Parkinson Hastalığı ve Mikrobiyota

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 42 - 47

Gözde Dolar , Gülşah Çamcı , Hatice Karabuğa Yakar , Sıdıka Oğuz

https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1539735

Öz

İnsan vücudunda yaşayan tüm mikroorganizmalara mikrobiyota denir. Bu mikroorganizmaların taşıdıkları genomlara mikrobiyom denir. Bakteriler, virüsler, mantarlar ve birçok ökaryotik mikroorganizmalar insan mikrobiyotasını oluşturmaktadır. Gastrointestinal sistemde 100 trilyondan fazla mikroorganizma ve 1000’e yakın türde bakteri bulunmaktadır. Bu bakterilerin her birinin farklı görevleri vardır. Mikrobiyotada yer alan bakteri yapısının %50’si tüm insanlarda benzer türlerden oluşmuş olsa da mikrobiyotanın içeriği ve dağılımı kişiye özeldir. Mikrobiyotada yer alan bakterilerin sayı ve içeriğinin değişmesine, optimum dengenin bozulmasına disbiyozis denir. Disbiyozis immün sistemin düzenli çalışmasını engellemekte ve intestinal geçirgenliği değiştirerek diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, otizm, Parkinson hastalığı gibi birçok hastalığa yol açmaktadır. Parkinson hastalığı, genellikle yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkan ve hareketlerde genel yavaşlama (bradikinezi), istirahat tremoru, rijidite gibi semptomlar gösteren nörodejeneratif bir hastalıktır. Son yıllarda yapılan çalışmalarda, Parkinson hastalarında belirli bir tipte intestinal mikrobiyota görüldüğü saptanmıştır. Dolayısıyla Parkinson hastalığının oluşumunda ve gelişiminde bağırsak disbiyozisinin rol oynadığı düşünülmektedir. Bu derleme, Parkinson hastalığı ile mikrobiyota konusunda hemşirelerin farkındalığını artırmak amacıyla yazılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mikrobiyota, Parkinson hastalığı, Hemşirelik

Parkinson's Disease and the Microbiota

Öz

All microorganisms living in the human body are called microbiota. The genomes carried by these microorganisms are called the microbiome. Bacteria, viruses, fungi and many eukaryotic microorganisms make up the human microbiota. There are more than 100 trillion microorganisms and nearly 1000 types of bacteria in the gastrointestinal tract. Each of these bacteria has different functions. Although 50% of the bacterial structure in the microbiota consists of similar species in all humans, the content and distribution of the microbiota is personal. The change in the number and content of bacteria in the microbiota and the deterioration of the optimum balance is called dysbiosis. Dysbiosis causes many diseases such as diabetes, cardiovascular diseases, autism, Parkinson's disease by preventing the regular functioning of the immune system and changing intestinal permeability. Parkinson's disease is a neurodegenerative disease that usually occurs later in life and shows symptoms such as general slowing of movements (bradykinesia), resting tremor, and rigidity. In recent studies, it has been determined that a certain type of intestinal microbiota is observed in Parkinson's patients. Therefore, intestinal dysbiosis is thought to play a role in the formation and development of Parkinson's disease. This review was written in order to increase the awareness of nurses about the microbiota with Parkinson's disease.

