“Investigation of the Impact of the COVID-19 Pandemic on the Incidence of Adenovirus and Rotavirus in Patients with Acute Gastroenteritis”

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 3, 184 - 189, 20.12.2025

Demet Gür Vural , Safa Toy , Yeliz Tanrıverdi Çaycı , Canberk Çınar , Kemal Bilgin , Asuman Bırıncı

https://doi.org/10.34084/bshr.1780533

Öz

Introduction: The primary causes of viral gastroenteritis worldwide are adenoviruses and rotaviruses, which constitute major contributors to morbidity and mortality. With the emergence of the COVID-19 pandemic, measures implemented for pandemic management also influenced the prevalence of viral agents other than SARS-CoV-2. This study aimed to determine the frequency of adenovirus and rotavirus antigens in stool samples obtained from patients with a preliminary diagnosis of acute gastroenteritis during the pre-pandemic and pandemic periods.
Materials and Methods: Stool samples submitted to the Parasitology Laboratory of Ondokuz Mayıs University Faculty of Medicine between March 2018 and March 2022 for adenovirus and rotavirus antigen testing were included in the study. The presence of adenovirus and rotavirus antigens was investigated using the qualitative immunochromatographic method with the Simple/Stick Rota Adeno kit (Operon, Spain). Since the first COVID-19 case in Türkiye was reported on March 11, 2020, samples received between March 1, 2018, and March 11, 2020, were classified as pre-pandemic, while those submitted between March 11, 2020, and March 31, 2022, were classified as pandemic-period samples.
Results: Among the 10,328 stool samples tested by rapid antigen assay, at least one viral agent was detected in 668 cases. Of these, 179 samples (1.73%) were positive for both adenovirus and rotavirus antigens. Regarding adenovirus antigen detection, 147 of 2,908 pre-pandemic samples (5.05%) and 133 of 2,256 pandemic-period samples (5.89%) were positive (p = 0.186). For rotavirus antigen detection, 242 of 2,908 pre-pandemic samples (8.32%) and 146 of 2,256 pandemic-period samples (6.47%) were positive (p = 0.012).
Conclusion: In this study, adenovirus antigen positivity unexpectedly increased during the pandemic, whereas rotavirus antigen positivity showed a numerical decrease. The reduction in rotavirus positivity between the pre-pandemic and pandemic periods was statistically significant (p < 0.05). It is considered that social isolation measures and behavioral changes adopted during the COVID-19 pandemic may have contributed to this outcome.

Anahtar Kelimeler

ROTAVIRUS , ADENOVIRUS , COVID 19

Akut Gastroenteritli Hastalarda Adenovirüs ve Rotavirüs Sıklığına COVID-19 Pandemisinin Etkisinin Araştırılması

Öz

Giriş
Akut gastroenterit (AGE), karın ağrısı, bulantı, kusma ve ishal gibi belirtilerle seyreden, kısa süreli ancak ciddi sağlık sonuçlarına yol açabilen enfeksiyon hastalıklarından biridir (1,2). Özellikle beş yaş altı çocuklarda önemli bir morbidite ve mortalite sebebi olup, dünya genelinde her yıl milyonlarca vakaya neden olmaktadır (3). Viral etkenler, tüm AGE vakalarının büyük kısmını oluşturmakta; rotavirüs ve adenovirüs ise en sık görülen patojenler arasında yer almaktadır (4,5). Rotavirüs enfeksiyonları, ılıman iklimlerde genellikle kış aylarında ve 2 yaş altı çocuklarda sık görülürken, adenovirüs enfeksiyonları yılın her döneminde izlenebilir ve özellikle tip 40 ile 41 çocukluk çağı gastroenteritlerinde öne çıkmaktadır (6,7).
Her iki virüs de fekal-oral yolla bulaşır, çevresel koşullara dirençlidir ve ortak kullanım alanlarında kolayca yayılabilir (5,8). Bu özellikleri nedeniyle hastaneler, kreşler ve bakım evleri gibi kapalı alanlarda salgınlara yol açabilmektedir (9). Klinik olarak rotavirüs ve adenovirüs enfeksiyonları sıklıkla benzer bulgular gösterdiğinden, laboratuvar tanısı hem epidemiyolojik verilerin elde edilmesi hem de uygun tedavi ve enfeksiyon kontrol önlemlerinin uygulanması açısından kritik öneme sahiptir (10,11).
2020 yılında ortaya çıkan COVID-19 pandemisi, yalnızca solunum yolu hastalıklarının seyrini değil, aynı zamanda diğer bulaşıcı hastalıkların epidemiyolojisini de etkilemiştir (11,12). Pandemi sürecinde uygulanan maske kullanımı, el hijyeni, sosyal izolasyon ve ortak yaşam alanlarının kapatılması gibi önlemler; solunum yolu patojenlerinde olduğu gibi, gastrointestinal etkenlerin bulaş dinamiklerini de değiştirebilecek potansiyele sahiptir (11).Bazı viral etkenlerin görülme sıklığında belirgin düşüşler yaşanırken, bazıları neredeyse hiçbir değişiklik tespit edilmemiştir (12).
Bu nedenle, COVID-19 pandemisinin AGE etkenleri üzerindeki olası etkilerinin incelenmesi hem halk sağlığı politikalarının şekillendirilmesi hem de olası yeni salgınlara karşı hazırlıklı olunması açısından önemlidir.
Bu çalışma, akut gastroenterit tanısı ile başvuran hastalarda rotavirüs ve adenovirüs sıklığının yaş, cinsiyet ve mevsimsel dağılımlarını inceleyerek, COVID-19 pandemisinin bu patojenlerin görülme oranları üzerindeki olası etkilerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

