaygı düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Erzurum, Türkiye, ss. 29-37.
  • Koraş Sözen, K. 2020. Ayak masajının ameliyat sonrası ağrı düzeyine etkisi. KSÜ Tıp Fak Derg, 15(2): 110-115. DOI: 10.17517/ksutfd.673351.
  • Miladinia M, Pishgooie A, Aliyari S, Nouri E. 2017. The comparison of the effect of two complementary medicine methods (music therapy and massage therapy) on postoperative acute pain after abdominal surgery: a randomized clinical trial study. Iran Red Crescent Med J, 19(6): e14974.
  • Miller J, Dunion A, Dunn N, Fitzmaurice C, Gamboa M, Myers S, Novak P, Poole J, Rice K, Riley C, Sandberg R, Taylor D, Gilmore L. 2015. Effect of a brief massage on pain, anxiety, and satisfaction with pain management in postoperative orthopaedic patients. Orthop Nurs, 34(4): 227–234. DOI: 10.1097/NOR.0000000000000163.
  • Pirie K, Traer E, Finniss D, Myles PS, Riedel B. 2022. Current approaches to acute postoperative pain management after majör abdominal surgery: a narrative review and future directions. Br J Anaesth, 129(3): 378-393.
  • Smeland AH, Twycross A, Lundeberg S, Rustøen T. 2018. Nurses’ knowledge, attitudes and clinical practice in pediatric postoperative pain management. Pain Manage Nursing, 19(6):585-598.
  • Sözen KK, Karabulut N. 2020. Efficacy of hand and foot massage in anxiety and pain management following laparoscopic cholecystectomy: a controlled randomized study. Surg Laparosc Endosc Percutan Tech, 30(2): 111–116. DOI: 10.1097/SLE.0000000000000738.
  • Thenmozhi P, Nirmala S. 2019. Hand and foot massage on postoperative pain among patients undergone abdominal surgery. Paripex Indian J Res, 8(8): 1-2.
  • Ucuzal, M.2009.Meme ameliyatı olan hastalarda ayak masajının ameliyat sonrası ağrıya etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, ss. 53-75
  • Unal KS, Balci AR. 2016. The effect of foot reflexology and back massage on hemodialysis patients' fatigue and sleep quality. Complement Therap Clin Pract, 24: 139–144. DOI: 10.1016/j.ctcp.2016.06.004.
  • Utli H. 2018. Abdominal histerektomi ameliyatı geçiren kadınlarda reiki ve sırt masajının ağrı üzerine etkisi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye, ss. 29-35.
  • Youniss Ahmed Elghiety A, Saadshaker Soliman Mİ, Mohammed Ali Hassan A. 2021. Effect of foot massage on incisional pain and sleep pattern among post abdominal surgery patients. Egyptian J Health Care, 12(4):570-584. DOI: 10.21608/EJHC.2021.202569
  • Yüceer S. 2011. Nursing approaches in the postoperative pain management. J Clin Experiment Invest, 2(4):474-478. DOI: 10.5799/ahinjs.01.2011.04.0100.

Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 189 - 195, 01.01.2023
https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1163151

Öz

Bu çalışmada, postoperatif dönemde uygulanan masajın ağrı üzerindeki etkisi ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin nitelik ve niceliğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Literatür taraması 5-10 Mart 2022 tarihinde Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında herhangi bir yıl sınırlaması olmadan yapılmıştır. Tarama yapılırken “cerrahi” ve “masaj” ve “ağrı” anahtar kelimeleri kullanılmıştır. Dahil edilme kriterlerine uyan tezler incelemeye alınmıştır. Ulaşılan tezler başlıklarına göre değerlendirilmiş, konu ile ilgili olmayan tezler çıkartılmıştır. Yapılan taramada 18 teze ulaşılmıştır. Ulaşılan beş tez konu ile ilgili olmadığı için çalışmadan çıkarılmıştır. Geriye kalan 13 çalışmadan, iki çalışma tıpta uzmanlık, bir çalışma fizyoterapi ve rehabilitasyon ve bir çalışma aile hekimliği çalışması olduğu için dahil edilmemiştir. Tezlerden bir tanesinin tam metnine ulaşılmadığı için çalışmadan çıkarılmıştır. Seçim yapmak için belirlenen çalışmalardan dahil edilme kriterlerine uygun, hemşirelik alanında yapılan yüksek lisans ve doktora tezlerinden sekiz tez incelenmiştir. Tezlerden üçü yüksek lisans tezi olmak üzere diğer beş çalışma doktora tezidir. Tezlerin yayımlanma zamanı 2009-2019 yılları arasında değişmektedir. Tezlerin türleri incelendiğinde, üç çalışma yarı deneysel, dört çalışma randomize kontrollü çalışma, bir çalışma ise ön test-son test kontrol gruplu çalışmadır. Tezlerden birinin araştırma grubunu çocuk hastalar oluşturmaktadır. Değerlendirmeye alınan çalışmalarda çeşitli masaj türleri karşılaştırılmıştır. En çok el masajı ve ayak masajının kullanıldığı görülmüştür. Postoperatif dönemde uygulanan el masajı ya da ayak masajının ağrıyı azaltmada etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda postoperatif dönemde ağrının azaltılması için nonfarmakolojik yöntemlerden biri olan masajın çocuk ve yetişkin hastalarda kullanılması önerilmektedir.

