Ali Ahmed Bâkesîr ve Arap Tiyatrosu Üzerine Düşünceleri

Yıl 2018, Sayı: 11, 281 - 309, 25.06.2018

Muhammet Bilal Tolan

Öz

Arap dünyasında ilk olarak Lübnan’da ortaya
çıkan tiyatro XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Arap edebiyatında yer
edinmeye çalışmasına rağmen ancak XX. yüzyılın başlarından itibaren kayda değer
gelişme gösterebilmiştir. Ali Ahmed Bâkesîr, ilkini 1933 yılında yazdığı birçok
tiyatro eseriyle, Arap tiyatrosuna önemli katkılarda bulunmuş yazarlardan
biridir. Yazdığı eserlerin çoğu sahnelenmiştir. Tiyatrolarında özellikle Filistin
meselesi ile sömürgecilik konusunu ele alarak siyasi liderlerin ve halkın bu
konuda duyarlı olması için çaba sarfetmiştir. Bu özelliğine rağmen vefatından
sonra modern Arap edebiyatında yeterince tanınma imkanı bulamamıştır. Bu
makalede modern arap edebiyatında üretken bir yazar olarak ön plana çıkan Ali
Ahmed Bâkesîr’in tiyatroculuğu incelenmiş ayrıca tiyatroya dair düşüncelerine
yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Ali Ahmed Bâkesîr, Dil, Tiyatro, Filistin Meselesi

Ali Ahmad Bakathir and His Opinions on Arabic Drama

Öz

Drama,
arising firstly in Lebanon in the Arab world, started to gain ground within the
Arab literature as of the second half of 19^th century. Yet it has
considerably managed to develop since the early 20^th century. Ali
Ahmed Bakathir is one of the authors, who have made significant contributions
to the Arab drama, thanks to many dramatic works he had written since 1933.
Most of the pieces he wrote have been staged. In his plays, he addressed
particularly the Palestine issue and colonization matter. Thereby, he made an
effort to make political leaders and public sensitive to this issue. Despite
his this attribute, he has not sufficiently been known after his death in the
modern Arab literature. In this article, the dramatic performance of Ali Ahmed Bakathir,
who has come to prominence as a productive drama author, was examined and his
opinions on drama were covered.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Ali Ahmed Bakathir, Language, Theatre, Palestine Issue

Kaynakça

• Bâhârise, Ahmed Hâdi. “Mine’l-hareketi’n-nakdiyye havle mesrahiyyeti Humâm ev fî ‘âsimeti’l-Ahkâf”. Semânûne ‘âman li’l-mesrahi’ş-şi‘riyyi fil-Yemen, Bâkesîr râidan. San’a: Câmi‘atu Endelus, 2013.
• Bâkesîr, Ali Ahmed. et-Tevrâtu’d-dâi‘a. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Bâkesîr, Ali Ahmed. Fennu’l-mesrahiyye min hilâli tecâribi’ş-şahsiyye. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Bâkesîr, Ali Ahmed. İmbaratûriyyetun fi’l-mezâd. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Bâkesîr, Ali Ahmed. Mismâru Cuhâ. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Bâkesîr, Ali Ahmed. Sihru ‘Aden ve fahru’l-Yemen. Thk. Muhammed Ebû Bekr Humeyd. el-Mukalla: Dâru Hadramût li’d-dirâsât ve’n-neşr, 2008.
• Bâkesîr, Ali Ahmed. Şa‘bullâhi’l-muhtâr. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Bâkesîr, Ali Ahmed, Şaylûku’l-cedîd, Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Bedevî, Abduh. “Ali Bâkesîr sûratun ‘an kurbin”. Ali Ahmed Bâkesîr fî mir’âti ‘asrihi. Haz. Muhammed Ebû Bekr Humeyd. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Belhayr, Abdullah Ömer. “Zikrayât fi Mekke ve’l-Kâhira”. Ali Ahmed Bâkesîr fî mir’âti ‘âsrihi. Thk. Muhammed Ebû Bekr Humeyd. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• el-Cuda‘, Ahmed. Mu‘cemu’l-udebâi’l-İslâmiyyîne’l-mu‘âsırîn 1-3. Ammân: Dâru’d-diyâ li’n-neşr ve’t-tevzî‘, 2000.
• Dayf, Şevkî. el-Edebu’l-‘Arabiyyu’l-mu‘âsır fî Mısr. Kahire: Dâru’l-me‘ârif, ts.
• Er, Rahmi. Modern Mısır Romanı I (1914-1944). Ankara: Hece Yayıınları, 2015.
• ibn-i Hallikân, Ebu’l-Abbâs Şemsuddin Ahmed. Vefeyâtu’l-a‘yân ve enbâu ebnâi’z-zamân 1-8. Thk. İhsân Abbâs. Beyrut: Dâru sâdır, ts.
• Heykel, Ahmed. Tatavvuru’l-edebi’l-hadîs fî Mısr. Kahire: Dâru’l-me’ârif, 1994.
• Hudar, Abbâs. “Ali Ahmed Bâkesîr kemâ ‘araftuhu”. Ali Ahmed Bâkesîr fî mir’âti ‘asrihi. Haz. Muhammed Ebû Bekr Humeyd. Kahire: Mektebetu Mısr, ts.
• Huseyn, Muhammed Muhammed. el-İtticâhâtu’l-vatanî fi’l-edebi’l-mu‘asır 1-2. Beyrut: Müessetu’r-risâle, 1984.
• Mekâlih, Abdulaziz. Ali Ahmed Bâkesîr râidu’t-tahdîs fi-ş‘iri’l-‘Arabiyyi’l-mu‘âsır. San‘a: Dâru’l-kelime, ts.
• Râ‘î, Ali. el-Mesrahu fi’l-vatani’l-‘Arabî. Kuveyt: ‘Âlemu’l-ma‘rife, 1979.
• Shakespeare, William. Venedik Taciri. Trc. Bülent Bozkurt. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2014.
• Tantâvî, Abdullah. Dirâse fî edebi Bâkesîr. Halep: el-Beydâ li’n-neşr, 1977.
• Uylaş, Sait. “Ali Ahmed Bâkesîr ve Şal Günü Adlı Piyesinin Tematik Açıdan İncelenmesi”. Sosyal Bilimler Dergisi 3/6 (2016): 129-141.
• Yalar, Mehmet. Hazırlayıcı Faktörleri Işığında Modern Arap Edebiyatına Giriş. Bursa: Emin Yayınları, 2009.
• Zeyyât, Ahmed Hasen. Vahyu’r-Risâle 1-2. Kahire: Matba‘atu’r-risâle, 1962.
• Ziriklî, Hayruddîn. el-A‘lâm 1-8. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 2002.