Lisans Öğrencilerinin Medya Ortamlarından Yararlanma Tercihleri: Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı Ekseninde Bir Nitel Analiz Örneği

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 260 - 281, 31.12.2024

Ufuk Cem Komşu

https://doi.org/10.48174/buaad.1568076

Öz

Kitle iletişiminden bireysel-dijital medya ortamlarına doğru evrilen iletişim teknolojisi ve süreçleri, günlük yaşamın her alanına etki ederek yaşamımızı geniş çaplı bir dönüşüme sürüklemektedir. Klasik ve yeni medya ortamlarının sunduğu iletişim ve paylaşım olanaklarını ve işlevlerini sorgulayarak değerlendirebilen bireyler daha etkin ve güçlü bir konuma yükselebilecektir. Bu noktada, bireysel farkındalık ve bireysel ihtiyaçlar ekseninde tasarlanacak öğrenme etkinlikleri, hem bireysel iletişimin hem de medya ortamları yardımıyla geliştirilebilecek öğretim ve öğrenme tekniklerini kolaylaştıracaktır. Bu bağlamda, Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı’nın temel bileşenlerinin üniversite öğrencileri açısından sınanabilmesi önemlidir. Bu çalışmanın temel amacı, Medya Okuryazarlığı dersini alan Eğitim Fakültesi öğrencilerinin, hangi medya ortamlarını, ne tür amaç ve tercihlerle takip ettiğini betimlemektir. Nitel araştırma deseninde kurgulanmış olan bu araştırmanın çalışma grubunu, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi’ndeki farklı bölümlerde lisans eğitimini sürdürmekte olan 48 öğrenci oluşturmuştur. Uzaktan eğitim modeliyle yürütülen ders ortamında uygulanan görüşme tekniği aracılığıyla sorular yöneltilmiş ve yanıtları da elektronik posta yoluyla toplanmıştır. Toplanan verinin analizi için kullanılan kodlar ve temalar hem ilgili kurama hem de bulgulara dayalı olarak geliştirilmiştir. Araştırma bulgularına göre, çalışma grubundaki katılımcıların farklı medya ortamlarından yararlanma tercihlerini ifade eden 40 kod ve 3 ana tema ortaya çıkmıştır. Katılımcılar, ağırlıklı olarak yeni medya ortamı olarak tanımlanan web siteleri, blog-vlog ortamları ile pod-cast kanalları izliyor olsa da, bunların yanında azımsanmayacak düzeyde klasik medya bileşenlerini da takip etmeyi tercih edebilmektedir. Basılı gazete takibi çok düşük düzeyde kalmasına rağmen, düzenli takip edilen basılı dergilerin içerik türleri ve çeşitliliği dikkat çekicidir. Katılımcıların medya araçlarından yararlanma gerekçeleri, Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı’yla uyumlu olup, kişisel gelişim ve öğrenme, eğlenme ve boş zaman değerlendirme, toplumsallaşma ve iletişim temalarıyla özetlenebilir. Bununla birlikte, yeni medya ortamlarının tercihinde en sık vurgulanan temel gerekçe, sansürsüz bilgiye erişim olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kitle iletişimi, Lisans öğrencileri, kişisel gelişim, medya, Kullanımlar ve Doyumlar Kuramı

Etik Beyan

Etik kurul raporu dosyası yüklenmiştir.

Destekleyen Kurum

Yoktur

Teşekkür

Yoktur

The Media Utilization Preferences of Undergraduate Students: A Qualitative Analysis Example Based on Uses and Gratifications Theory

Öz

The evolution of communication technologies and processes from mass communication to individual-digital media environments is driving a large-scale transformation in our daily lives. Individuals who can critically assess the communication and sharing possibilities and functions offered by both traditional and new media environments will rise to a more effective and empowered position. At this point, learning activities designed around individual awareness and needs will facilitate both personal communication and the teaching and learning techniques that can be enhanced with the help of media environments. In this context, it is important to test the basic components of the Uses and Gratifications Theory from the perspective of university students. The main aim of this study is to describe which media environments Education Faculty students who take the Media Literacy course follow, and for what purposes and preferences. The study, designed in a qualitative research framework, involved 48 undergraduate students from various departments of the Education Faculty at Mersin University. Questions were posed using an interview technique conducted in a distance learning environment, and responses were collected via email. The codes and themes used for analyzing the collected data were developed based on both the relevant theory and the findings. According to the research findings, 40 codes and 3 main themes emerged, expressing the participants' media usage preferences. While the participants predominantly followed websites, blogs, vlogs, and podcasts (defined as new media environments), they also preferred to follow traditional media components to a considerable extent. Although the tracking of print newspapers was very low, the types and diversity of content in regularly followed print magazines were noteworthy. The participants' reasons for using media tools were consistent with the Uses and Gratifications Theory and can be summarized under the themes of personal development and learning, entertainment and leisure, and socialization and communication. Additionally, the most frequently emphasized reason for preferring new media environments was access to uncensored information.