Anahtar Kelimeler

Microbiota, Parkinson, Nursing

Kaynakça

• Aho VT, Pereira PA, Voutilainen S, Paulin L, Pekkonen E, Auvinen P, Scheperjans F. 2019. Gut microbiota in Parkinson's disease: temporal stability and relations to disease progression. EBio Medic, 44: 691-707. https://doi.org/10.1016/j.ebiom.2019.05.064
• Akan D, Adıyaman A, Işık G, Kılıç B, Çınar Pakyüz S. 2020. Bir üniversite hastanesinde çalışan sağlık çalışanlarının mikrobiyota hakkındaki bilgi düzeylerinin incelenmesi. International Anatolia Acad Online J Health Sci, 6(3): 347-359.
• Akdemir N, Boyraz S. 2021. Sinir sistemi hastalıkları ve hemşirelik bakımı. İçinde: Akdemir N, editör. İç hastalıkları ve hemşirelik bakımı. Akademisyen Kitapevi, İstanbul, Türkiye, ss: 1115-1128.
• Alagöz AN. 2017. Mikrobiyota ve nörodejenerasyon. J Biotechnol Strat Health Res, 1: 115-122.
• Alkan ŞŞ. 2017. İmmün sistem ve barsak mikrobiyotası. J Biotechnol Strat Health Res, 1: 7-16.
• Babacan Yildiz G, Kayacan ZC, Karacan I, Sumbul B, Elibol B, Gelisin O, Akgül O. 2023. Altered gut microbiota in patients with idiopathic Parkinson’s disease: an age–sex matched case–control study. Acta Neurol Belgica, 123: 999-1009. https://doi.org/10.1007/s13760-023-02195-0
• Bai F, You L, Lei H, Li X. 2024. Association between increased and decreased gut microbiota abundance and Parkinson's disease: A systematic review and subgroup meta-analysis. Experim Gerontol, 191: 112444. https://doi.org/10.1016/j.exger.2024.112444
• Bardenhorst SK, Cereda E, Severgnini M, Barichella M, Pezzoli G, Keshavarzian A, Rübsamen N. 2023. Gut microbiota dysbiosis in Parkinson disease: A systematic review and pooled analysis. Eur J Neurol, 30(11): 3581-3594. https://doi.org/10.1111/ene.15671
• Barichella M, Severgnini M, Cilia R, Cassani E, Bolliri C, Caronni S, Pezzoli G. 2019. Unraveling gut microbiota in Parkinson's disease and atypical parkinsonism. Movement Disord, 34(3): 396-405. https://doi.org/10.1002/mds.27581
• Bianchi VE, Rizzi L, Somaa F. 2023. The role of nutrition on Parkinson’s disease: a systematic review. Nutrit Neurosci, 26(7): 605-628. https://doi.org/10.1080/1028415X.2022.2073107
• Brewster R, Tamburini FB, Asiimwe E, Oduaran O, Hazelhurst S, Bhatt AS. 2019. Surveying gut microbiome research in Africans: toward improved diversity and representation. Trends Microbiol, 27(10): 824-835. https://doi.org/10.1016/j.tim.2019.05.006
• Chen SJ, Chen CC, Liao HY, Lin YT, Wu YW, Liou JM, Lin CH. 2022. Association of fecal and plasma levels of short-chain fatty acids with gut microbiota and clinical severity in patients with Parkinson disease. Neurology, 98(8): e848-e858. https://doi.org/10.1212/WNL.0000000000013225
• Cook MD, Allen JM, Pence BD, Wallig MA, Gaskins HR, White BA, Woods JA. 2016. Exercise and gut immune function: evidence of alterations in colon immune cell homeostasis and microbiome characteristics with exercise training. Immunol Cell Biol, 94(2): 158-163. https://doi.org/10.1038/icb.2015.108
• Çamcı G, Oğuz S. 2016. Association between Parkinson's disease and Helicobacter pylori. J Clin Neurol, 12(2): 147-150. https://doi.org/10.3988/jcn.2016.12.2.147