ROTAVİRUS , ADENOVİRUS , COVİD 19

Kaynakça

• 1. Özkan EA, Yeşilyurt Y, Çilsal Z, Yılmaz N, Öztürk O, Sadigov A. Akut gastroenteritle çocuk polikliniğine başvuran hastalardaki rotavirüs ve enterik adenovirüs sıklığı. Bozok Tıp Dergisi.2020;10(3):61-4.
• 2. Kang G. Viral Diarrhea. In: Stella R.Q, editors. International Encyclopedia of Public Health. Academic Press (Second Edition), 2017;360-367.
• 3. Kurugöl Z, Devrim İ. Gastrointestinal enfeksiyonlar. J Pediatr Inf 2014;8:71-81.
• 4. Kızılırmak A, Çalışkan E, Temizkan RC. Akut gastroenteritli çocuklarda rotavirus ve adenovirüs sıklığı. Konuralp Tip Dergisi. 2017;9(2):35-9.
• 5. Aytaç, Ö., Şenol, F. F., Oner, P., Erkmen, N., Aslan, R., Doğukan, M., & Toraman, Z. A. (2020). Akut gastroenteritli hastalarda rotavirüs ve adenovirüs sıklığı. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 77(2), 179-184.
• 6. Pickering LK. Summaries of infectious Diseases, Adenovirüs infections. In: Pickering LK Ed. American Academy of Pediatrics Red Book, New York: Elk Grove Co, 2003;90-192.
• 7. Rodriguez-Baez N, O’Brien R, Qiu SQ, Bass DM. Astrovirus, adenovirüs, and rotavirüs in hospitalized children: prevalence and association with gastroenteritis. Pediatri Gastroenterol Nutr 2002;35:64-68.
• 8. Gür Vural D, Torun E.G, Bıyık İ, Tanrıverdi Çaycı Y, Bilgin K, Birinci A. Akut gastroenteritli olgularda rotavirüs ve adenovirüs sıklığının araştırılması. Kırıkkale Üni Tıp Derg 2022;24(2):289-94.
• 9. Alkan S, Dindar Demiray EK, Akça A, Önder T, Vurucu S. Nozokomiyal rotavirüs enfeksiyonları. BSJ Health Sci. 2022;5(1):138-42.
• 10. Bányai K, Estes MK, Martella V, Parashar UD. Viral gastroenteritis. Lancet, 2018;392(10142):175-186.
• 11. Yıldız, D., Sağlık, İ., Hacımustafaoğlu, M. K., Özakın, C., & Çelebi, S. (2022). Bursa Uludağ Üniversitesi Hastanesi’nde Rotavirüs ve Adenovirüs Sıklığına COVID-19 Pandemisinin Etkisi. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, 299.
• 12. Agca H, Akalin H, Saglik I, Hacimustafaoglu M, Celebi S, Ener B. Changing epidemiology of influenza and other respiratory viruses in the first year of COVID-19 pandemic. J Infect Public Health. 2021;14(9):1186-90.https://doi.org/10.1016/j.jiph.2021.08.004
• 13. Kırca F, Demirel F. Frequency and seasonal distribution of rotavirus and adenovirus in patients with acute gastroenteritis. J Contemp Med. July 2023;13(4):697-701. doi:10.16899/jcm.1297580
• 14. do Nascimento LG, Fialho AM, de Andrade JDSR, de Assis RMS, Fumian TM. Human enteric adenovirus F40/41 as a major cause of acute gastroenteritis in children in Brazil, 2018 to 2020. Sci Rep 2022;12(1):11220.
• 15. Varışlı AN, Tekin S, Bıçak İ. How much trouble rotavirus and adenovirüs cause in patients with acute gastroenteritis?: Four-year results. Klimik Derg 2019;32(1):67-70.