Anahtar Kelimeler

mass communication, undergraduate students, personal development, the media, Theory of Uses and Gratifications

Kaynakça

• Akgündüz, D. (2013). Fen eğitiminde harmanlanmış öğrenme ve sosyal medya destekli öğrenmenin öğrencilerin başarı, motivasyon, tutum ve kendi kendine öğrenme becerilerine etkisi. [Yayımlanmamış doktora tezi}. Marmara Üniversitesi.
• Aksu Bektaş, Y. & Alver, M. (2020). Medya okuryazarlığı dersine ilişkin öğrenci tutumları ile öğretmen ve öğretmen adayı görüşlerinin değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3), 546-572. https://doi.org/10.17860/mersinefd.793624
• Alikılıç, Ö., Gülay, G. & Binbir, S. (2013). Kullanımlar ve doyumlar kuramı çerçevesinde facebook uygulamalarının incelenmesi: Yaşar Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 37, 40-67.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2010). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (6. baskı). Sakarya Yayıncılık.
• Avşar, Z. (2013). Medya okuryazarlığı. İletişim ve Diplomasi,2, 5-17 . https://dergipark.org.tr/tr/ pub/iletisimvediplomasi/issue/66835/1045399
• Başkale, H. (2016). Nitel araştırmalarda geçerlik, güvenirlik ve örneklem büyüklüğünün belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(1), 23-28. http://www.deuhyoedergi.org/index. php/DEUHYOED/article/view/
• Carraro, K. & Trinder, R. (2021). Technology in formal and informal learning environments: Student perspectives. Global Journal of Foreign Language Teaching, 11(1), 39-50.
• Çakmak, E.E. (2019). Öğretmenlerin medya okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4(3), 300-316. https://doi.org/10.29250/sead.626507
• Çiçek, E. (2017). Görsel ve kavramsal sanatlarda yaşamboyu öğrenme açısından fotoğraf ve medya okuryazarlığı. The Journal of International Social Research, 10(51), 353-360. https://doi.org/10.17719/jisr.2017.1771
• Geers, S. (2020). News consumptİon across medİa platforms and content:a typology of young news users. Public Opinion Quarterly, 84, Special Issue, 332–354.
• Gibbs, G.R. (2017). Yazılım ve nitel veri analizi, (Editörler: James Arthur, Michael Waring, Robert Coe & Larry V. Hedges) (Çeviri Editorleri: Atılgan Erözkan & Engin Büyüköksüz), Eğitimde araştırma yöntemleri ve metodolojileri, içinde (s.415-428). Anı Yayıncılık.
• Göksel, A.G. & Caz, Ç. (2020). Yeni medya okuryazarlığı: Spor bilimleri fakültesi öğrencilerine yönelik bir uygulama. International Journal of Contemporary Educational Studies, 6(2), 712-720.
• Hobbs, R. (2004). Medya okuryazarlığı hareketinde yedi büyük tartışma (Çev: Melike Türkan Bağlı). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 122-140.
• İplikçi, H.G. (2015). İletişimde temel modeller ve kitle iletişim modelleri. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi, 7(2),15-25.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi-Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayıncılık.
• Kırhan, A. (2007). Üniversite öğrencilerinin tematik televizyon kanal tercihleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Köklü, M. (2015). Kültürün dünyası- Kültür felsefesine giriş (2. Baskı). Hece Yayınları.
• Merriam, S.B. (2018). Nitel araştırma- Desen ve uygulama için bir rehber. (Çeviri Editörü: Selahattin Turan). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ocak, G. ve Yamaç, A. (2011). Öğrenme stratejileri, denetim odağı ve akademik başarı arasındaki ilişkilerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 467-486.
• Özkan, U.B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için döküman inceleme yöntemi (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Saeed, M. & Ullah, R. (2021). Exploring news media usage among university students to fulfil needs: Uses & gratification perspective. Human Nature Journal of Social Sciences, 2(2), 29-41.
• Salaudeen, M.,A, & Onyechi, N. (2020). Digital media vs mainstream media: Exploring the influences of media exposure and informb vhvation preference as correlates of media credibility. Cogent Arts & Humanities, 7(11), 16. https://doi.org/10.1080/23311983.2020.1837461
• Sarsar, F., Başbay, M. ve Başbay, A. (2015). Öğrenme-öğretme sürecinde sosyal medya kullanımı. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (2), 418-431. https://doi.org/10.17860/efd.98783
• Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim-Kuramdan uygulamaya (14. Baskı). Pegem Akademi.
• Sinav, A. (2019). 65 yaş ve üzeri bireylerin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı bağlamında incelenmesi: Eskişehir İli Örneği. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi.
• Smith, E.E. & Storrs, H. (2023). Digital literacies, social media, and undergraduate learning: What do students think they need to know? International Journal of Educational Technology in Higher Education, 20, https://doi.org/10.1186/s41239-023-00398-2
• Şahin, M. & Yurdakul, H. (2017). Medyanın evrimleşmesi, öğrenme bağlamları ve aktörleri. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 2(3), 42-56.
• Ürkmez, S. & Canöz, K. (2020). Kullanımlar ve doyumlar kuramı çerçevesinde sosyal medya kullanımı: Sakarya Üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(111), 526-547. https://doi.org/10.29228/ASOS.47394
• Villi, M., Aharoni, T., Tenenboim-Weinblatt, K., Boczkowski, P.J., Hayashi, K., Mitchelstein, E., Tanaka, A. & Kligler-Vilenchik, N. (2022). Taking a Break from News: A Five-nation Study of News Avoidance in the Digital Era. Digital Journalism, 10(1), 148-164, https://doi.org/10.1080/21670811.2021.1904266
• Vural, L. (2011). Öğretmen adaylarının çalışmalarında yaşadıkları öğrenme sorunları ve kullandıkları öğrenme stratejileri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 16, 46-65.
• Yersel, B., Birsen, H., Binark, F.M., Özata, F.Z., Bayraktutan, G., Öztürk, M.C., Yılmaz, R.A. ve Şen, M. (2019). Dijital iletişim ve yeni medya (Editör: Mesude Canan Öztürk). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2000). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (2. baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldızgörür, M.R. (2023). ‘Ne önemi var?’ Okuyucuların haberden kaçınma davranışları üzerine nitel bir araştırma. Etkileşim, 11, 266-290. https://doi.org/10.32739/etkilesim.2023.6.11.197