Sedanter Yaşamdan Aktif Yaşama: Huzurevi Sakinleri İle Üniversite Etkinliği

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 5, 190 - 196, 15.09.2025

Elif Dağlı , Merve Uzun , Batuhan Karaaslan

https://doi.org/10.19127/bshealthscience.1739192

Öz

Bu çalışmada, sanat ve spor etkinliklerin huzurevinde yaşayan bireylerin uyku ve yaşam kalitesi üzerine etkisi incelenmiştir. Ön test ve son test karşılaştırmalı randomize kontrollü deneysel bir çalışmadır. Araştırma, Ocak-Aralık 2023 tarihleri arasında bir huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerle üniversite kampüsünde gerçekleşmiştir. Araştırmanın örneklemini, çalışmaya katılmaya gönüllü ve dâhil edilme kriterlerini karşılayan 60 yaşlı birey (müdahale grubu: 30, kontrol grubu: 30) oluşturmuştur. Müdahale grubundaki yaşlı bireylere 6 aylık süre boyunca sanat ve spor etkinlikleri yapılmıştır. Araştırmanın verileri; Tanıtıcı Bilgi Formu (TBF), Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi (PUKİ) ve Yaşam Kalitesi Ölçeği (YKÖ) ile yüz yüze toplanmıştır. Gruplar ile yaş, kurumda kalma süresi, cinsiyet, medeni durum, eğitim, gelir durumu, sigara kullanımı, kronik hastalığa sahip olma, sürekli ilaç kullanımı, çocuk sahibi olma, kurumda kalma nedeni, aktivite varlığı, sosyal etkinliklere katılma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki yoktur (P>0,05). Gruplar belirtilen özellikler açısından bağımsız ve homojendir. Müdahale grubundakilerin ön test-son test PUKİ puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı farklılık tespit edilmiştir (P=0,00). Yanı sıra PUKİ ve YKÖ son test sonuçlarına göre, müdahale ve kontrol grupları arasında anlamlı bir farklılık elde edilmiştir (sırasıyla: P=0,00, tb=-7,56; P=0,04, tb=2,08). Ayrıca PUKİ ve YKÖ puanları arasında negatif yönde orta düzeyde güçlü bir ilişki tespit edilmiştir (P=0,00, r=-0,57). Bu çalışmadan elde edilen sonuçlar, huzurevinde yaşayan yaşlı yetişkinlere uygulanan 6 aylık etkinlik programının uyku ve yaşam kalitesini iyileştirmede etkili olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Sedanter yaşam , Aktif yaşam , Yaşlı sağlığı , Uyku , Yaşam kalitesi

Etik Beyan

Araştırmanın etik kurul onayı bir devlet üniversitesinin Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'ndan alınmış ve kurum izni alınmıştır (onay tarihi: 02 Aralık 2022 ve karar numarası: 69). Tüm prosedürler 1964 Helsinki İnsan Hakları Bildirgesi ve sonraki değişiklikleri veya karşılaştırılabilir etik standartlara uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara istedikleri zaman araştırmadan ayrılabilecekleri bilgisi verilmiştir, sözlü ve yazılı onamları alınmıştır.

Teşekkür

Bu çalışma, TÜBİTAK 2209-A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destek Programı kapsamında 1919B012202055 numaralı proje ile desteklenmiştir.

From Sedentary To Active Living: University Event with Nursing Home Residents

Öz

This study examined the effects of art and sports activities on the sleep and quality of life of individuals living in a nursing home. This is a pretest and posttest comparative randomized controlled experimental study. The study was conducted on a university campus with elderly individuals living in a nursing home between January and December 2023. The study sample consisted of 60 elderly individuals (intervention group: 30, control group: 30) who volunteered to participate and met the inclusion criteria. The elderly individuals in the intervention group participated in art and sports activities for a period of 6 months. Data were collected face-to-face using the Introductory Information Form (DIF), the Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI), and the Quality of Life Scale (WHOQOL-OLD). There was no statistically significant relationship between the groups and age, length of stay in the institution, gender, marital status, education, income, smoking, chronic disease, ongoing medication use, having children, reason for staying in the institution, activity status, or participation in social activities (P>0.05). The groups were independent and homogeneous in terms of the specified characteristics. A statistically significant difference was found in the pretest-posttest PSQI scores of the intervention group (P=0.00). Furthermore, according to the posttest results of the PSQI and WHOQOL-OLD scales, a significant difference was found between the intervention and control groups (P=0.00, tb=-7.56; P=0.04, tb=2.08, respectively). Furthermore, a moderately strong negative correlation was found between the PSQI and WHOQOL-OLD scale scores (P=0.00, r=-0.57). The results of this study indicate that the 6-month activity program implemented for older adults living in a nursing home was effective in improving sleep and quality of life.

