Birleşmiş Milletler İnsan Haklarının Korunması Sisteminde Sendikal Hakların Korunması

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 49 - 76, 05.02.2022

Aysun Atıcı Şen

Öz

Sendikal hakların insan hakları sisteminde korunması denilince akla ilk olarak Uluslararası Çalışma Örgütü ve daha sonra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gelebilir. Zira Türkiye bakımından, sendikal hakların korunmasında Uluslararası Çalışma Örgütü, sendikal hakların da içinde bulunduğu insan haklarının korunmasında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin etkin olduğu söylenebilir. Ancak Birleşmiş Milletler insan haklarının korunması sisteminde de sendikal haklara korunma sağlanması gerek sözleşmesel organlarla gerekse de sözleşme dışı usullerle mümkündür. Bu çalışma, alışılmış olan Uluslararası Çalışma Örgütü veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru gibi yollara alternatif olabilecek Birleşmiş Milletler koruma mekanizmalarını analiz etmek için hazırlanmıştır.
Bu çalışmada, ilk olarak, Birleşmiş Milletler’in insan haklarına ilişkin denetim mekanizmaları belirtilmiştir. Ardından, Birleşmiş Milletler sözleşmelerinde sendikal haklara ilişkin düzenlemeler ve bu düzenlemeleri içeren sözleşmelerin oluşturdukları denetim mekanizmaları değerlendirilmiştir. Son olarak da Birleşmiş Milletler tarafından sendikal haklara sağlanan koruma ve denetim mekanizmaları Türkiye açısından incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Birleşmiş Milletler , İnsan Hakları , Sendikal Haklar , İkiz Sözleşmeler , Denetim Mekanizmaları

