Medeniyetin İnşası ve Uygarlığın Gelişmesinde Nebevi Metot

Yıl 2018, Sayı: 12, 45 - 74, 31.12.2018

Thamer Hatamleh

Öz

İslâm devletinin ilk lideri olan Hz. Peygamber (s.a.v.) Medine’ye hicret ettikten

sonra ilk iş olarak devletin bütün düzeylerini hızlı bir şekilde inşa etti. O, bunu vahyin

metinleri olan (Kur’an ve sünneti) bir de İslâm’ın yüce hedeflerini doğru anlaması

doğrultusunda gerçekleştirdi. Öte yandan devlet yönetimi, devlet işlerinin idaresi,

onun gelişip ilerlemesi konusundaki çabalar devlet başkanlarının ilgilendikleri en

önemli konulardır. Hz. Peygamber (s.a.v.) yaşadığı dönemde devlet yönetimi ve

devlet işlerinin kalkınmasıyla öne çıkmıştır. İslâm devleti, onun (s.a.v.) döneminde

daha önce kurulan büyük devletlerin seviyesine gelmiştir. Ardından bölgede

köklü devletlerin; dünyada ise (sosyal, ekonomik, siyasal ve askeri) açılardan

gelişmiş ülkelerin seviyesine çıkmıştır. Hz. Peygamber’in (s.a.v.) medeniyeti kurma

çabasıyla (maddi ve manevi) uygarlığı geliştirmesi, vahiy metinlerinden çıkartılan

bazı ilkelere dayanmaktadır. Bu çalışmada; vahye dayanan İslâmî metinlerin

doğru anlaşılmasıyla ortaya çıkan mezkûr ilkeler açıklanacak ve İslâm devletinde

medeniyetle uygarlığın gelişmesinde nasıl uygulandığı ortaya konulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Uygarlığın nebevi metodu, Nebevi uygarlık, Nebevi uygarlığın gelişimi, İslâm’da medeniyet

المنهج النبوي في التأسيس للمدنية والتطور الحضاري

Öz

تميَّز النبي صلى الله عليه وسلم بقيادة الدولة النبوية بعد الهجرة، وبناها بشكل سريع على المستويات

كافة؛ وذلك من خلال فهمه الصحيح للوحي والمقاصد العليا في الإسلام، حيث تُعدُّ إدارة الدولة

وإدارة أعمالها والسعي إلى تقدُّمها وتطورها مِنْ أهمِّ الأمور التَّي يُعنَى بها قادةُ الدُّول، وكان النبي صلى

الله عليه وسلم قد تميَّز في زمنه في إدارة الدولة وتنْمية أعمالها؛ حتى أمست الدولة الإسلامية في عهده

صلى الله عليه وسلم تنافس الدول الكبرى التي سَبَق وُجودها وُجود الدولة النبوية، ثمَّ أصبحت من

الدول المتمكِّنة في المنطقة، والمتقدمة في نواحي الحياة كافَّة )اجتماعياً واقتصادياً وسياسياً وعسكرياً(،

حيث يقوم المنهج النبوي في السعي إلى المدنية والتطور الحضاري )المادي والمعنوي( على عِدَّة مبادئ

مستمدة من النصوص الشرعية، وجاء هذا البحث لبيان المنهج النبوي وبعض التطبيقات الحضارية في

هذه المبادئ من خلال الفهم الصحيح للإسلام والنصوص الشرعية، وكيفيَّة تطبيقها في نواحي التقدم

المدني والحضاري في الدَّوْلة النَّبويَّة.