Anahtar Kelimeler

Sedentary lifestyle , Active lifestyle , Elderly health , Sleep , Quality of life

Kaynakça

• Ağargün MY, Kara H, Anlar O. 1996. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliği ve güvenirliği. Turk Psikiyatri Derg, 7(2): 107-115.
• Altıparmak S. 2009. Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin yaşam doyumu, sosyal destek düzeyleri ve etkileyen faktörler. Firat Univ Saglik Bilim Tip Derg, 23(3): 159-164.
• Akın G. 2017. Yaşlanmada fiziksel aktivite ve egzersizin yeri. Ahi Evran Univ Sos Bilim Enst Derg, 3(2): 271-280.
• Alessi CA, Yoon EJ, Schnelle JF, Al-Samarrai NR, Cruise PA. 1999. A randomized trial of a combined physical activity and environmental intervention in nursing home residents: Do sleep and agitation improve? J Am Geriatr Soc, 47: 784-791.
• Ardahan M. 2010. Yaşlılık ve huzurevi. Sosyal Politika Calismalari Derg, 20(20): 25-32.
• Aydın İ, Tütüncü Ö. 2021. Pandemi sürecinde yaşlılık ve rekreasyon. Anatolia Turizm Arastirmalari Derg, 32(1): 100-105.
• Benloucif S, Orbeta L, Ortiz R, Janssen I, Finkel SI, Bleiberg J, Zee PC. 2004. Morning or evening activity improves neuropsychological performance and subjective sleep quality in older adults. Sleep, 27: 1542-1551.
• Bonab SB, Parvaneh M. 2022. The effect of twelve weeks of tai chi exercises on sleep quality, pain perception, and death anxiety in elderly women. Ann Med Psychol (Paris), 180(9): 905-911.
• Buysse D, Reynolds C, Monk T, Berman SR, Kupfer DJ. 1989. The Pittsburgh sleep quality index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res, 28(2): 193-213.
• Cohen J. 1992. Statistical power analysis. Curr Dir Psychol Sci, 1(3): 98-101.
• Copeland JL, Clarke J, Dogra S. 2015. Objectively measured and self-reported sedentary time in older Canadians. Prev Med Rep, 2: 90-95.
• Çelik F, Yenal TH. 2020. Covid-19 ve hareketsiz yaşam. Akdeniz Spor Bilim Derg, 3(2): 249-259.
• Dahlan A, Ibrahim SAS. 2015. Effect of Lively Later Life Programme (3LP) on quality of life amongst older people in institutions. Procedia Soc Behav Sci, 202: 252-262.
• Dahlan A, Azri MA. 2020. Physical activity among older persons in elderly institutions. Environ Behav Proc J, 5(SI3): 239-244.
• Du S, Dong J, Zhang H, Jin S, Xu G, Liu Z, Chen L, Yin H, Sun Z. 2015. Taichi exercise for self-rated sleep quality in older people: a systematic review and meta-analysis. Int J Nurs Stud, 52: 368-379.
• Eser S, Saatli G, Eser E, Baydur H, Fidaner C. 2010. Yaşlılar için dünya sağlık örgütü yaşam kalitesi modülü WHOQOL-OLD: Türkiye alan çalışması Türkçe sürüm geçerlilik ve güvenilirlik sonuçları. Turk Psikiyatri Derg, 21(1): 37-48.
• Faghri P, Stratton K, Momeni K. 2015. Sedentary lifestyle, obesity and aging: Implication for prevention. J Nutr Disord Ther, 5(1).
• Gardiner PA, Healy GN, Eakin EG, Clark BK, Dunstan DW, Shaw JE, Zimmet PZ, Owen N. 2011. Associations between television viewing time and overall sitting time with the metabolic syndrome in older men and women: the Australian Diabetes, Obesity and Lifestyle study. J Am Geriatr Soc, 59(5): 788-796.