Kaynakça

• ALSTON P, “The Committee on Economic, Social and Cultural Rights” in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 439-475
• ATAK S, “Birleşmiş Milletler İnsan Haklar Sözleşmelerinde Öngörülen Denetim Yöntemleri” 5(8) Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 86-99
• AKSAR Y, Teoride ve Uygulamada Uluslararası Hukuk -II- (3rd edn, Seçkin 2015)
• AYBAY R, Açıklamalı İnsan Hakları Evrensel Bildirisi (Türkiye Barolar Birliği Yayınları 2006)
• BREEN C, “Revitalising the United Nations Human Rights Special Procedures Mechanisms as a Means of Achieving and Maintaining International Peace and Security” (2008) 12 Max Planck Yearbook of United Nations 177-203
• CLAPHAM A, “The General Assembly” in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 99-129
• CLAPHAM A, “The High Commissioner for Human Rights”, in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 667-707
• COCHRANE L and MCNEILLY K, “The United Kingdom, the United Nations Human Rights Council and the First Cycle of the Universal Periodic Review” (2013) 17(1) The International Journal of Human Rights 152-177
• ÇAĞLI P, “Evrensel Periyodik Gözden Geçirme Usulü ve Türkiye İncelemesi” 31(1) Milletlerarası Hukuk Bülteni 153-189
• ÇALIK T, “Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmeleri Kapsamında İnsan Haklarının Korunması” 2016 24(1) Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 69-120
• ÇALIK T, “Birleşmiş Milletler Organlarının İnsan Hakları ile İlişkisi” 2(Özel Sayı) İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1091-1134
• ÇELİK A, “Sendikal Haklar: Uluslararası Çalışma Hukuku ve Türkiye’nin Uyumsuzluğu” in Selda Çağlar (ed), Disiplinlerarası Yaklaşımla İnsan Hakları (Beta Yayınları 2010)
• DABANLIOĞLU ALANUR N, “Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi’ne Ek İhtiyari 1. Protokol’e Göre Bireysel Şikâyet Usulü” 23(1-2) Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
• EGAN S, “Strengthening the United Nations Human Rights Treaty Body System” (2013) 13(2) Human Rights Law Review 209-243
• EGAN S, “Reform of the UN Human Rights Treaty Body System” in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 645-664
• FLINTERMAN C, “The United Nations Human Rights Committee – Some Reflections of a Former Member” (2015) 33(1) Netherlands Quarterly of Human Rights 4-8
• FREEDMAN R, “The Human Rights Council” in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 181-238
• GÜLMEZ M, “Sendika Hakkı, Toplu Sözleşme ve Grevi de İçeren Toplu Eylem Haklarını Kapsar Mı?” 2008 (18) Çalışma ve Toplum Dergisi 137-169
• GÜLMEZ M, “Uluslararası Sözleşmelerde Sosyal ve Sendikal Haklar ve Türkiye’nin Uyum(suzluk) Sorunu” in Sendikacılık Akademisi Ders Notları 2 (Aydoğdu Ofset 2013) 215-284
• GÜNDÜZ A, Milletlerarası Hukuk – Konu Anlatımı, Temel Belgeler, Örnek Kararlar (6th edn, Beta 2013)
• HENNEBEL L, “The Human Rights Committee” in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 339-391
• HONG M H, “Legal Commitments to United Nations Human Rights Treaties and Higher Monitoring Standards in the Universal Periodic Review” (2018) 17(5) Journal of Human Rights 660-673
• Human Rights: A Basic Handbook for UN Staff (UN – Office of High Commissioner for Human Rights 2000)
• MÉGRET F, “The Economic and Social Council” in Frédéric Mégret and Philip Alston (eds), The United Nations and Human Rights A Critical Appraisal (2nd edn, Oxford University Press 2020) 131-149
• O’FLAHERTY M, “Towards Integration of United Nations Human Rights Treaty-Body Recommendations – The Rights-Based Approach” (2006) 24(4) Netherlands Quarterly of Human Rights 589-606
• SEVİNDİK H, “Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Koruma Sistemleri” 84(3) İzmir Barosu Dergisi 559-589
• SUR M, İş Hukuku Toplu İlişkiler (Gözden Geçirilmiş – Güncelleştirilmiş 8th edn, Turhan Kitabevi 2019)
• SUR M, Uluslararası Hukukun Esasları (15th edn, Beta 2021)
• TOPAL A H, “Birleşmiş Milletler Sisteminde İnsan Haklarının Korunması” 7(83) Mevzuat Dergisi. http://www.mevzuatdergisi.com/2004/11a/01.htm Erişim Tarihi: 06.10.2021
• TÜYSÜZ C, Uluslararası Belgelerde Sendika Hakkı (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2010)
• UYAR L, Birleşmiş Milletlerde İnsan Hakları Yorumları İnsan Hakları Komitesi ve Ekonomik, Sosyal Kültürel Haklar Komitesi, 1981-2006 (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2006)
• “Charter of United Nations”, in United Nations, Yearbook of the United Nations 1946-1947 (Volume 1, United Nations Publications 1947) 831-843
• “Charter of United Nations”, in United Nations, Yearbook of the United Nations 1973 (Volume 27, United Nations Publications 1947) 977-987
• United Nations General Assembly, Resolution 217 (III) A, International Bill of Human Rights, 10.12.1948
• United Nations General Assembly, Resolution 217 (III) D, Publicity to Be Given to the Universal Declaration of Human Rights, 10.12.1948
• United Nations General Assembly, Resolution 2200 (XXI) A, International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, International Covenant on Civil and Political Rights and Optional Protocol to the International Covenant on Civil and Political Rights, 16.12.1966
• United Nations General Assembly, A/RES/48/141-07.01.1994, High Commissioner for the Promotion and Protection of All Human Rights, 20.12.1993
• United Nations General Assembly, A/RES/60/251-03.04.2006, Human Rights Council, 15.03.2006
• United Nations General Assembly, A/RES/63/117-05.03.2009, Optional Protocol to the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights, 10.12.2008
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Human Rights Committee: Ecuator, 07.11.1991, A/47/40, General Assembly Official Records – Forty-seventh Session Supplement No. 40 (A47/40)
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Committee on Economic, Social and Cultural Rights: Mauritius, 31.05.1994, E/C.12/1994/8
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Committee on Economic, Social and Cultural Rights: Colombia, 28.12.1995, E/C.12/1995/12
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Human Rights Committee: Germany, 18.11.1996, CCPR/C/79/Add.73
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Committee on Economic, Social and Cultural Rights: Zimbabwe, 20.05.1997, E/C.12/1/Add.12
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Committee on Economic, Social and Cultural Rights: France, 30.11.2001, E/C.12/1/Add.72
• United Nations, Economic and Social Council, Concluding Observations of the Human Rights Committee: Lithuania, 04.05.2004, CCPR/CO/80/LTU
• BM tarafından kabul edilen insan haklarına ilişkin tüm belgelerin listesi https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/UniversalHumanRightsInstruments.aspx Erişim Tarihi: 01.10.2021
• Uluslararası Çalışma Örgütü https://www.ilo.org/global/about-the-ilo/lang--en/index.htm Erişim Tarihi: 09.11.2021
• Türkiye’ye ilişkin 1998’den beri İnsan Hakları Konseyi tarafından yürütülen özel prosedürler ve sonuç raporları https://spinternet.ohchr.org/ViewCountryVisits.aspx?visitType=all&country=TUR&Lang=en Erişim Tarihi: 30.09.2021
• Medenî ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CCPR.aspx Erişim Tarihi: 09.10.2021
• Medenî ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme İhtiyari Protokolü https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPCCPR1.aspx Erişim Tarihi: 09.10.2021
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/CESCR.aspx Erişim Tarihi: 09.10.2021
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklara Komitesi’nin tüm genel yorumları https://www.ohchr.org/EN/ProfessionalInterest/Pages/OPCESCR.aspx Erişim Tarihi: 09.10.2021
• Türkiye’nin ESKHS bağlamında başlangıç raporu, Komite tarafından verilen sorunlar listesi, Türkiye’nin cevapları, raporun incelendiği oturumların yazılı dökümleri ve Komite’nin sonuç gözlemleri https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/TBSearch.aspx?Lang=en&TreatyID=9&DocTypeID=11 Erişim Tarihi: 11.10.2021
• Türkiye’nin MSHS bağlamında başlangıç raporu, Komite tarafından verilen sorunlar listesi, raporun incelendiği oturumların yazılı dökümleri ve Komite’nin sonuç gözlemleri https://tbinternet.ohchr.org/_layouts/15/treatybodyexternal/TBSearch.aspx?Lang=en&TreatyID= Erişim Tarihi: 11.10.2021