An Educational Analysis On IsIamic Thinkers' Conception Of Knowledge

Yıl 2020, Sayı: 15, 375 - 393, 22.06.2020

Fatih İpek

https://doi.org/10.34085/buifd.726545

Öz

It is the subject of this work to show examples from the İslamic thinkers’ conception of knowledge in the Islamic civilization, in which the intellectual vitality is the highest point, and to try to explain the educational values of these ideas. In this study, it has been tried to examine the opinions of Islamic thinkers about the nature of knowledge and the pursuit of knowledge with examples determined by literature review. In order to realize this aim, the conception of knowledge of Islamic thinkers, who are educators at the same time, is examined and the selected examples were evaluated also from the educational point of view. At the end of the research; İt was seen that the thinkers/ educators did not have a solid-absolutist conception of knowledge excluding the explicitly stated knowledge in "the Scripture", the a priori knowledge based on logical inferences, and the exclusion of sensory information unless otherwise proven. According to the findings, Islamic thinkers have their own unique conception of the nature of knowledge and access to knowledge, which cannot be fully defined by today's terminology. Although they are strictly opposed to the solid-absolutist conception of knowledge, they cannot be described as septic, agnostic, pluralistic or relativistic in today's terms. They have a different pluralistic understanding than the pluralist understanding of knowledge that causes confusion in the learning process and makes learning difficult. Moreover, it is found that they have some advice to improve the multiplist conception of knowledge that would help social development and the realization of individual potencies. Doubtless, the explanations of Islamic thinkers on the reasons for the emergence of solid- blind absolutist righteousness which does not allow the existence of different truths from its own and their suggestions that will withhold the individual from this understanding have important educational benefits.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Islamic Thinkers, Conception of Knowledge, Absolute Righteousness, Pursuit Of Knowledge

İslam Düşünürlerinin Bilgi Anlayışı Üzerine Eğitimsel Bir Analiz

Öz

İslam medeniyetinde düşünsel canlılığın zirvede olduğu dönemdeki İslam düşünürlerinin bilgi anlayışından örnekler göstermek ve bu görüşlerin eğitimsel değerlerini açıklamaya çalışmak bu çalışmanın konusudur. Bu çalışmada, literatür taraması ile tespit edilen örneklerle, İslam düşünürlerinin bilginin doğası ve bilgiyi arama davranışı ile ilgili görüşleri incelenmeye çalışılmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek için aynı zamanda eğitimci olan İslam düşünürlerinin bilgi ve bilgiye ulaşma konusundaki anlayışını yansıtan örnekler eğitimsel açıdan değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonunda, eğitimcilerin / düşünürlerin, “nass”larda apaçık ifade edilen bilgileri, mantıksal çıkarımlara dayanan önsel bilgileri ve aksi ispatlanmadıkça duyu bilgilerini dışarda tutmak kaydıyla, katı mutlakçı doğrucu bilgi anlayışına sahip olmadıkları görülmüştür. Bulgulara göre; İslam düşünürleri bilginin doğası ve bilgiye ulaşma konusunda bugünkü terminolojinin tam karşılamadığı kendine özgü bir anlayışa sahiptir. Katı bir biçimde kesin doğrucu bilgi anlayışının karşısında olmalarına rağmen onlar, bugünün tabirleri ile septik, agnostik, plüralistik ya da rölativistik olarak tanımlanamazlar. Onlar, öğrenme sürecinde karmaşaya yol açarak öğrenmeyi zorlaştıran çoğulcu bilgi anlayıştan daha farklı bir çoğulcu anlayışa sahiptir. Ayrıca onların, toplumsal ilerlemeye ve bireyin fıtri yeteneklerinin ortaya çıkmasına yardımcı olacak çoğulcu bir bilgi anlayışının gelişmesi için bazı tavsiyelerde bulunduğu tespit edilmiştir. Kuşkusuz, İslam düşünürlerinin farklı bir doğrunun varlığına ihtimal vermeyen katı-kör mutlakçı doğruculuk anlayışının neden meydana çıktığına dair tespitleri ve bireyi bu anlayıştan uzaklaştıracak tavsiyeleri eğitimsel açıdan önemli faydalar içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, İslam Düşünürleri, Bilgi Anlayışı, Mutlak Doğruculuk, Bilgi Arayışı

