Evrensel Tasarım Perspektifinden Hastane Tasarımı Üzerine Bir İrdeleme: Trabzon- Kaşüstü Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Yıl 2022, , 32 - 51, 30.06.2022

Seyyedeh Asal Hojjati Reyhan Midilli Sarı

https://doi.org/10.55117/bufbd.1074907

Cited By: 2

Öz

Hastaneler gibi büyük ve çok fonksiyonlu binaların tasarımındaki yapısal karmaşıklığa rağmen, tasarımcının kullanıcı gruplarının olabildiğince tamamını göz önünde bulundurması gerekmektedir. Her türlü sosyal ve kültürel sınıftan, farklı cinsiyet, yaş grubu, fiziksel özellik ve yeterliliğe sahip hasta, hasta yakını ya da sağlık personeli; hastalık tedavisi ya da sağlık kontrolü nedeniyle bu yapıların kullanıcılarını oluşturmaktadır. Bu durum hastanelerin yalnızca erişilebilirlik standartlarıyla değil; aynı zamanda evrensel tasarım yaklaşımıyla da ele alınmasını gerektirmektedir. Evrensel tasarım, uyum ve özel tasarıma gerek duymadan, mümkün olduğu kadar en geniş kapsamda, herkesin kullanabileceği ortamların veya ürünlerin tasarlanmasını ifade eder. Buradan hareketle çalışmanın amacı, hastane tasarımında evrensel tasarım ölçütlerinin uygulanma biçim ve düzeylerini değerlendirmek ve irdelemektir. Bu amaç doğrultusunda nitel ve nicel veri toplama araçlarından yararlanılmış; yerinde tespit ve gözlem, ölçüm ve fotoğraflama teknikleri bir arada kullanılmıştır. Çalışma alanı Trabzon- Kaşüstü Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi olup irdelemeler 2019 yılı ortalarına kadar çalışma alanından elde edilen veriler üzerinden tamamlanmıştır. Çalışmada, poliklinik alanlarının genel kullanımda olan otopark alanları, girişler, yatay ve düşey dolaşım alanları, danışma, hasta kayıt ve bekleme alanları ile tuvaletler ele alınmıştır. Öncelikle her bir bölüm için kontrol listeleri oluşturulmuş, toplamda 244 değerlendirme ölçütü çalışma alanında uygulanmıştır. Böylece, herkes için kullanım açısından eksik, düzeltilmesi ya da geliştirilmesi gereken özellikler ortaya çıkarılmıştır. Araştırma sonucunda hastanenin yönetmeliklere uygun tasarlanmış olması nedeniyle yaklaşım ve kullanım için uygun boyut ve mekân konusunda sorunların daha az olduğu; ancak özellikle basit ve sezgisel kullanım ve algılanabilir bilgi konularında eksikliklerin fazla olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

evrensel tasarım, hastane tasarımı, poliklinik alanları, kullanıcı çeşitliliği

An Investigation on Hospital Design from the Perspective of Universal Design: Trabzon- Kaşüstü Kanuni Training ve Research Hospital

Öz

Despite the structural complexity in the design of large and multifunctional buildings such as hospitals, the designer needs to consider as many user groups as possible. Patients, relatives of patients, or health personnel from all social and cultural classes, different genders, age groups, physical characteristics, and abilities are users of these structures due to treatment or health control. This situation requires hospitals to be addressed not only with accessibility standards but also with a universal design approach. Universal Design is the design and composition of an environment so that it can be accessed, understood, and used to the greatest extent possible by all people regardless of their age, size, ability, or disability. From this point of view, the study aims to evaluate and examine the application forms and levels of universal design criteria in hospital design. For this purpose, on-site detection and observation, measurement, and photographing techniques are the qualitative and quantitative data collection tools used in the study. The study area was Trabzon-Kaşüstü Kanuni Training and Research Hospital, and the investigations were made by the data obtained from the study area until mid 2019. The examined areas are parking areas, entrances, horizontal and vertical circulation, information and patient registration desk, waiting areas, and toilets. Checklists were created for each section and 244 evaluation criteria were applied in the study area. So, features that are deficient and need to be corrected/ developed regarding the use for everyone were determined. Consequently, there are fewer problems regarding the appropriate size and space for approach and use because the hospital was designed under regulations; however, there are many deficiencies regarding simple and intuitive use and perceptible information.

