Early Islamic Civilization and Certain Basic Dynamics It Depended

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 10, 291 - 316, 15.12.2017

Hakan Can

Öz

Abstract

Civilization refers to the sum of the pecuniary
and non-pecuniary products of various peoples and societies. Islamic
civilization is also consisted of material and spiritual acquisitions of
societies of different cultures and lifestyles who accepted Islam. The Islamic
civilization with a monotheistic fundamental dynamics and which was shaped
around this dynamic, was able to become universal thanks to the teaching it
introduced. Islamic civilization was unique against other civilizations
(Chinese, Indian, Egyptian, Greek, Persian) since it was based on revelation
and based on basic reference of justice in interpersonal relations, observed
the balance between the material and spiritual, exhibited a liberal and
egalitarian approach and valued humans without discriminating between their
religions. In the present study, the emergence of Islamic civilization in the
early Islamic period was scrutinized and certain fundamental values and
dynamics that emerged in Islam were discussed. In the conclusion section, a general
assessment was presented.

Anahtar Kelimeler

Islam, Civilization, Islamic civilization, Oneness, Justice

İlk Dönem İslâm Medeniyeti ve Dayandığı Birtakım Temel Dinamikler

Öz

Öz

Medeniyet, çeşitli halkların ve çeşitli
kültürlere sahip toplumların maddî-manevî olarak ortaya koyduklarının toplamını
ifade eder. İslâm medeniyeti de İslâm'ı kabul eden farklı kültür ve yaşayışlara
sahip olan halkların maddî ve manevî müktesebatından teşekkül etmiştir. Temel
dinamiği tevhid olan ve bu dinamik etrafında şekillenen İslâm medeniyeti,
getirdiği öğretisi ile evrenselliği yakalayabilmiştir. İslâm medeniyeti; vahye
dayanmış olması, bireyler arası ilişkilerde adaleti temel referans alması, maddî-manevî
dengeyi gözetmesi, özgür ve eşitlikçi bir yaklaşım sergilemesi, din, dil ve ırk
ayrımı yapmadan insana değer vermiş olması açısından diğer medeniyetler (Çin,
Hint, Mısır, Yunan, Pers) karşısında ayrı bir konuma sahip olmuştur. Bu çalışmada
ilk dönem İslâm medeniyetinin doğuşu ele alınmış ve bu medeniyette temayüz eden
birtakım temel değerler ve dinamikler konu edinilmiştir. Sonuç bölümünde ise
genel bir değerlendirmeye gidilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

