Öğrencilerde İstenmeyen Davranışlar ve Bu Davranışları Engelleme Yaklaşımları

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 17 - 35, 30.06.2023

Esma Duymaz , Turgut Akdoğan , Emrah Tuncer

https://doi.org/10.48174/buaad.1284757

Öz

Bu araştırmada ortaokullarda çalışan branş öğretmenlerinin karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışlarının neler olduğu ve bu davranışları engellemede kullandıkları yaklaşımlar incelenmeye çalışılmıştır. Olgu bilim deseninde nitel araştırma yapılmıştır. Çalışma grubu Konya ili Selçuklu ve Karatay ilçelerinden 4 farklı ortaokulda görev yapan 10 branş öğretmeninden oluşmaktadır. Görüşmeler yapıldıktan sonra elde edilen veriler çözümlenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda en çok karşılaşılan istenmeyen öğrenci davranışları; konuşmak, arkadaşlarına sataşmak; onları sözle ve hareketlerle rahatsız etmek, derste başka şeylerle uğraşmak; farklı etkinlikler yapmak, gereksiz yere soru sormak, derste sürekli yer değiştirmek, derse hazırlıksız gelmek ve sınıfta gezinmektir. Katılımcıların verdikleri cevaplara göre en çok karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışlarına karşı kullandıkları yöntemler ise; sözlü uyarı yapmak, farklı etkinlik ve teknikler kullanmak, yer değiştirmek, görmezden gelmek, ailelerden yardım almak, öğrenciyle birebir konuşmak, ses tonunu yükseltmek, sorumluluk vermek ve ödüllendirmedir. Araştırmada öğretmenlerin karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışlarının branş olarak farklılık gösterdiği görülmüştür. Temel derslerde istenmeyen davranışlar daha fazla görülürken; Beden Eğitimi, Müzik gibi derslerde daha az görülmektedir. Öğretmenlerin istenmeyen davranışlara karşı kullandıkları yöntem ve teknikler, her geçen gün çeşitlenmekte, etki gücü ve alanı genişlemektedir. Araştırma bulgularına göre sınıf içi düzeni bozan ve arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kuramayan öğrencilere öğretmenlerin; yardım edici, açıklayıcı, bilgilendirici, öğrenci katılımını sağlayıcı, teşvik edici, yönlendirici, bireysel farkları da gözetici, destekleyici, müdahaleci, kuralları hatırlatıcı, ödül-ceza ile düzeni sağlayıcı, hoşgörülü ve ılımlı olan yaklaşımları benimsedikleri sonucu elde edilmiştir. Günümüzde öğretmen eğitim-öğretim ortamının uzun bir süreç olduğunun farkında olmalı, öğrencileriyle ilgili beklentilerinin kısa bir sürede gerçekleşmesini ummamalı, ancak olumlu yönde gelişecekleri konusunda iyimser beklentilere sahip olduğunu hissettirmeli ve onları motive etmelidir. Sınıfta tam mümkün demokratik bir ortam olmalı, öğrenci hakları göz ardı edilmeden, saygı ve sevgiyle oluşturulan bir disiplin anlayışı benimsenmelidir.

Anahtar Kelimeler

ortaokul, istenmeyen öğrenci davranışı, sınıf yönetimi, disiplin

Undesirable Student Behaviors and Approaches to Prevention

Öz

This study aims to examine the unwanted student behaviors encountered by subject teachers working in middle schools and the approaches they use to prevent these behaviors. A qualitative research study was conducted using a case study design. The study group consisted of 10 subject teachers working in four different middle schools in Selçuklu and Karatay districts of Konya province. After conducting interviews with the teachers, the data obtained were analyzed and interpreted. As a result of the research, the most encountered unwanted student behaviors were talking, teasing their friends, disturbing them verbally and physically, engaging in other activities during class, asking unnecessary questions, constantly changing seats, coming unprepared to class, and wandering around the classroom. According to the participants' responses, the methods they used against these unwanted behaviors were verbal warnings, using different activities and techniques, changing seats, ignoring, seeking help from parents, having one-on-one conversations with students, raising their voice, giving responsibility, and rewarding. It was observed that the unwanted student behaviors encountered by teachers varied according to the subject taught. Unwanted behaviors were more common in core subjects while less common in subjects such as physical education and music. The methods and techniques used by teachers against unwanted behaviors are becoming more diverse and expanding their effectiveness and scope every day. According to the research findings, teachers adopt approaches that are helpful, explanatory, informative, encourage student participation, directive, sensitive to individual differences, supportive, interventionist, reminder of rules, orderly with reward-punishment, tolerant and moderate towards students who disrupt classroom order and cannot establish good relationships with their peers. Nowadays, teachers should be aware that the education-teaching environment is a long process, should not expect their expectations regarding their students to be fulfilled in a short time, but should make them feel that they have optimistic expectations about positive developments and motivate them. The classroom should be a fully possible democratic environment, with a discipline understanding based on respect and love, without ignoring student rights.