Anahtar Kelimeler

universal desgn, hospital design, Polyclinic Areas, User Diversity

Kaynakça

• [1] A. Sungur, “Sağlık Kurumlarının İyileştiren Hastane Anlayışı ve Akreditasyon Bağlamında Tasarımı ve Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2006.
• [2] Ş. Boduroğlu, “Tasarım Eğitiminde Değişen Dinamikler, Evrensel Tasarım Kavramı”, 2. International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 27-29 April, Antalya, Siyasal Kitabevi, Ankara, Turkey, 2011, pp. 1774-1781.
• [3] E. Steinfeld, and J. Maisel, Universal Design: Creating Inclusive Environments, 1. Edition, Hoboken, N.J. : John Wiley & Sons, New Jersey, 2012.
• [4] ADA, Standards for Accessible Design, American with Disabilities Act, www.ADA.gov, Department of Justice, 15 Nisan 2017.
• [5] http://www.washington.edu/doit/what-difference-between-accessible-usable-and-universal-design, 15 Aralık 2015.
• [6] CFUD, Factsheet 6, Accessible Adaptable and Universal Design, Center for Universal Design College of Design, HDFS.4.91., 2006.
• [7] R. L. Mace, G. j. Hardie, and J. P. Place, Accessible Environments: Toward Universal Design. Center for Universal Design, North Carolina State University, 1991.
• [8] EIDD, European Institute for Design and Disability, The EIDD Declaration Stockholm, Sweden, 2004.
• [9] M. F. Story, J.M. Mueller, and R. L. Mace, The Universal Design File: Designing for People of All Ages and Abilities, Raleigh: Center for Universal Design, North Carolina State University, North Carolina, 1998.
• [10] B. R. Connell, M. L. Jones, R. L. Mace, J. L. Mueller, A. Mullick, E. Ostroff, and J. Sanford, The Principles of Universal Design, Raleigh, 1997 updated at 2011, N.C., Center for Universal Design, North Carolina State University, 2011.
• [11] F. E. Wolfgang, and H. S. Korydon, The Principles of Universal Design, Universal Design Handbook, The second edition, The McGraw-Hill Companies, 2011.
• [12] P. Welch, Strategies for Teaching Universal Design, Adaptive Environments Center and MIG Communications, A Brief History of Disability Rights Legislation, University of Oregon, Eugene, Oregon, USA, 1995.
• [13] ACA, Universal Design Handbook, Building Accessible and İnclusive Environments, Advisory Committee On Accessibility, the city of calgary Building committee on accessibility, access design subcommittee, 2010.
• [14] N. Olguntürk, “Evrensel Tasarım: Tüm Yaşlar, Farklı Yetenekler ve Çeşitli İnsanlık Durumları İçin Tasarım”, Dosya4, tasarım ve özgürlük: Engelli insanlar ve herkes için tasarım, TMMOB Mimarlar Odası Ankara, 2007.
• [15] Y. Ç. Özservet, “1990'lardan bu yana Çocuk Dostu bir Şehir”, Fano, Marmara Üniversitesi, Marmara Bölgesi Yerel Belediyeler Haber Dergisi, 120-122, 2014.
• [16] WHO, “The hospital in rural and urban distrincts. Report of W.H.O. Study Group on the Function of Hospitals at the First Referral Level”, World Health Organizations, Cenevra, 2017.
• [17] R. S. Ulrich, “Effects of Healthcare Environmental Design on Medical Outcomes”, Centre for Health Systems and Design, 2000.
• [18] S. Bensalem, “Sustainable Healthcare Architecture, Sara Bensalem Werner Lang Instructor Designing a Healing Environment”, The University of Texas at Austin, School of Architecture, USA, 2015.
• [19] T. Kazanasmaz, “Sağlık yapılarında yön bulma tasarımı”, Modern Hastane Yönetimi, 8,2, Nisan, Mayıs, Haziran, 42-46, 2004.
• [20] D. Aydın, Hastane Mimarisi, İlkeler ve Ölçütler, Konya, 2009.
• [21] Ç. B. Tipi, S. Sahil, “Tıp Fakültesi Hastanelerinde İşlevsel Performansın Erişebilirlik Kapsamında Değerlendirilmesi”, Bozok Tıp Dergisi, 6(4):8-20, 2016.
• [22] J. Malkin, Hospital Interior Architecture. New York, Van Nostrand Reinhold, 1991.
• [23] İ. Uzun, “Farklı İşlevli Mimari Yapılardaki Atrium Mekânı Üzerine Bir İnceleme”, DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen ve Mühendislik Dergisi 9, 2, 51-62, 2007.