• 16. Öner SZ, Kaleli İ, Demi RM, Mete E, Çalişkan A. Rotavirus and adenovirüs prevalence in patients with acute viral gastroenteritis in Denizli, Turkey, 2017-2021. J Med Virol 2022;94(8):3857-62.
• 17. Amodio E, De Grazia S, Genovese D, et al. Clinical and Epidemiologic Features of Viral Gastroenteritis in Hospitalized Children: An 11-Year Surveillance in Palermo (Sicily). Viruses 2022;15(1):41.
• 18. Cho SR, Chae SJ, Jung S, et al. Trends in acute viral gastroenteritis among children aged ≤5 years through the national surveillance system in South Korea, 2013-2019. J Med Virol 2021;93(8):4875-82.
• 19. Cornejo-Tapia A, Orellana-Peralta F, Weilg P, et al. Etiology, epidemiology and clinical characteristics of acute diarrhea in hospitalized children in rural Peru. J Infect Dev Ctries 2017;11(11):826-32.
• 20. Güreser AS, Karasartova D, Taşçı L, Boyacıoğlu Zİ, Taylan Özkan HA. Çorum'da Akut Gastroenteritli Çocuklarda Rotavirüs ve Adenovirüs Saptanma Sıklığı. Flora Dergisi 2017;22(2):58-66.
• 21. Terzi HA, Aydemir Ö. Akut Gastroenteritli Hastalarda Rotavirüs ve Adenovirüs Sıklığının Araştırılması; Sakarya. Sakarya Tıp Dergisi 2018;8(4):746-52.
• 22. Ullrich A, Schranz M, Rexroth U, et al. Impact of the COVID-19 pandemic and associated non-pharmaceutical interventions on other notifiable infectious diseases in Germany: An analysis of national surveillance data during week 1-2016 - week 32-2020. Lancet Reg Health Eur. 2021;6:100103. https://doi.org/10.1016/j.lanepe.2021.100103
• 23. Li W, Zhu Y, Lou J, Chen J, Xie X, Mao J. Rotavirus and adenovirus infections in children during COVID-19 outbreak in Hangzhou, China. Transl Pediatr. 2021;10(9):2281-6. https://doi.org/10.21037/tp-21-150
• 24. Su C, Zhang Z, Zhao X, et al. Changes in prevalence of nosocomial infection pre- and post-COVID-19 pandemic from a tertiary Hospital in China. BMC Infect Dis. 2021;21(1):693. https://doi.org/10.1186/s12879-021-06396-x
• 25. Bozok T, Şimşek Bozok T. Üçüncü basamak bir hastanede rotavirüs, enterik adenovirüs ve enterik parazit enfeksiyonlarının prevalansı ve demografik özellikleri: Altı yıllık retrospektif kesitsel çalışma. Mersin Univ Saglik Bilim Derg. 2021;14(2):199-207. https://doi.org/10.26559/mersinsbd.862795
• 26. Kahraman H, Altay Koçak A, Albakkour K, et al. Hastanemize başvuran akut gastroenteritli hastalarda yeni görülmeye başlayan A grubu rotavirüs G10,G12 genotiplerinin araştırılması. Mikrobiyol Bul. 2021;55(4):553-67. https://doi.org/10.5578/mb.20219707
• 27. Ozdemir S, Delialioğlu N, Emekdaş G. Akut gastroenteritli çocuklarda rotavirus, adenovirus ve astrovirus sıklığının araştırılması ve epidemiyolojik özelliklerinin değerlendirilmesi. Mikrobiyol Bul. 2010;44(4):571-8.