Kaynakça

• Acâc el-Keremî, Hâfız Ahmed. el-İdâre fî asri’r-Rasûl. 2. Baskı. Mısır: Dârü’s-Selam, 2007.
• Maverdi, Ali b. Muhammed. Edebü’d-dünya ve’d-din. Dâru Mektebeti’l-hayât, 1986.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Yûsuf el-Kurtubî. el-İstî‘âb fî ma‘rifeti’l-ashâb. Thk. Ali el-Bicâvî. Beyrut: Dârü’l-cîl, 1992.
• Külâ‘î, Süleyman b. Mûsâ. el-İktifâ bi-mâ tezammanahu min mağâzî Rasûlillâh ve’s-selâsetü’l-hulefâ. Beyrut: ‘Âlemü’l-kütüb, 1417.
• Makrîzî, Takıyyüddîn Ahmed b. Ali. İmtâ‘u’l-esmâ’ bimâ li’n-nebî mine’l-aḥvâl ve’l-emvâl ve’l-ḥafede ve’l-metâʿ. Thk. Muhammed en-Nemîsî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1999.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr. el-Bahrü’z-zehhâr. Thk. Mahfûzurrahman Zeynullah v.dğr. Medine: Mektebetü’l-Ulûm ve’l-hikem, 1988-2009.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed Murteza. Tâcu’l-Urûs. Mısır: Dârü’l- Hidâye, 1965.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’l-ümem ve’l-mülûk. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1407.
• İbn Şebbe, Ebû Zeyd Ömer. Târîhu’l-Medîneti’l-münevvere. Thk. Fehîm Şeltût. Medine: y.y., 1393.
• İbn Asâkir, Ebü’l-Kâsım Ali b. el-Hasen b. Hibetillâh. Târîhu Dımaşk. Thk. Ömer b. Garâme el-Amrevî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1995.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. Tefsîrü’l-Kur’ani’l-azîm. Thk. Sâmî Selâme. Dâru Tayba, 1999.
• Şevket Muhammed Alyân. es-Sakâfetü’l-İslâmiyye ve tahdiyâtü’l-asr. Riyad: Dârü’ş-Şevvâf, 1996.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Yûsuf el-Kurtubî. ed-Dürer fî ihtisâri’l-mağâzî ve’ssiyer. Thk. Şevkî Dayf. Kahire: y.y., 1966.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn. es-Sünenü’l-Kübrâ. Thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 2003.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as. es-Sünen. Thk. Muhyiddin Abdülhamîd. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dârü’l-Fikr, ts.
• Ekrem Ziyâ el-Ömerî. es-Sîretü’n-nebeviyyetü’s-sahîha. Medine: Mektebetü’l- Ulûm ve’l-hikem, 1991.
• Ali es-Sallâbî. es-Sîretü’n-nebeviyye ‘arzu vakâi‘ ve tahlîlu ahdâs. 10. Baskı. Beyrut: Dârü’l-Ma‘rife, 2010.
• Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahîhü’l-Buhârî. Thk. Mustafa el-Buğâ. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, ts.
• Müslim, Müslim b. el-Haccâc en-Nisâbûrî. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts. İbn Sa‘d, Muhammed. el-Tabakatü’l-kübrâ. Thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru Sâdr, 1968.
• Dârekutnî, Ali b. Ömer. el-‘İlelü’l-vâride fi’l-ehâdîsi’n-nebeviyye. Thk. Mahfûzurrahman Zeynullah. Riyad: Dâru Taybe, 1985.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Garîbü’l-hadîs. Thk. Abdülmuʻtî Kalʻacî. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1995.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Futûhü’l-büldân. Beyrut: Dârve Mektebetü’l-Hilâl, 1988.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâru Sâdr, ts.Kehhâle, Ömer Rızâ. el-Mer’etu beyne’l-kadim ve’l-hadîs. Müessesetü’r-Risâle,1979.
• Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh. el-Müstedrek ala’s-Sahîhayn. Thk. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1990.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Thk. es-Seyyid Ebü’l-Maʻâti en-Nûrî. Beyrut: ‘Âlemü’l-kütüb, 1998.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Kahire: Müessesetu Kurtuba, ts.
• İbrâhim Mustafa v.dğr. Mu’cemü’l-vasît. Kâhire: Dârü’d-Da‘ve, ts.
• Vâkıdî, Muhammed b. Ömer. el-Magâzî. Thk. Marsden Jones. 3. Baskı. Beyrut: ‘Âlemü’l-kütüb, 1984.
• Mustafa es-Sibâ‘î. Min ravâi‘i hadâratinâ. Riyad: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1999.
• Sâmir Hatâmleh. “el-Menhecü’n-nebevî fî idâreti’l-a‘mâl”. Mecelletu Câmi‘atü’l-Kudüs el-Meftûha. (2016).
• Salâhaddîn el-Müneccid. en-Nezmü’d-diplomâsiyye fi’l-İslâm. Dârü’l-Kitâb li’t-tibâ‘a ve’n-neşr, 1983.