Alman Sigorta Hukukunda Yürürlükte Olduğu Dönemde Primin Bölünmezliği İlkesinin Türk Hukukuna Yansıması Üzerine: Tatbikattan Bir Örnek

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 10, 107 - 127, 15.03.2025

Cumhur Boyacıoğlu

Öz

Sigorta ettirenin, sigorta sözleşmesi süresinden önce feshedilse bile, mevcut sigorta döneminin tamamı için ödeme yapma mükellefiyetine primin bölünmezliği ilkesi adı verilmektedir. Bu prensip, Alman Sigorta Sözleşmesi Kanunu'nun 2008’den önceki halinde birçok ihtimalde gündeme gelebiliyordu. Sigortacılığın ilk yıllarında ortaya çıkan bu tartışmalı ilkenin ortaya çıkışına amil olan sebeplerin Alman sigorta hukuku açısından büyük ölçüde geçerliliğini yitirdiği ifade edilmektedir. Bu prensibin zuhur sebepleri hususiyetle, işlemlerin rasyonelleştirilmesine duyulan ihtiyaç ve sözleşmenin sigortalının fiillerine istinaden feshi durumunda sigorta şirketi lehine götürü kâr dağıtımı düşüncesi olmuştur. Alman Sigorta Sözleşmesi Kanunu'nda 2008 yılında yapılan reformdan sonra, artık primin bölünmezliği prensibi terk edilerek, pro rata temporis ilkesi dahilinde prim ödenmesi yaklaşımı benimsenmiştir. Bu çerçevede, bir sigorta sözleşmesinin sözleşme süresinin bitiminden evvel feshedilmesi halinde, sigortacı yalnızca fesihten önceki döneme ilişkin prime hak kazanacaktır. Bu çalışma, artık terk edilmiş diyebileceğimiz primin bölünmezliği ilkesinin uygulanma koşullarının uluslararası bir nakliye sigortası davası münasebetiyle Türk mahkemeleri önüne gelen bir ihtilafta değerlendirilmesini konu edinmektedir. Tabiatıyla meri Türk Ticaret Kanunu’nun hususiyetle 1411 ve 1419. maddelerine de primin bölünmezliği ilkesi bağlamında kısaca değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Primin bölünmezliği ilkesi , prim ödeme borcu , sigorta dönemi

Kaynakça

• Aral Erdeleklioğlu İ, ‘6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Uyarınca Sigorta Ettirenin Prim Ödeme Borcu’ (2012) 11(22) İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 203-222.
• Arseven H, Sigorta Hukuku (2nd edn, Beta 1991).
• Ayhan R, Çağlar H and Özdamar M, Sigorta Hukuku Ders Kitabı (4th edn, Yetkin 2020).
• Ayli A, Zarar Sigortalarında Prim Ödeme Borcu (Vedat 2003).
• Bozer A, Sigorta Hukuku (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1981).
• Bozer A, Sigorta Hukuku (2nd edn, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 2007).
• Bozkurt T, Sigorta Hukuku (10th edn, Oniki Levha 2017).
• Beckmann R M, in: Bruck and Möller, Großkommentar zum Versicherungsvertragsgesetz, Volume II §§ 19-73 (herausgegeben von Roland Michael Beckmann and Robert Koch) (10th edn, de Gruyter 2022).
• Bruck E and Möller H, Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz und zu den Allgemeinen Versicherungsbedingungen unter Einschluß des Versicherungsvermittlerrechtes, 2. Lieferung: §§16-42 VVG (8th edn, de Gruyter 1954).
• Camcı S, ‘Sigorta Ettirenin Sigorta Prim Borcunu Ödememesinin Hukuki Boyutu’ (2019) 14(155) Terazi Hukuk Dergisi 1384-1392.
• Can M, ‘Sigorta Ettirenin Sigorta Primini Ödeme Borcunu İfada Temerrüde Düşmesinin Sonuçları’ (2005) 23(1) Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 155-174.
• Can M, “Gözden Geçirilmeye Muhtaç Hükümler Var mı?” Sorusu Çerçevesinde 6012 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Sigorta Sözleşmesinin Tabi Olduğu Hukuki Esaslar (İmaj 2012).
• Deutsch E, Versicherungsvertragsrecht (5th edn, Verlag Versicherungswirtschaft 2005).
• Kara H, Sigorta Hukuku (2th edn, Oniki Levha 2021).
• Karayalçın Y, Risk-Sigorta-Risk Yönetimi, Özel Sigorta Hukukuna Giriş (Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü 1984).
• Kayıhan Ş, Sigorta Sözleşmesinde Prim Ödeme Borcu (Seçkin 2004).
• Kayıhan Ş and Bağcı Ö, Türk Özel Sigorta Hukuku Dersleri (Umuttepe Yayınları 2018).
• Kender R, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku (8th edn, Arıkan 2005).
• Kender R, Türkiye’de Hususi Sigorta Hukuku (11th edn, Oniki Levha 2011).
• Kubilay H, Uygulamalı Özel Sigorta Hukuku (Fakülteler Barış Kitabevi 2003).
• Möller H, Versicherungsvertragsrecht (3rd edn, Springer 1977).
• Özekes M, in: Medeni Usul Hukuku Cilt III (Pekcanıtez Usul) (Editörler: Hakan Pekcanıtez, Muhammet Özekes, Mine Akkan, Hülya Taş Korkmaz) (15th edn, Oniki Levha 2017).
• Reusch P, ‘Die Versicherungsperiode nach § 12 VVG’, in: Festschrift für Uwe H. Schneider (herausgegeben von Ulrich Burgard, Walther Hadding, Peter O. Mülbert, Michael Nietsch and Reinhard Welter) (Verlag Dr. Otto Schmidt 2011).
• Riedler A, in: Berliner Kommentar zum Versicherungsvertragsgesetz, Kommentar zum deutschen und österreichischen VVG, Volume III (Herausgeber Heinrich Honsell) (Springer 1999).
• Schimikowski P, Versicherungsvertragsrecht (4th edn, Beck 2009).
• Şeker Z, ‘Sigorta Ettirenin Taksitlendirilmiş Primi Ödeme Borcunda Temerrüde Düşmesinin Sonuçları’ (2002) 1(1) Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 653-660.
• Tüzemen Atik E and Yolal O, Sigorta Sözleşmelerinde Prim Ödeme Borcunun Muacceliyeti (Seçkin 2020).
• Yazıcıoğlu E and Şeker Öğüz Z, Sigorta Hukuku (2th edn, Filiz Kitabevi 2021).
• Ünan S, Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku, Cilt I, Birinci Kısım: Genel Hükümler (Madde 1401-1452) (Oniki Levha 2016).
• Weyers H L and Wandt M, Versicherungsvertragsrecht (3th edn, Luchterhand 2003).