• Dinleyici M. 2020. Anne sütü mikrobiyotası. Osmangazi Tıp Derg, 2020: 25-29. https://doi.org/10.20515/otd.683619
• Doğanay D, Özkan BC. 2021. Anne, bebek ve mikrobiyota. Biruni Sağlık Eğit Bil Derg, 7: 4-9.
• Dolgun G, Yıldız Karaahmet A. 2021. Yaşamın ilk 1000 gününde mikrobiyal kolonizasyonun oluşumunda beslenmenin etkisi. İçinde Dolgun I (editör). Çocuk beslenmesinde ilk 1000 gün ve ebelik hemşirelik yaklaşımları. Türkiye Klinikleri, İstanbul, Türkiye, ss: 60-66.
• Ersoy N, Ersoy G. 2019. Barsak mikrobiyotası ve dayanıklılık egzersizleri. Sağlık Bil Meslek Derg, 6(1): 170-178. https://doi.org/10.17681/hsp.388229
• Gelmez Taş B, Zerenöztürk G, Maç ÇE, Eğici M, Toprak D. 2020. Sağlık çalışanları ile mikrobiyota ve probiyotik üzerine kesitsel çalışma. J Acad Res Nurs, 6(1): 1-7. https://dx.doi.org/10.5222/jaren.2018.96530
• Genç A, Zorba E. 2019. Gizli kahraman: Bağırsak florası ve egzersiz. 2. Uluslararası Herkes İçin Spor ve Wellness Kongresi 25-28 Nisan 2019, Antalya, Türkiye, ss: 953-958.
• Hassa H. 2017. Barsak florasının (Gut flora–gut mikrobiyota) özellikleri, vajinal ve sezaryen doğum ile ilişkisi. Türk Dünyası Uyg Araş Merk Yenidoğan Derg, 2(1): 212-220.
• İspir FB, Palabıyık ŞS, Baydar T. 2020. Proton pompası inhibitörlerinin olası ilaç etkileşimleri ve mikrobiyota üzerine etkileri. Literatür Ecza Bil Derg, 9(2): 197-207. https://doi.org/10.5336/pharmsci.2019-73153
• Kalip K, Atak N. 2018. Bağırsak mikrobiyotası ve sağlık. Turkish J Pub Health, 16(1): 58-73. https://doi.org/10.20518/tjph.458203
• Karakoyun M, Çağan Appak Y. 2023. Bebeklik döneminde probiyotikler ve prebiyotikler. Forbes J Medic, 4(1): 21-8. https://dx.doi.org/10.4274/forbes.galenos.2023.26818
• Karatay E. 2019. Mikrobiyota, prebiyotik ve probiyotikler. Anadolu Güncel Tıp Derg, 1(3): 68-71. https://doi.org/10.38053/agtd.529392
• Koca O, Dönmez N. 2020. İkinci beyin: Bağırsak. Atatürk Üniv Vet Bil Derg, 15(2): 187-195. https://doi.org/10.17094/ataunivbd.701620
• Kurtaran B. 2021. Mikrobiyom ve mikrobiyota. Ege Tıp Derg, 60(1): 88-93. https://doi.org/10.19161/etd.863679
• Merter ÖS, Altay N. 2023. Yenidoğan mikrobiyatasının gelişimi ve pediatri hemşiresinin rolü: Yenidoğan mikrobiyatasının gelişimi ve pediatri hemşiresinin rolü. J Infant Child Adoles Health, 3(2): 129-139. https://doi.org/10.5281/zenodo.8300790
• Nemmenzi Karaca S, Demirel Y. 2020. Mikrobiyota. İçinde Demirağ N (editör). Geleneksel ve tamamlayıcı tıp. Hipokrat Kitapevi, Ankara, Türkiye, ss:173-209.
• Özdemir A, Demirel ZB. 2017. Beslenme ve mikrobiyota ilişkisi. J Biotechnol Strat Health Res, 1: 25-33.
• Öztürk MB. 2019. Obez ve sağlıklı bireylerin bağırsak mikrobiyotasının karşılaştırılması. Tıpta Uzmanlık Tezi, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Sivas, Türkiye, ss: 107.
• Parashar A, Udayabanu M. 2017. Gut microbiota: Implications in Parkinson's disease. Parkinsonism Related Disord, 38: 1-7. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2017.02.002
• Pietrucci D, Cerroni R, Unida V, Farcomeni A, Pierantozzi M, Mercuri NB, Desideri A. 2019. Dysbiosis of gut microbiota in a selected population of Parkinson's patients. Parkinsonism Related Disord, 65: 124-130. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2019.06.003