Anahtar Kelimeler

secondary school, classroom management, discipline, undesirable behaviour

Kaynakça

• Akçadağ, T (2012). Sorunlu Davranışların Yönetimi. H. Kıran (Ed), Etkili Sınıf Yönetimi İçinde (s. 269-302). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Arabacı, İ. B (2005). Öğretme-Öğrenme Sürecine Öğrencilerin Katılımı ve Sınıfta Demokrasi, Çağdaş Eğitim Dergisi. 316, 21-27.
• Armağan, R (2010). Sınıf İçi İstenmeyen Davranışlarla Başa Çıkma Becerileri ve Özel Bir İlköğretim Okulunda Yapılan Uygulama. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aydın, A (2017). Sınıf Yönetimi (17. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Aymaz, Ü. (2018). Sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları istenmeyen öğrenci davranışları ve kullandıkları başa çıkma yöntemleri. (Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Başar. H (2016), Sınıf Yönetimi, Ankara, Anı Yayınevi.
• Bayar, A., & Kerns, J. H. (2015). Undesired behaviors faced in classroom by physics teachers in high schools. International Journal of Physics and Chemistry Education, 7(1), 37-45.
• Burden, P. R (1995). Classroom Management And Discipline: Methods To Facilitate Cooperation And İnstruction. Usa, Ny: Lonfman Publishers.
• Cangelosi, J. S (2016). Sınıf Yönetimi Stratejileri (R. Hoş ve M. Toprak, Çev.)Ankara: Nobel.
• Celep, C (2004). Sınıf Yönetimi ve Disiplini. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çalışkan Ülkü, E., ve Demir, M. K (2013). Kitle İletişim Araçlarının Öğrencilerin Sınıf İçi Davranışlarına Etkisi.
• Creswell, J.W. (2021). Nitel araştırma yöntemleri- Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. (Çev.: M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çelik, Vehbi. Sınıf Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2003).
• Dağlı, A. ve Baysal, N (2011). İlköğretim 2. Kademede Görevli Öğretmenlerin Sınıfta Karşılaştıkları Disiplin Sorunlarına ve Bunların Çözüm Yollarına İlişkin Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (38), 61-78.
• Demirtaş, H (2009)Sınıf Yönetiminin Temelleri. Kıran, H (Ed.). Etkili Sınıf Yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık
• Dreikurs ve diğerleri (1982). Maintaining Sanity in the Classroom: New York: Harper and Row
• Erden, M (2008). Sınıf Yönetimi, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Gündoğdu, S (2013). Öğretmenlerin Sınıf Yönetiminde İstenmeyen Öğrenci Davranışlarına İlişkin Görüşleri ve Bu Davranışlara Karşı Uyguladıkları Stratejiler. Yüksek Lisans Tezi. Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gündüz, Y (2011). Okul ve Sınıf Yönetimi İlişkileri. Yusuf İnandı (Ed.), Sınıf Yönetimi İçinde (ss. 70-95). Adana: Karahan Kitabevi.
• Karip, E (2002). Sınıf Yönetimi (2. Basım), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Kazak, E., & Koyuncu, V. (2021). Undesired student behaviors, the effects of these behaviors and teachers’ coping methods. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(2), 637-659. https://doi.org/10.18039/ajesi.815506
• Korkmaz, İ (2009). İstenmeyen Davranışların Önlenmesi. Z. Kaya (Ed), Sınıf Yönetimi İçinde (s. 289-311). Ankara: Pegem Akademi.
• Kounin, J. (1977). Discipline and Group Manegement in Classrooms. New York: Holt, Renehart ve Winston.
• Kuykendall, J (1996). Is Gun Play Okfor Kıds? Education Digest. V. 61, Issue 5, P. 12, 3p, 1bw
• Küçükahmet, L (Ed.) (2015). Eğitim Bilimlerine Giriş. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lemlech, J. K (1998). Classroom Management: Methods And Techniques For Elementary And Secondary Teachers. New York, Ny.: Longman.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Oymak, E. (2018). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre istenmeyen öğrenci davranışları; kaynakları, sonuçları ve çözüm önerileri. (Yüksek Lisans Tezi), Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Özer, N., & Bozanoğlu, B. (2016). Öğretim Elemanları Tarafından Sergilenen İstenmeyenDavranışların Üniversite Öğrencilerinin Algılarına GöreDeğerlendirilmes, http://abakus.inonu.edu.tr/
• Öztürk, B (2007). Sınıfta İstenmeyen Davranışların Önlenmesi ve Giderilmesi. E. Karip, (Ed), Sınıf Yönetimi İçinde (149-191). Ankara: Pegem A.
• Sarıtaş, M (2000). Sınıf Yönetimi ve Disiplinle İlgili Kurallar Geliştirme ve Uygulama. Sınıf Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar (Edt: L. Küçükahmet). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sarpkaya, R (2010). Sınıf Yönetimi. İhtiyaç Yayıncılık.
• Sharpley, (1985). Implicit rewards in the classroom. Contemporary Educational Psychology. 10, 349-368
• Swanborn, P. (2010). Case study research: What, Why and How?. London: Sage Publications.
• Şentürk, E (2010). İlköğretim Okullarında Sınıf İçinde Gözlenen İstenmeyen Öğrenci Davranışlarına Yönelik Öğretmen Tutumlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Tertemiz, N (2003), Sınıf Yönetimi ve Disiplin, L. Küçükahmet (Edt), Sınıf Yönetimi, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Terzi, A. R (2002). Sınıf Yönetimi Açısından Etkili Öğretmen Davranışları, Milli Eğitim Dergisi.
• Teyfur, M. (2015). Undesirable Student Behaviours Encountered by Primary School Teachers and Solution Proposals. Educational Research and Reviews, 10(17), 2422-2432.
• Yiğit, B (2010). Sınıfta Disiplin ve Öğrenci Davranışının Yönetimi. M. Şişman ve S. Turan (Ed), Sınıf Yönetimi İçinde (s. 78-93). Ankara: Pegem Akademi.
• Yüksel, A. (2013). Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Becerilerinin Değerlendirilmesi (Afyonkarahisar İli Örneği). Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.