• Hallal PC, Andersen LB, Bull FC, Guthold R, Haskell W, Ekelund U. 2012. Global physical activity levels: surveillance progress, pitfalls, and prospects. Lancet, 380(9838): 247-257.
• Hatamipour K, Kachoei Z, Arabsalmani G, Bojnourdi EE, Amirfakhraei A. 2019. The effect of tai chi chuan exercises on happiness, sleep quality and blood pressure of elderly women. Iran J Rehabil Res, 6: 18-25.
• Hijas-Gómez AI, Ayala A, Rodríguez-García MP, Rodriguez-Blazquez C, Rodríguez-Rodriguez V, Rojo-Pérez F, Fernandez-Mayoralas D, Rodriguez-Laso A, Calderon-Larranaga A, Forjaz MJ. 2020. The WHO active ageing pillars and its association with survival: Findings from a population-based study in Spain. Arch Gerontol Geriatr, 90: 104114.
• Kelley GA, Kelley KS. 2017. Exercise and sleep: a systematic review of previous meta-analyses. J Evid Based Med, 10: 26-36.
• Levasseur M, Desrosiers J, Noreau L. 2004. Is social participation associated with quality of life of older adults with physical disabilities? Disabil Rehabil, 26(20): 1206-1213.
• Liu J, Ke X, Lan Y, Yuan D, Zhang W, Sun J. 2025. Effects of Chinese traditional ethnic sports on sleep quality among the elderly: a systematic review and meta-analysis. PeerJ, 13: e19019.
• Öcal ZSS, Yazar D. 2023. Yaşlılıkta fiziksel aktivite ve beslenme. Spor Bilim, 2022-II: 173.
• Pappas JA, Miner B. 2022. Sleep deficiency in the elderly. Clin Chest Med, 43(2): 273-286.
• Portillo CU, Calvo Arenillas JI, Miralles PM. 2023. Occupational therapy interventions for the improvement of the quality of life of healthy older adults living in nursing homes: A systematic review. Am J Health Promot, 37(5): 698-704.
• Power M, Quinn K, Schmidt S, WHOQOL-OLD group. 2005. Development of the WHOQOL-OLD Module. Qual Life Res, 14: 2197-2214.
• Ramar K, Malhotra RK, Carden KA, Martin JL, Abbasi-Feinberg F, Aurora RN, Kapur VK, Olson EJ, Rosen CL, Rowley JA, Shelgikar AV, Trotti LM. 2021. Sleep is essential to health: an American Academy of Sleep Medicine position statement. J Clin Sleep Med, 17(10): 2115-2119.
• Richards KC, Beck C, O'Sullivan PS, Yalorie M, Sue BA. 2005. Effect of individualized social activity on sleep in nursing home residents with dementia. J Am Geriatr Soc, 53: 1510-1517.
• Soygüden A, Cerit E. 2015. Yaşlılar için egzersiz uygulamalarının önemi. Hitit Univ Sos Bilim Enst Derg, 8(1): 197-224.
• Trappe S, Hayes E, Galpin A, Kaminsky L, Jemiolo B, Fink W. 2013. New records in aerobic power among octogenarian lifelong endurance athletes. J Appl Physiol, 114(1): 3-10.
• Türkiye İstatistik Kurumu. 2024. İstatistiklerle yaşlılar. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710 (erişim tarihi: 13 Mart 2025).
• World Health Organization. 2024. Ageing and health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health (erişim tarihi: 10 Mart 2025).
• Vanderlinden J, Boen F, van Uffelen J. 2020. Effects of physical activity programs on sleep outcomes in older adults: a systematic review. Int J Behav Nutr Phys Act, 17: 1.
• Yen HY, Lin LJ. 2018. Quality of life in older adults: Benefits from the productive engagement in physical activity. J Exerc Sci Fit, 16(2): 49-54.