İslâm, Medeniyet, İslâm medeniyeti, Tevhid, Adalet

Kaynakça

• Apak, Adem. Ana Hatlarıyla İslâm Tarihi. 4 cilt. İstanbul: Ensar Yayınları, 2014.
• Aycan, İrfan-Sarıçam, İbrahim. Emeviler. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Baltacı, Cahit. İslâm Medeniyet Tarihi. İstanbul: MÜİFAV Yayınları, 2016.
• Braudel, Fernand. Uygarlıkların Grameri. trc. M. Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 1996.
• Coşkun, Ahmet. İslâm Medeniyeti. İstanbul: Ensar Yayınları, 2013.
• Çetinkaya, Bayram Ali. ''Medine, Medeniyet ve İslâm Medeniyeti -Medine’den Medeniyete'', İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi sy. 22 (2010): 5-50.
• Çetinkaya, Bayram Ali. Medine’den Medeniyete. İstanbul: İnsan Yayınları, 2013.
• Dalkılıç, Bayram. ''Bertrand Russell’in İslâm Kültürü, Medeniyeti ve Felsefesine Yaklaşımı'', Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi sy.18 (2004): 55-90.
• Demir, Ömer ve Mustafa Acar. Sosyal Bilimler Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Yayınları, 1993 .
• Demircan, Adnan. Tarihin Akışını Değiştiren Son Peygamber. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
• Demircan, Adnan. Ali-Muaviye Kavgası. İstanbul: Beyan Yayınları, 2015.
• Dineverî, Ebû Ahmed b. Davud. el-Ahbâru't Tıvâl. nşr. Ömer Faruk Tabba. Beyrut: Dâru'l-Erkam, trs.
• Durant, Will. İslâm Medeniyeti. çev. Orhan Bahaeddin. Ankara: Elips Yayınları, 2004.
• Ebu Halil, Şevki. İslâm ve Dünya Medeniyetleri Tarihi. çev. Atik Aydın ve Abdulhadi Timurtaş. İstanbul: Bilge Adam Yayınları, 2015.
• Ebu Ubeyd, Kasım b. Selllam. Kitâbu'l-Emvâl. thk. Muhammed Amâre. Kahire: 1989.
• el-Belâzurî, Ahmed b. Yahya. Fütûhu'l Buldân. çev. Mustafa Fayda. İstanbul: Siyer Yayınları, 2013.
• el-Belâzurî, Ahmed b. Yahya. Ensâbü'l Eşrâf. thk. Suheyl Zekkar-Riyaz Zerkeli. 13 Cilt. Beyrut: Daru'l Fikr, 1996.
• el- Bûti, Ramazan. Fıkhu's Siyre. çev. Atik Aydın. İstanbul: Bilge Adamlar Yayınları, 2012.
• el-İsfahânî, Râğıb. Müfredât Kur’ân Kavramları Sözlüğü. trc. Abdulbaki Güneş ve Mehmet Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2012.
• el-Karadavî, Yusuf. Sünnet'i Anlamada Yöntem. çev. Bünyamin Erul. İstanbul: Nida Yayınları, 2014.
• el-Karadavî, Yusuf. Tevhidin Hakikati. çev. İshak Turgut ve M. Recai Gündüz. İstanbul: Nida Yayınları, 2014.
• el-Makrizi, Abdilkadir b. Muhammed. İmtâ'ül-Esma' Bimâ Li'n-Nebiyyi Mine'l-Ahvâli Ve'l Hedefeti Ve'l Metâi. thk. Muhammed Abdulhamid en-Numeysî. 15 cilt. Beyrut: Daru'l Kutubi'l İlmiyye, 1999.
• Guenon, Rene. Doğu ve Batı. çev. Fahrettin Arslan. İstanbul: Yeryüzü Yayınları, 1980.
• Güner, Ahmed, ''Asr-ı Saadet'te Mescidler/Camiler ve Fonksiyonları'' Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm içinde, 4 cilt. Editör. Vecdi Akyüz, 3:211-256. İstanbul: Ensar Yayınları, 2007.
• Ğadban, Munir Muhammed. Fıkhu's-Sireti'n-Nebeviyye. Mekke: Ummu'l Kura Üniversitesi Yayınları, 1994.
• Hamidullah, Muhammed. İslâm Peygamberi. 2 cilt. çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2013.
• Heyet, Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi. 14. Cilt. İstanbul: Çağ Yayınları, 1989.
• Hizmetli, Sabri. İslâm Tarihçiliği Üzerine. Ankara: DİB Yayınları, 1991.
• İbn Esîr, İzzüddin Ebû'l-Hasan Ali b. Muhammed. el-Kâmil fi't-Tarih. thk. Abdusselam et-Tedmurî. 11 cilt. Beyrut: Daru'l Kitab'il Arabi, trs.
• İbn Haldun, Ebu Zeyd Abdurrahman b. Muhammed. Mukaddime. çev. Zakir Kadiri Ugan. 3 cilt. İstanbul: M.E.B. Yayınları, 1989.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Cemalüddin Abdülmelik. Siretu-n Nebeviyye. thk. Ömer Abdusselam et-Tedmuri. 4 cilt. Beyrut: Daru'l Kitab'il Arabi, 1990.
