Main Themes of Bandits Poets Poems in Arabic Literature

Yıl 2020, Sayı: 15, 163 - 191, 22.06.2020

Adem Doğan

https://doi.org/10.34085/buifd.672950

Cited By: 1

Öz

In Arabian Peninsula, bandit poets were derived as a result of problems which are created by political, social and economical situations in society from Ignorance period to the first Abbasids period. Some of these bandits defended collective ownership and they shared what they got with poor people. Another part of them acted more according to their own benefits. These bandit poets who dwelled the desert raided to rich people and trade caravans to make their own thoughts real. Although there was substantially a deceleration in banditry movement as a result of restoration which is carried out in society with the advent of Islâm in Sadr al-Islâm period, it passed on the rise again in the Umayyads and the Abbasids period. Although the political, social and economic conditions that have influenced the emergence of suʿlûk poets have some differences in each period, it is seen that the themes covered have common issues. In this study, poems of bandit's poets from Jahiliyya period to Abbasid period were examined and main themes were tried to be determined. A total of thirteen main themes were identified. First, general information about the themes is given. Later, sample poems from Jâhiliyya, Sadr al-Islâm, Umayyads and Abbasids were found and processed.

Anahtar Kelimeler

Arabic Literature, Poet, Poetry, Bandit Poet, Poetry Theme

Arap Edebiyatında Suʿlûk Şairlerin Şiir Temaları

Öz

Arap yarımadasında Câhiliye döneminden Birinci Abbasî dönemine kadar toplumdaki siyâsî, sosyal ve ekonomik durumların yarattığı problemler sonucunda suʿlûk (fakir, eşkıya) şairler türemiştir. Bu suʿlûk şairlerden bazıları ortak mülkiyeti ve sosyal adaleti savunmuşlar ve elde ettiklerini fakirlerle paylaşmışlardır. Diğer bir kısmı ise daha çok kendi menfaatleri doğrultusunda hareket etmişlerdir. Çölü mesken tutan bu suʿlûk şairler düşüncelerini gerçekleştirmek için zenginlere ve ticaret kervanlarına baskın düzenlemişlerdir. Sadru’l-İslâm döneminde İslâmiyet’in gelişiyle birlikte toplumda gerçekleştirilen iyileştirmeler sonucunda suʿlûk şairlerin ortaya çıkmasında önemli ölçüde bir yavaşlama olmuşsa da Emevîler ve Abbasîler döneminde tekrar yükselişe geçmiştir. Suʿluk şairlerin ortaya çıkışında etkili olan siyâsî, sosyal ve ekonomik durumlar her dönemde birbirinden bazı farklılıklar arz etse de onların şiirlerinde işlenen temaların çoğunun ortak olduğu görülmektedir. Bu çalışmada Cahiliye döneminden Abbasîler dönemine kadar suʿlûk şairlerin şiirleri mercek altına alınarak ana temaları belirlenmeye çalışılmıştır. Toplamda on üç ana tema belirlenmiştir. İlk önce temalar ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Daha sonra Câhiliye, Sadru'l-İslâm, Emevîler ve Abbasîler döneminden temaya uygun örnek şiirler bulunup işlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Şiir, Şair, Suʿlûk Şair, Şiir Teması