• [24] A. Adams, D. Theodore, E. Goldenberg, C. Mclaren, and P. Mckeever, “Kids In The Atrium, Comparing Architectural Intentions and Children's Experiences In A Pediatric Hospital Lobby”, Journal of Social Science & Medicine, 70, 658-667, 2010.
• [25] T. Grey, D. Xidous, and S. Kennelly, Design Guidelines, Dementia Friendly Hospitals from a Universal Design Approach, 2018.
• [26] F. Zilm, “Systems and Components of Healthcare Facilities, Organizational concept/Healthcare terminology/Planning and Management Process”, Mathew Stein, MD, Lawrence Memorial Oncology Center, 2009.
• [27] S. Manley, Inclusıve Design In The Built Environment, Who Do We Design for, Training Handbook, Aberystwyth, Cardiff, Llandudno and Swansea, England, 2016.
• [28] UD Guidelines, Universal Design Guidelines Commercial Buildings, Centre for Excellence in Universal Design, Produced with the assistance of the Department of Architecture, School of Design & Environment, National University of Singapore, 2006.
• [29] I.H.I. Anous, “Applying Universal Design concept in interior design to reinforce the Social dimension of Sustainability”, American International Journal of Research in Humanities, Arts and Social Sciences, 10,1, 12-24, 2015.
• [30] F. Bezzina and J. Spiteri, “Access for All Design Guidelines”, Publication of National Commission Persons with Disability, www.knpd.org, 3 Mart 2018.
• [31] NDA, “Building for Everyone: A Universal Design Approach”, Booklet 1-9 Centre for Excellence in Universal Design, Non-Disclosure Agreement. www.nda.ie, 5 Haziran 2018.
• [32] ÖH YÖN, Özel Hastaneler Yönetmeliği, 13.04.2003/25078-14.01.2004/25346-03.03.2004/25391-28/5/2004/25475- 21.10.2006/26326 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanan özel hastaneler yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına ilişkin yönetmeliği’nin birleştirilmiş hali, 2013.
• [33] ARCH. S. D., Universal Accessibility – Best Practices and Guidelines, Architectural Services Department, The Gorenment of the Hon Kong Special Administrative Region. https://www.archsd.gov.hk/archsd/html/ua/index.html, 12 Kasım 2019.
• [34] G. Purves, “Sağlıkta Dönüşüm Projesi Kurumsal Değerlendirme Hastane Akreditasyon Sistemi”, SPGK’ya sunulan sonuç raporu, Hastane, Hospital News Dergisi, 33 s, 2005.
• [35] HBH, A Source of Design Reference Standards, Handbook to Build an Hospital, Construction Delegation, Male Maldives, 2006.
• [36] CIBSE, Lighting Guide, Hospitals and Health Care Buildings, The Chartered Institution of Building Services Engineers, London, 2008.
• [37] D. Aykal, “Hastane Yapılarında Yaşlı Kullanıcıların Ergonomisine Uygun Yatay ve Düşey Sirkülasyon Alanları Tasarımı, D.Ü.E.A.H. Poliklinik Bölümü Örneği”, Electronic Journal of Social Sciences, 9,33, 321-333, 2010.
• [38] D. Altuncu, “Aydınlatma Kontrol Sistemlerinin Hastane Örneğinde Kullanımı ve Yatan Hasta Kat Koridorları İçin Bir Aydınlatma Sistemi Önerisi”, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sanatta Yeterlik Tezi, 2008.
• [39] R. Puusepp, “Generating circulation diagrams for architecture and urban design multi-agent systems”. Thesis for PhD, University of East London, London, 2011.
• [40] Ş. Sürmen, Özürlü ve Yaşlılar İle İlgili Mimari Ölçüler, Standartlar ve Uygulamalar, İTÜ Çevre ve Şehircilik Uygulama Araştırma Merkezi, İstanbul, 1995.
• [41] TS 9111, Özürlüler ve Hareket Kısıtlılığı Bulunan Kişiler İçin Binalarda Ulaşılabilirlik Gerekleri, Türk Standartları Enstitüsü, 2011.
• [42] ABA, Architectural Barriers Act Standards, Adopted by the: Department of Defense, General Services Administration, U.S. Postal Service, 2015.
• [43] P. Oxley, Sign Design Guide and Inclusive Mobility, Inclusive Mobility, Department for Transport, UK. www.mobility-unit.dft.gov.uk, 14 Nisan 2019.
• [44] S.A. Hojjati, “Evrensel Tasarım Çerçevesinde Bir İnceleme: Trabzon Kaşüstü Kanuni Eğitim ve Araştırma Hastanesi”, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2019.