Kaynakça

  • Abdullayev A. 2019. Laparoskopik kolesistektomi sonrası hastalara yapılan ayak masajının ağrı ve anksiyete düzeyine etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, ss. 39-59.
  • Akpolat R, Şişman H, Alptekin D, Gökçe E, Gezer D, Arslan S. 2021. Ameliyat sonrasi ağrıya yaklaşımların değerlendirilmesi. Cukurova Med J, 46: 670-676.
  • Alameri R, Dean G, Castner J, Volpe E, Elghoneimy Y, Jungquist C. 2020. Efficacy of precise foot massage therapy on pain and anxiety following cardiac surgery: pilot study. J American Soc Pain Manage Nurses, 21(4): 314–322. DOI:10.1016/j.pmn.2019.09.005.
  • Ay F. 2018. Treatment of postoperative pain and non-pharmacologic practices in nursing systematic review: Results of Turkish doctoral dissertation in 2000-2015. J Turkish Soc Algol, 30(2): 71–83. DOI:10.5505/agri.2018.28247.
  • Boitor M, Martorella G, Maheu C, Laizner AM, Gélinas C. 2018. Effects of massage in reducing the pain and anxiety of the cardiac surgery critically ill-a randomized controlled trial. Pain Med, 19(12): 2556–2569. DOI: 10.1093/pm/pny055.
  • Büyükyılmaz F, Aştı T. 2013. The effect of relaxation techniques and back massage on pain and anxiety in Turkish total hip or knee arthroplasty patients. Pain Manage Nursing, 14(3): 143-154.
  • Chandrababu R, Nayak BS, Pai VB, Ravishankar N, George LS, Devi ES, George A. 2020. Effects of foot massage and patient education in patients undergoing coronary artery bypass graft surgery: A randomized controlled trial. Complement Ther Clin Pract, 40:101215.
  • Chou R, Gordon DB, de Leon-Casasola OA, Rosenberg JM, Bickler S, Brennan T, Carter T, Cassidy CL, Chittenden EH, Degenhardt E, Griffith S, Manworren R, McCarberg B, Montgomery R, Murphy J, Perkal MF, Suresh S, Sluka K, Strassels S, Thirlby R, Wu CL. 2016. Management of postoperative pain: a clinical practice guideline from the american pain society, the american society of regional anesthesia and pain medicine, and the american society of anesthesiologists' committee on regional anesthesia, executive committee, and administrative council. J Pain,17(2):131–157. DOI: 10.1016/j.jpain.2015.12.008.
  • Çankaya A. 2018. Laparoskopik kolesistektomi sonrası klasik ayak masajının yaşam bulguları, ağrı ve bulantı-kusma üzerine etkisi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye, ss. 23-34.
  • Çimke S. 2019. Çocuklarda abdominal cerrahi sonrası el masajının ağrı, duygusal belirtiler ve fizyolojik parametreler üzerine etkisi. Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kayseri, Türkiye, ss. 42-65.
  • Demir, B, Saritas, S. 2020. Effect of handmassage on pain and anxiety in patients after liver transplantation: A randomised controlled trial. Complement Therap Clin Pract, 39: 101152. DOI: 10.1016/j.ctcp.2020.101152.
  • Dezfouli SMM, Khosravi SHAQAYEQ. 2020. Systematic review of the effective factors in pain management in children. Pakistan J Med Health Sci, 14(2): 1236-1243.
  • Göllüce A. 2017. Akciğer ameliyatı sonrası el masajının ağrı ve yaşam bulgularına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye, ss. 39-48.
  • Harrison TM, Brown R, Duffey T, Frey C, Bailey J, Nist MD, Renner L, Fitch J. 2020. Effects of massage on postoperative pain in infants with complex congenital heart disease. Nursing Res, 69(5S Suppl 1): 36–46. DOI: 10.1097/NNR.0000000000000459.
  • Higgins J, Green S. 2011. Cochrane handbook for systematic reviews of interventions. Wiley-Blackwell, Version 5.1.0., Hoboken, New Jersey, 2nd ed., pp. 694.
  • Kanakalakshmi S. 2022. The Effectiveness of Effleurage Back Massage Therapy on Pain, Pulse, Systolic Blood Pressure, Diastolic Blood Pressure, and Respiration among Post-Operative Clients in Selected Hospitals, Andhra Pradesh. Indian J Nurs Sci, 7(2): 53-63.
  • Kara Ö. 2019. Koroner arter bypass cerrahisi sonrası uygulanan el masajının ağrı üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, ss. 40-94.
  • Komann M, Weinmann C, Schwenkglenks M, Meissner W. 2019. Non-pharmacological methods and post-operative pain relief: An observational study. Anesth Pain Med, 9(2): e84674.
  • Koraş K. 2018. Laparoskopik kolesistektomi cerrahisinde ayak masajının ameliyat sonrası ağrı ve kaygı düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Sağlık Bilimler Enstitüsü, Erzurum, Türkiye, ss. 29-37.
  • Koraş Sözen, K. 2020. Ayak masajının ameliyat sonrası ağrı düzeyine etkisi. KSÜ Tıp Fak Derg, 15(2): 110-115. DOI: 10.17517/ksutfd.673351.
  • Miladinia M, Pishgooie A, Aliyari S, Nouri E. 2017. The comparison of the effect of two complementary medicine methods (music therapy and massage therapy) on postoperative acute pain after abdominal surgery: a randomized clinical trial study. Iran Red Crescent Med J, 19(6): e14974.
  • Miller J, Dunion A, Dunn N, Fitzmaurice C, Gamboa M, Myers S, Novak P, Poole J, Rice K, Riley C, Sandberg R, Taylor D, Gilmore L. 2015. Effect of a brief massage on pain, anxiety, and satisfaction with pain management in postoperative orthopaedic patients. Orthop Nurs, 34(4): 227–234. DOI: 10.1097/NOR.0000000000000163.
  • Pirie K, Traer E, Finniss D, Myles PS, Riedel B. 2022. Current approaches to acute postoperative pain management after majör abdominal surgery: a narrative review and future directions. Br J Anaesth, 129(3): 378-393.
  • Smeland AH, Twycross A, Lundeberg S, Rustøen T. 2018. Nurses’ knowledge, attitudes and clinical practice in pediatric postoperative pain management. Pain Manage Nursing, 19(6):585-598.
  • Sözen KK, Karabulut N. 2020. Efficacy of hand and foot massage in anxiety and pain management following laparoscopic cholecystectomy: a controlled randomized study. Surg Laparosc Endosc Percutan Tech, 30(2): 111–116. DOI: 10.1097/SLE.0000000000000738.
  • Thenmozhi P, Nirmala S. 2019. Hand and foot massage on postoperative pain among patients undergone abdominal surgery. Paripex Indian J Res, 8(8): 1-2.
  • Ucuzal, M.2009.Meme ameliyatı olan hastalarda ayak masajının ameliyat sonrası ağrıya etkisi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye, ss. 53-75
  • Unal KS, Balci AR. 2016. The effect of foot reflexology and back massage on hemodialysis patients' fatigue and sleep quality. Complement Therap Clin Pract, 24: 139–144. DOI: 10.1016/j.ctcp.2016.06.004.
  • Utli H. 2018. Abdominal histerektomi ameliyatı geçiren kadınlarda reiki ve sırt masajının ağrı üzerine etkisi. Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya, Türkiye, ss. 29-35.
  • Youniss Ahmed Elghiety A, Saadshaker Soliman Mİ, Mohammed Ali Hassan A. 2021. Effect of foot massage on incisional pain and sleep pattern among post abdominal surgery patients. Egyptian J Health Care, 12(4):570-584. DOI: 10.21608/EJHC.2021.202569
  • Yüceer S. 2011. Nursing approaches in the postoperative pain management. J Clin Experiment Invest, 2(4):474-478. DOI: 10.5799/ahinjs.01.2011.04.0100.
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Hemşirelik
Bölüm Derleme
Yazarlar