• İbn Kesir, İsmail b. Ömer. el-Bidaye ve'n-Nihaye. 15 cilt. Beyrut: Mektebetu'l Mearif, 1990.
• İbn Manzûr, Ebu’l- Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisanü’l-Arab. 15 cilt Beyrut: Dar’us-Sâdır, trs.
• İbn Hişam, Ebu Muhammed Cemalüddin Abdülmelik. Siretu-n Nebeviyye. thk. Ömer Abdusselam et-Tedmuri. 4 cilt. Beyrut: Daru'l Kitab'il Arabi, 1990.
• İbn Sa'd, Ebi Abdillah Muhammed. et- Tabakatu'l Kübra. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 cilt. Kahire: Mektebetu'l Hanci, 2001.
• İbn Seyyidinnâs, Ebu'l Feth Muhammed b. Muhammed b. Muhammed el Ya'murî. Uyûnü'l Eser fî Fünûni'l Megazî ve'ş Şemâil ve's-Siyer, thk. Muhammed el-Îd el-Hatravi-Muhyiddin Meto. 2 Cilt. Beyrut: Dar'u İbn-i Kesir, 1992.
• İmamüddin, S. Muhammed. Endülüs Siyasi Tarihi. çev. Yusuf Hazar. Ankara: Rehber Yayınları, 1990.
• Kafesoğlu, İbrahim. Türk Millî Kültürü. İstanbul: Ötüken Yayınları, 1998.
• Kara, Mustafa. ''Kur'an'da Adalet Kavramı ve Güncel Değeri'', Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi sy. 34 (2013): 137-172.
• Kazıcı, Ziya. İslâm Kültürü ve Medeniyeti. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2010.
• Kazıcı, Ziya. İslâm Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İFAV, 2015.
• Mes'udî, Ebu'l Hasan b. Ali. Murucu-z zeheb ve Meadinu'l Cevher. 4 Cilt. Beyrut: el- Mektebetu'l Asriyye, 2005.
• Müslim, Müslim b. Haccâc. Sahîh-i Müslim. 2 cilt. Riyad: Dârüt-taybe, 2006.
• Numanî, Mevlana Şibli. Peygamberimizin Hayatı. çev. Ahmet Karataş. İstanbul: Timaş Yayınları, 2013.
• Özdemir, Mehmet. Endülüs Müslümanları I. Ankara: TDV. Yayınları, 1994.
• Özel, İsmet. Üç Mesele. İstanbul: Şûle yayınları, 2008.
• Sarıçam, İbrahim ve Seyfettin Erşahin. İslâm Medeniyeti Tarihi. Ankara: TDV Yayınları, 2015.
• Sarıçam, İbrahim. “Hz. Peygamber Dönemi”, İslam Tarihi. Editör. Eyüp Baş. 43-215. Ankara, Grafiker Yayınları, 2012.
• Sallabî, Ali Muhammed. Siyer-i Nebi. çev. Mustafa Kasadar-Sadullah Ergin-Şerafettin Şenaslan. 2 cilt. İstanbul: Ravza Yayınları, 2015.
• Sırma, İhsan Süreyya. Müslümanların Tarihi. 5 cilt. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
• Suyutî, Celaluddin Abdurrahman b. Ebi Bekr. Tarihu'l Hulefâ. Katar: Vizâretu'l Evkâf ve'ş Şuunil İslâmiyye, 2013.
• Şeraiti, Ali. Medeniyet ve Modernizm. çev. Ahmet Yüksek. İstanbul: Birleşik Yayınları, 1998.
• Şeraiti, Ali. Medeniyet Tarihi. çev. İbrahim Keskin. 3 cilt. Ankara: Fecr Yayınları, 1998.
• Şulul, Kasım. İbn-i Haldun'a Göre İslâm Medeniyeti. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Taberî, Ebu Ca'fer Muhammed b. Cerir. Tarihu'l-Ümem ve'l Mülûk. thk. Muhammed Ebu'l-Fadl İbrahim. 11 cilt. Mısır: Daru'l Me'arif, 1967.
• Üçer, Sırrı. ''İslâm Medeniyeti'' İslâm Medeniyeti Mecmuası 1 sy. 8 (1968): 23-25.
• Ünlü, Nuri. İslâm Tarihi. 3 cilt. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 2012.
• Vâkıdî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ömer. Kitabu'r-Ridde. thk. Yahya el Ceburi. Beyrut: 1990.
• Ya'kubî, Ahmet b. Ebi b. Ca'fer. Tarihu'l Ya'kubî. thk. Abdul Emir Mihna. 2 Cilt. Beyrut: Şerîketu'l a'lamî li'l Matbuât, 2010.
• Yücel, Ahmet. Hadis Usûlü. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 2012.
• Zehebî, Şemsuddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Tarihu'l İslâm. thk. Beşşar Avvad Mahmud. 17 cilt. Beyrut: Dar'ul Ğarbi'l İslam, 2003.
• Zerrinkub, Abdulhuseyin. Karnâme-i İslâm. çev. Abuzer Dişkaya. İstanbul: Ağaç Yayınları, 2009.