The Figure of Şüreli in Folk Narratives of Tatar

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 14 - 23, 30.06.2018

Halil Can Akgün

Öz

The legends of the people from the source, from the past of the people, from the culture and from the geography they are in, revealed the identity and characteristics of a nation. Shamanism, paganism and animism, these legends bearing the traces of beliefs, the early model of the people, the environment, the connection with nature is connected. The values of all peoples have a special place in the mythology of these peoples with the mysteriousness of the characters of legends and beliefs related to mythological creatures in these areas.

One of the mythical creatures, the Shura Tatar folk have big preliminaries of myths. The famous poet Abdullah Tukay's Şüreli named work and the familiar Şırreli Tatar people are known as legends about him. Besides giving information about Şüreli, Şüğle also refers to other creatures of the Turkish World.

Anahtar Kelimeler

Shura, Tatar myths, Sorel, Archie

TATAR HALK EFSANELERİNDE ŞÜRELİ TİPİ ÜZERİNE

Öz

Kaynağını halkın geçmişinden, kültüründen ve bulundukları coğrafyadan alan halk efsaneleri, bir milletin kimliğini ve karakteristik özelliklerini belirleyen en önemli faktörlerden biridir. Şamanizm, Paganizm ve Animizm gibi inanışların izlerini taşıyan bu efsaneler, halkın erken dönemlerinde ki düşünce şeklini, çevre, doğa ile olan geleneksel bağlarını göstermektedir. Tüm halkların düşünce yapısında yer alan mitolojik yaratıklarla ilgili efsaneler ve inanışlar karakterlerin esrarengizliği ile bu halkların mitolojisinde özel yere sahiptirler.

Mitolojik yaratıklardan biri olan Şüreli Tatar halk efsanelerin büyük öneme sahiptir. Büyük şair Abdullah Tukay’ın Şüreli isimli eseri ile tanıdığımız Şüreli Tatar halkı arasında halen bilinmekte onunla ilgili efsaneler hala anlatılmaktadır. Çalışmanın amacı Şürel hakkında bilgi vermek ile beraber Şüreli’ye benzeyen Türk Dünyası’ndaki diğer yaratıklara da değinmektir.

Anahtar Kelimeler

Şüreli, Tatar efsaneleri, Sorel, Arşuri

Kaynakça

• ATNUR, Gülhan, “Tatar Halk Anlatılarında Şüreli Tipi”, Millî Folklor, 73(2007): 26-30.
• BAYAT, Fuzuli, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, Ötüken, İstanbul,2006.
• BAYAT, Fuzuli, Kadim Türklerin Mitolojik Hikayeleri, Ötüken, İstanbul 2017.
• BAYRAM, Bülent, “Folklor-Edebiyat İlişkileri Bağlamında Abdullah Tukay’ın Şüreli ve Mihail Fedorov’un Arşuri Manzumeleri”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 32(2011): 41-52.
• BEKKİ, Selahaddin, ‘’Altay-Türk Destancılık Geleneği ve Maaday-Kara Destanı’’ Türkler Ansiklopedisi, C:III, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 2002.
• BEYDİLLİ, Celal, Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Yayınları, Ankara, 2003.
• ÇORUHLU, Yaşar, Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı, İstanbul 2011.
• DEMİREL, Hamide, Türk Destanlarının Ana Unsurları, Ötüken, İstanbul 2015.
• DEVLETŞİN, Gamirzan, Türk Tatar Kültür Tarihi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013.
• DURBİLMEZ, Bayram, Türk Dünyası Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2017.
• GIYLMANOV, Galimcan, Tatar Mifları-İyeler, Işanular, Irımnar, Fallar, İm Tomnar, Sınamışlar, Yolalar, Tataristan Kitap Neşriyatı, Kazan 1999.
• İNAN, Abdülkadir, Tarihte ve Bugün Şamanizm, Materyaller ve Araştırmalar, TTK Yayınları, Ankara, 1986.
• KALAFAT, Yaşar, “Tatar Efsaneleri”, Karadeniz Araştırmaları, 6(2005): 52-77.
• KARAKURT, Deniz, Türk Söylence Sözlüğü, e-kitap, Türkiye, 2011.
• ÖGEL, Bahaeddin, Türk Mitolojisi 2, TTK Yayınları,Ankara, 1995.
• ZARİPOVA ÇETİN, Çulpan, “Tatar Türklerinde Mitolojik Varlıklarla İlgili Mitler ve İnanışlar”, Bilig, 43(2007): 1-32.