Latin Alfabesi ve Osmanlıca ile Telif Edilmiş İslâmî Literatürü Tanıtan Bibliyografik Kaynaklar

Yıl 2018, Sayı: 12, 11 - 29, 31.12.2018

Nusrettin Bolelli

Öz

İslam dünyasında erken dönemden itibaren İslamî ilimlerin çeşitli alanlarında

devam ede gelen telif çalışmaları yanında, bu çalışmaları ve onların müelliflerini

tanıtmaya yönelik eserler de yazılmıştır. Muhammed b. İshâk b. Ebî Yakub en-

Nedim’in (ö. 380/990) el-Fihrist’i bu türden eserlerin ilkidir. Son iki yüzyıla kadar

bu türden eserlerin yazım dili İbnu’-Nedim’in el-Fihrist’te kullandığı Arapça’ydı.

Son dönemlerde bu eserlerin yazım dilinde farklılıklar görülmeye başlandı. Arapça

dışında Latin harfleriyle ve Osmanlıca kaynak eserler ve Fihristler telif edildi.

Bu araştırmada telifin başlangıç tarihinden itibaren Arapça, Osmanlıca veya

Türkçe İslâmî ilimlerle ilgili eser yazan müelliflerin yazdıkları eserleri ve bu eserlerin

baskı yeri ve tarihi hakkında bilgi veren Latin harfleriyle ve Osmanlıca yazılmış kaynak

eserler ve fihristler tanıtılmıştır. Bu eserler de lügat, nahiv, sarf, belâğat, metin,

tefsir, hadis, fıkıh, kelam, tasavvuf, şiir divânları, mantık, felsefe, tarih, coğrafya,edebiyat vs. konularda yazılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Bu çalışmayla

İslamî ilimlerin çeşitli alanlarında çalışmış araştırmacılar için vazgeçilmez kaynaklar

niteliğinde olan bu eserlerin tanıtımı hedeflenmektedir. Yapılacak çalışmada betimsel

bir dil kullanılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Latin Alfabesi, Arapça, Osmanlıca, Türkçe, İslâmî ilimler, kaynak eserler