Kaynakça

• ʿAtvân, Hüseyin. eş-Şuʿarâʾü’s-saʿâlîk fi’l-ʿasri’l-ʿAbbâsiyyi’l-evvel. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 4. Basım, 1417/1997. Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-I: Cahiliye Dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2. Basım, 2012. Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-II: Sadru’l-İslam Dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2. Basım, 2013. Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-III: Emeviler Dönemi. Erzurum: Fenomen Yayınları, 2012. Durmuş, İsmail. "Suʿlûk ". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ek-2/ 534-536. İstanbul: TDV Yayınları, 2016. Ebu’l-Ferec el-İsfahânî, Ali b. Hüseyin. Kitâbu’l-Eğânî. Thk. İhsân ʿAbbâs vd. 23 Cilt. Beyrut: Dâru Sâder, 3. Basım, 1428/2008. Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit el-Hatîb. et-Tetfîl ve hikâyâtü’t-tufeyliyyîn ve ahbâruhum ve nevâdiru kelâmihim ve eşʿâruhum. b.y.: Dâru İbn Hazm, ts. Basrî, Ebü’l-Hasen Sadrüddîn Alî b. Ebi’l-Ferec b. el-Hasen. Kitâbu’l-Hamâseti’l-Basriyye. Thk. Muhtâruddîn Ahmed. 4 Cilt. Beyrut: ʿÂlimu’l-Kutub, ts. Fîrûzâbâdî, Muhammed b. Yaʿkûb. el-Kâmûsü’l-muhît. Thk. Muhammed Naʿîm el-ʿArkesûsî. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 8. Basım, 1425/2005. Hatîb et-Tebrîzî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Alî b. Muhammed. Şerhu Dîvâni’l-Hamâse. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1420/2000. Melûhî, ʿAbdulmuʿîn. Eşʿâru’l-lusûs ve ahbâruhum. b.y.: Dâru’l-Usâme, ts. Meymunî, Abdülazîz. et-Tarâifu'l-edebiyye. Kahire: Lecnetü't-Teʾlîf ve't-Tercüme ve'n-Neşr, 1355/1937. Emîn, Ahmed. es-Saʿleke ve’l-fetve fi’l-İslâm. Kahire: Dâru’l-Maârif, ts. Nîsâbûrî, Ebû Mansûr Abdulmelik es-Saʿâlebî. Yetîmetü’d-dehr fî mehâsini ehli’l-ʿasr. Thk. Mufîd Muhammed Kumeyha. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983. Revdân, ʿAbdi ʿAvn. Mevsûʿatu şuʿarâi Sadri’l-İslâm ve’l-ʿasri’l-Umevî. Umman: Dâru’l-Usâme, 1421/2001. Sükerî, Ebû Saʿîd el-Hasan b. el-Hüseyin. Şerhu Eşʿâri’l-Huzeliyyîn. Thk. Abdüssettâr Ahmed Ferrâc. 3 Cilt. Kahire: Dâru’l-ʿArûbe, ts. Furat, Ahmet Subhi. Arap Edebiyatı Tarihi: Başlangıçtan XVI Asra Kadar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1996. Halîf, Yûsuf. eş-Şuʿarâʾü’s-saʿâlîk fi’l-ʿasri’l-câhilî. Kahire: Dâru’l-Maârif, 3. Basım, 1398/1978. Hifnî. ʿAbdulhalîm. Şiʿrü’s-saʿâlîk. b.y.: Metâbiʿu’l-Heyʾeti’l-Mısriyyeti’l-ʿAmme, 1407/1987. İbnu’l-Muʿtez, Ebü’l-Abbâs Abdullâh b. Muhammed. Tabakâtü’ş-şuʿarâʾ. Thk. ʿAbdussettâr Ahmed Ferrâc. Mısır: Daru’l-Maârif, ts. İbnü’l-Cerrâh, Ebû Abdillâh Muhammed b. Dâvûd. Kitâbü’l-Varaka fî ahbâri’ş-şuʿarâʾ. Thk. ʿAbdulvehhâb ʿAzzâm - ʿAbdussettâr Ahmed Ferrâc. Kahire: Dâru’l-Maârif, 3. Basım, 1169/1755. Mürüvve, Muhammed Rızâ. es-Seʿâlîk fi’l-ʿasri’l-Umevî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1410/1990. Nureddîn, Hasan Caʿfer. Mevsûʿatu’ş-şuʿarâi’s-sʿâlîk. Beyrut: Reşâd Bres Yayınları, 1427/2007. Özsoy İsmail. “İslam Öncesi Dışa Kapalı Arabistan’da Sosyo-Ekomomik Bulgular ve Suʿlûklar Hareketi”. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 1/16 (2005), 81-92. Tureyfî, Muhammed Nebîl. Dîvânu’l-lusûs fi’l-ʿasreyn: el-Câhilî ve’l-İslâm. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1424/2004. Usta, İbrahim. “Arap Edebiyatında Eşkıya Şairler”. İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish 9/6 (Spring 2014), 1063-1092. Yıldırım, Kadri. “Cahiliyye Dönemi Arap Edebiyatında Suʿlûk Şairler Hareketi”. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/1 (2001), 177-209.