• Qian Y, Yang X, Xu S, Wu C, Song Y, Qin N, Xiao Q. 2018. Alteration of the fecal microbiota in Chinese patients with Parkinson’s disease. Brain Behav Immun, 70: 194-202. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2018.02.016
• Senghor B, Sokhna C, Ruimy R, Lagier JC. 2018. Gut microbiota diversity according to dietary habits and geographical provenance. Human Microbiome J, 7: 1-9. https://doi.org/10.1016/j.humic.2018.01.001
• Taşkın Duman H, Karadakovan A. 2019. Bağırsak mikrobiyotasının korunmasında hemşirenin rolü. Ejons Int J, 3(11): 5-9.
• Uğurlu M, Karaoğlu FN, Öktem ÖH, Arıkan B, Şahin ET. 2023. Kadın doğum kliniklerinde çalışan ebe ve hemşirelerin mikrobiyota konusundaki bilgi ve farkındalıklarının incelenmesi. Mersin Üniv Tıp Fak Lokman Hekim Tıp Tarihi Folklorik Tıp Derg, 13(1): 207-217. https://doi.org/10.31020/mutftd.1203756
• Unger MM, Spiegel J, Dillmann KU, Grundmann D, Philippeit H, Bürmann J, Schäfer KH. 2016. Short chain fatty acids and gut microbiota differ between patients with Parkinson's disease and age-matched controls. Parkinsonism Related Disord, 32: 66-72. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2016.08.019
• Von Martels JZ, Sadabad MS, Bourgonje AR, Blokzijl T, Dijkstra G, Faber KN, Harmsen HJ. 2017. The role of gut microbiota in health and disease: In vitro modeling of host-microbe interactions at the aerobe-anaerobe interphase of the human gut. Anaerobe, 44: 3-12. https://doi.org/10.1016/j.anaerobe.2017.01.001
• Wallen ZD, Appah M, Dean MN, Sesler CL, Factor SA, Molho E, Payami H. 2020. Characterizing dysbiosis of gut microbiome in PD: evidence for overabundance of opportunistic pathogens. Parkinsonism Related Disord, 6(1): 11. https://doi.org/10.1038/s41531-020-0112-6
• Wang L, Cui Y, Han B, Du Y, Salewala KS, Wang S, Tuo H. 2024. Gut microbiota and Parkinson’s disease. Chinese Medic J, 10: 1097. https://doi.org/10.1097/cm9.0000000000003318
• Weis S, Schwiertz A, Unger MM, Becker A, Faßbender K, Ratering S, Egert M. 2019. Effect of Parkinson’s disease and related medications on the composition of the fecal bacterial microbiota. Parkinsonism Related Disord, 5(1): 28. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2016.08.019
• Yang L, Sakandar HA, Sun Z, Zhang H. 2021. Recent advances of intestinal microbiota transmission from mother to infant. J Funct Foods, 87: 104719. https://doi.org/10.1016/j.jff.2021.104719
• Yıldırım DZ. 2021. Anne sütü ve mikrobiyota. Bilim Diyet Beslen Sağlık Derg, 8: 27.
• Zafar S, Yaddanapudi SS. 2023. Parkinson disease. URL: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470193 (Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023).
• Zhang F, Yue L, Fang X, Wang G, Li C, Sun X, Wang P. 2020. Altered gut microbiota in Parkinson's disease patients/healthy spouses and its association with clinical features. Parkinsonism Related Disord, 81: 84-88. https://doi.org/10.1016/j.parkreldis.2020.10.034
• Zhang X, Tang B, Guo J. 2023. Parkinson’s disease and gut microbiota: from clinical to mechanistic and therapeutic studies. Translat Neurodegeneration, 12(1): 59. https://doi.org/10.1186/s40035-023-00392-8