Kaynakça

• Akçura, Yusuf. Türklük Fikri - Türkçülük Cereyanı - Türk Ocakları - Türk Yılı. İstanbul: 1928.
• Abdurrahman Bedevî. Mevsû’atu’l-Müsteşrikîn. Beyrut: dâru’l-’ilm li’lmelâyîn, 1980.
• Aksüt, Ali Kemalî. Profesör Mehmet Ali Aynî. Hayatı ve Eserleri, İstanbul: 1944.
• Akün, Ömer Faruk. “Hayatı, Eserleri ve Türklüğe Hizmetleri ile Şemseddin Sâmi”. (Şemseddin Sâmi, Kāmûs-ı Türkî [tıpkıbasım] içinde). İstanbul: 1998.
• Akün, Ömer Faruk. “Hayatı, Hizmetleri ve Eserleri ile Şemseddin Sâmi”. (Şemseddin Sâmi, Temel Türkçe Sözlük içinde). İstanbul: 1985.
• Akün, Ömer Faruk. “Süreyyâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11: 247-249. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Akün, Ömer Faruk. “Şemseddin Sâmî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11: 411-422. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Aykut, Ayhan. “Ansiklopedi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3: 223. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• BA, Mülga Dâhiliye Nezâreti. Sicill-i Umûmî Defterleri. nr. 113.
• Balım, Çiğdem. “Sāmī, Shems ül-Dīn Frāsherī”. 8: 1043-104. EI² (İng.).
• Baliç, İsmail. “Geschichte des arabischen Schrifttums”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14: 37-38. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Banarlı, Nihad Sami. Resimli Türk Edebiyâtı Târihi. İstanbul: 1976.
• Banarlı, Nihad Sami. RTET (1978), 2: 1078.
• Bedevî, Abdurrahman. “Carl Brockelmann”. Mevsû’atü’l-müsteşrikın. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, 1993.
• Bursevî, Mehmet Tâhir. Osmanlı Müellifleri I-III. Ankara: Bizim Büro Basımevi Yayın Dağıtım, 2000.
• Bursevî, Mehmet Tâhir. Sicill-i Osmân I-II.
• C. Woodhead. “Türeyyā”. 10: 450. EI² (İng.). Cumhuriyet, nr. 25, 10 Rebîülâhir 1344 – 29 Teşrînievvel 1341-1925.
• Çöğenli, Sadî - Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatında Kaynaklar. Erzurum: 2003.
• Dağlıoğlu, Hikmet Turhan. Şemsettin Sami Bey: Hayatı ve Eserleri. İstanbul: 1934.
• Demirayak Kenan. Arap –İslam Edebiyatı, Literatür Bilgisi. İstanbul: Cantaş Yayınları, 2016.
• Duru, Kâzım Nâmi, “Türkçe Sarfın Mûcidi”, TY, y. 1, nr. 24 (5 Teşrînievvel 1328).
• Ebû Süleymân, Abdülvehhâb İbrâhim. Kitâbetü’l- bahŝi’l-‘ilmî. Mekke: 1403/1983.
• Ebu’l-Kāsım Sehâb. Ferheng-i Hâverşinâsân. Tahran: ts.
• Edib, Halil. “Ziyâ-i Elîm”. Beyânülhak. sy. 17-18. İstanbul: 1324-26.
• Enginün, İnci, Yeni Türk Edebiyatı: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: 2006.
• Ergin, Osman Nuri. Muallim M. Cevdet’in Hayatı, Eserleri ve Kütüphanesi. İstanbul: 1937.
• Ertem, Rekin. “Kâmusü’l-a’lâm”, 5: 138-139.
• Gölpınarlı, Abdülbâki: Melâmîlik ve Melâmîler. İstanbul: 1931.
• Gövsa, İbrahim Alâettin. Türk Meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul: Yedigün neşriyat, 1946.
• Hamîdullah, Muhammed. “Carl Brockelmann (1868-1956)”. İTED, 7: 243-248. (1984).
• Hartmann, Martin. Unpolitische Briefe aus der Türkei. Leipzig: 1910.
• İsmail Hakkı. Şemseddin Sâmi Bey. İstanbul: Vatan kütüphanesi, 1893.
• Kanar, Mehmet. “ Geschichte der Arabischen Litteratur”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 14: 35-37. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Kaplan, Mehmet. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar. İstanbul: Dergâh Yayınları,1987.
• Kara, İsmail. “Sicill-i Osmânî”. TDEA., 8: 11.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. el-Müstedrek ‘alâ mu’cemi’l-müellifîn. Beyrut: Müessesetuer-risâle, 1985.
• Kehhâle, Ömer Rızâ. Mu’cemü’l-müellifîn. Beyrut: 1957.
• Kepecioğlu, Kâmil, Bursa Kütüğü, Bursa Eski Yazma ve Basma Eserler Ktp., Genel bl. nr. 4519, 4: 249.
• Kerimof, Fatih. İstanbul Mektupları. Orenburg: 1913.
• Kutlu, Mustafa. “Şemseddin Sami”, TDEA., 8: 129-131.
• Levend, Agâh Sırrı, Türk Edebiyatı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları,1984.
• M. Mansuroğlu. “Carl Brockelmann (1868-1956)”. TDED, 8: 109-112 (1958).
• Medkûr, İbrâhim. “Carl Brockelmann el-Biblîyûcrâfî”. MMLA. (1969)
• Muallim, M. Cevdet. “Osmanlı Müellifleri ve Zeyli Miftâhu’l-kütüb ve Esâmi-i Müellifîn Fihristi”. TDEA.
• O. Spies. “Verzeichnis der Schriften von Carl Brockelmann”. Wissenschaftliche Zeitschrift der Martin-Luther – Universität Halle – Wittenberg, Gesellschafts Wissenschaftliche Reihe. VII/4, Leipzig: 1938.
• Ömer, Abdülmennân. “Brockelmann”. UDMİ, IV/1.
• Özcan, Abdülkadir. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Tezler. İstanbul: 1984.
• Özcan, Abdülkadir. “Mehmet Süreyyâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28: 528-529. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Parmaksızoğlu, İsmet. “Süreyya Bey, Mehmed”. Türk Ansiklopedisi. 30: 145-146, Ankara: 2002.
• Sağlam, Nuri. “Tanzimat Sonrası Türk Edebiyatında Millî Tiyatro Anlayışı ve Şemseddin Sami’nin Besa yahut Ahde Vefâ Adlı Piyesi”. İlmî Araştırmalar 8, ( 1999): 199-207.
• Sezgin, Fuat. GAS (Ar.), I/1, mütercimin sunuşu, s. 5-6.
• Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. Leiden: 1967-84.
• Sırrı Levend, Agâh. Şemsettin Sami. Ankara: 1969.
• Sırrı Levend, Agâh. Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Safhaları. Ankara: 1949.
• Sırrı Levend, Agâh. Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1973.
• Şeref, Abdurrahman. Târih Musâhabeleri. İstanbul: 1339.
• Uçman, Abdullah. “Şemseddin Sâmî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 519-523. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Utbe, Abdurrahmân. Ma’a’l-Mektebeti’l-‘arabiyye. Beyrut: 1978.
• Üçok, Babinger. “Turaiyā Meĥemmed”. EI (Fr.), 4: 778-779.
• Vahyî, Muallim. Müslümanlık ve Türklüğü Yükseltmeye Çalışanlardan: Bursalı Tâhir Bey. İstanbul: 1335.
• Vasfî Mahir Kocatürk, Türk Edebiyatı Tarihi, Bursa: Teknik Kitabevi, 1970.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayruddîn b. Mahmûd b. Muhammed. ‘Alâm,I-VIII. Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘ilm li’l-melâyîn, t.y.