Necîb Mahfûz’un Hadratu’l- Muhtaram İsimli Romanının İncelenmesi

Yıl 2020, Sayı: 15, 304 - 323, 22.06.2020

Zeynep Arkan

https://doi.org/10.34085/buifd.725033

Cited By: 1

Öz

Necîb Mahfûz, birçok eseri diğer dillere çevrilmiş, 1988 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’nü almış, Modern Arap Edebiyatında önemli bir yere sahip olan, uluslararası tanınan Mısırlı bir yazardır. Bu çalışmada yazarın Hadratu’l- Muhtaram adlı romanı şekil ve içerik yönünden incelenmiş, romanın konusu, kurgusu, olay örgüsü, kahramanları, kullanılan dil ve teknikler ile semboller ve benzetmeleri tahlil edilmiştir.

Psikolojik tahlillerin öne çıktığı Hadrat’ul-Muhtaram adlı romanda bir devlet memurunun genel müdür olabilmek için gösterdiği çabalar ile bu hırsla çevrelenen günlük hayatının akışı ruhsal yönden ele alınmaktadır. Romanın kahramanı Osman Bayyumî; işine son derece bağlı, devlet için çalışmayı kutsal sayan, işinde yükselmek ve genel müdür olmak için hayatın pek çok yönünü ve insani hislerini göz ardı eden bir memurdur. Hayatını adadığı işinde kademe atlamak ve odaklanmış olduğu hedefine ulaşmak için yabancı diller öğrenmiş, hukuk fakültesini dışarıdan bitirmiş ve amirleri için pek çok fedakârlıklar yapmıştır. Bu amaç için dindar ve dürüst kimliği ile çatışan tutum ve davranışlarda bulunmuştur. Genel müdür olabilme yolunda evliliğini ertelemiş, içindeki çocuk sahibi olma isteğini baskılamış hatta sağlığını kaybetmiştir. Romanın sonunda Osman Bayyumî’nin büyülendiği genel müdür odası ve kutsal gördüğü makama ulaşamayışı, bu süreçte harcadığı hayata dışarıdan bakışı ve ihmal ettiklerine ve kaçırdıklarına pişmanlığı gözler önüne serilmiştir.

Necîb Mahfûz bu romanında bürokrasi ortamlarını tasvir ve analiz etmiş, devlet bürokrasisi ve işleyişine, aksayan yönlere, usulsüzce yapılan terfilere hayatını işine adamış bir memurun gözlem ve tecrübeleri üzerinden dikkat çekmiştir. Ayrıca romanın vurguladığı bir diğer önemli husus, hırs ve ihtiras peşinde koşarken hayatın en güzel zamanlarının ve en değerli fırsatlarının kaçırılmış olabileceği gerçeğidir.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Mısır Edebiyatı, Roman, Necîb Mahfûz, Hazrat’ul- Muhtaram.

Kaynakça

• Abdulazîz, İbrahim. Ene Necib Mahfuz. Mısır: Nefrû li’n-Neşr ve’t-Tevzi ‘, 2006.
• Aça, Mehmet vd., Başlangıçtan Günümüze Türk Edebiyatında Tür ve Şekil Bilgisi. İstanbul: Kriter Yayınları, 2009.
• Aktaş, Şerif. Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Birlik Yayınları, 1.Basım. 1984.
• Arı, Zeliha. Ferit Edgü’nün Öykü ve Romanlarında Anlatım Teknikleri. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Bedr, Abdulmuhsin Tâhâ. er-Ru’ye ve’l-Edât. Kahire: el-Heyetu’l- Mısrıyyetu’l-Amme li’l-Kitab, 1978.
• Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Basımevi, 2004.
• Çömlekçioğlu, Tuğgül. Tahsin Yücel’in Romanlarında Anlatım Teknikleri. Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Dilber, Kadir Can. Türk Romanında Romanın Ele Alınışı. Ankara: Akçağ̆ Yayınları, 2014.
• Ersöz, Mehmet Ali. Necîb Mahfûz’un “Midak Sokağı” Adlı Romanının İncelenmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Ferec, Nebil. Necib Mahfûz Hayatuhu ve Edebuhu. Kahire: el-Heyetu’l- Mısrıyyetu’l-‘Amme li’l-Kitab, 1986.
• Forster, Edward Morgan. Roman Sanatı. çev. Ünal Aytür. İstanbul: Adam Yayınları, 1985.
• Giray, Erhan. Pirimkul Kadirov’un Romanları Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
• Gîtanî, Cemâl. Necîb Mahfûz Yetezekker. Beyrut: Dâru’l-Mesîra, 1980.
• Gündüz, İsmail. Necîb Mahfûz’un Hammaratu’l Kıttul Esved Adlı Eserinin İncelenmesi. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Nakkâş, Râcâ. Necîb Mahfûz Safâhatün min Müzekkirâtihî ve Edvâün Cedîdetün alâ Edebihî ve Hayatihî”, Kahire: Merkezu Ehrâm li’t-Tercümeti ve’n-Neşr Müesseti’l-Ehrâm, 1. Baskı, 1998.
• Narlı, Mehmet. “Anlatım Tutumu ve Teknikleri ile Öykü Kişilerinin İlişkisi”. Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları 3 (Ocak-2010), 7-16.
• Orhan, Zeynep. Peyami Safa’nın Fatih-Harbiye ve Necîb Mahfûz’un Midak Sokağı Romanlarındaki Karakterlerin Karşılaştırılması. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2009.
• Seferoğlu, Ersen. Necîb Mahfûz’un “et-Tarîk” Adlı Romanının İncelenmesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Ürün, Ahmet Kâzım. Çağdaş Mısır Romanında Necîb Mahfûz ve Toplumcu Gerçekçi Romanlar. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994.
• Ürün, Ahmet Kâzım: Necip Mahfuz Toplumsal Gerçekçi Romanları, Çizgi Kitabevi, Konya, 2002.
• Yıldız, Musa. Necîb Mahfûz Hayatı, Eserleri ve Kısa Hikâyeleri. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1992.
• Yıldız, Musa. Necîb Mahfûz’un Sembolik Romanları. Ankara: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1998. Tekin, Mehmet. Roman Sanatı 1: Romanın Unsurları. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2010.