Gamze Bozkul 0000-0002-7509-9741

Atiye Karakul 0000-0001-6580-9976

Yayımlanma Tarihi 1 Ocak 2023
Gönderilme Tarihi 17 Ağustos 2022
Kabul Tarihi 12 Ekim 2022
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Bozkul, G., & Karakul, A. (2023). Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Black Sea Journal of Health Science, 6(1), 189-195. https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1163151
AMA Bozkul G, Karakul A. Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. BSJ Health Sci. Ocak 2023;6(1):189-195. doi:10.19127/bshealthscience.1163151
Chicago Bozkul, Gamze, ve Atiye Karakul. “Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi Ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi”. Black Sea Journal of Health Science 6, sy. 1 (Ocak 2023): 189-95. https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1163151.
EndNote Bozkul G, Karakul A (01 Ocak 2023) Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Black Sea Journal of Health Science 6 1 189–195.
IEEE G. Bozkul ve A. Karakul, “Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi”, BSJ Health Sci., c. 6, sy. 1, ss. 189–195, 2023, doi: 10.19127/bshealthscience.1163151.
ISNAD Bozkul, Gamze - Karakul, Atiye. “Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi Ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi”. Black Sea Journal of Health Science 6/1 (Ocak 2023), 189-195. https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1163151.
JAMA Bozkul G, Karakul A. Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. BSJ Health Sci. 2023;6:189–195.
MLA Bozkul, Gamze ve Atiye Karakul. “Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi Ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi”. Black Sea Journal of Health Science, c. 6, sy. 1, 2023, ss. 189-95, doi:10.19127/bshealthscience.1163151.
Vancouver Bozkul G, Karakul A. Postoperatif Dönemde Uygulanan Masajın Ağrı Üzerindeki Etkisi ile İlgili Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. BSJ Health Sci. 2023;6(1):189-95.