Kaynakça

• Aydınlı, Yaşar. İbn Bâcce’nin İnsan Görüşü. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları, 1997.
• el-Âmirî, Ebü’l-Hasen. el-Emed ale'l-Ebed. çev. Yakup Kara, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
• Bayraktar, Mehmet. İslam Felsefesine Giriş. 4.Basım, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2001.
• Cihan, Ahmet Kamil. İbn Sînâ ve Gazâlî’de Bilgi Problemi. İstanbul: İnsan Yayınları, 1998.
• Dodurgalı, Abdurrahman. İbn Sînâ Felsefesinde Eğitim. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Vakfı Yayınları, 1995.
• Erdem, Hüsamettin. Bazı Felsefe Meseleleri. 2. Basım, Konya: Hü-er Yayınları, 2009.
• Erincik, S. “Mouffe’ün Radikal Demokrasi Düşüncesi Çoğulculuğun Bir İmkânı Olabilir Mi?” . Felsefe Dünyası 65 (2017), 89-103.
• Fârâbî (a). “Kitâbü'l-Cem' Beyne Re'yeyi'l-Hâkimeyn Eflâtûn el-İlâhî ve Aristûtâlis”. çev. Mahmut Kaya, İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, 151-181. İstanbul: Klâsik Yayınları, 2005.
• Fârâbî (b). “Makāle fî mâ Yasihhu ve mâ lâ. Yasihhu min Ahkâmi‟n-Nücûm”. Mahmut İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, 183-192. İstanbul: Klâsik Yayınları, 2005.
• Feyerabend, Paul. Özgür Bir Toplumda Bilim, Çev. Ahmet Kardam, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Feyerabend, Paul. Yönteme Karşı, Çev. Ertuğrul Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
• Gazâlî (a). “Kitabu'l Munkızü Mine'd Dalal”. çev. Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, 342-356, İstanbul: klasik yayınları, 2005.
• Gazâlî (b). “Tehafut’ul Felasife”. çev. Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, 357-402. İstanbul: Klâsik Yayınları, 2005.
• Gazâlî (c), “Mümkün Âlemlerin En İyisi” İhyau Ulumi’d-Din. çev. Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, 403-407. İstanbul: Klâsik Yayınları, 2005.
• Gazâlî (d), “Kitâbü’l-İmtâ‘ fî müşkilâti’l-İhyâ (Gazâlî’nin Vasiyeti ) . çev. Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, 409-4012. İstanbul: Klâsik Yayınları, 2005.
• Gazâlî. “Kitabu’l ilm”. İhyau Ulumi’d-Din, C. I, çev. Ahmed Serdaroğlu. İstanbul: Bedir Yayınevi, 1975.
• Gutek, Gerald. Eğitim Felsefesi ve İdeolojik Yaklaşımlar. çev: Nesrin Kale. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2001.
• Halstead, J. Mark. “An Islamic Concept of Education”. Comparative Education 4/ 4 (2004), 517‐529.
• İbn Bâcce. Tedbirü’l Mütevahhid. Tunus: Cérés Edition, 1994.
• İbn Rüşd ( a). Siyasete Dair Temel Bilgiler. çev. Muharrem Hilmi Özer Bordo- Siyah Yay: İstanbul, 2005.
• İbn Rüşd (b). Felsefe ve Din İlişkileri ( faslu’l makal el keşşaf an minhacil edille). Haz. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
• İbn Rüşd (c). “Tutarsızlığın Tutarsızlığı”. çev. Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, 475-493. İstanbul: Klasik Yayınları, 2005.
• İbn Sînâ. “İlahiyat”, Kitabu’ş –Şifa, Metafizik I ( Çev. Ekrem Demirli ve Ömer Türker) İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2014.
• İbn Sînâ. İşaretler ve Tembihler. çev. Muhittin Macit vd., İstanbul: Litera Yayınları, 2013.
• İbn Tufeyl. Hayy b. Yekzan. 17. Basım. çev. M. Şerefeddin Yaltkaya, Babanzade Reşid; haz. N. Ahmet Özalp. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• İhvân-ı Safâ. “Resâilü İhvanu Safa ve Hüllani’l Vefa”, (çev. Mahmut Kaya, İslâm Filozoflarından Felsefe Metinleri, 151-181, İstanbul: Klâsik Yayınları, 2005.
• Kuhn, Deanna., & Weinstock, Micheal. “What is epistemological thinking and why does it matter?” . (B. Hofer & P. R. Pintrich . Personal epistemology: The psychology of beliefs about knowledge and knowing, 121-144 (2002). London: Lawrence Erlbaum Associates Kuhn, Thomas. Bilimsel devrimlerin yapısı (Çev: Nilüfer Kuyas), Üçüncü bs. , İstanbul: Alan Yayıncılık, 1991.
• Kindî, Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. İshâk (a) . “Kitab fil Felsefetül Ûla” . çev. Mahmut Kaya, Felsefi Risaleler, 126-178. 3. Basım. İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• Kindî, Ebû Yûsuf Ya‘kūb b. İshâk (b) . “Risale fi’l Hile li def’il ahzan” . ( çev. Mahmut Kaya, Felsefi Risaleler, 295-313. 3. Basım, İstanbul: Klasik Yayınları, 2015.
• Köroğlu, Burhan. “İbn Bâcce’nin Ahlak ve Siyaset Düşüncesi”, Divan İlmi Araştırmalar, I ( 1996), 45-65.
• Köylü, Mustafa. “Dini Çoğulculuk ve Din Eğitimi”, Din Eğitiminde Çağdaş Konular. İstanbul: Dem Yayınları, 2014.
• er- Râzî. “Ebu Bekir Er Râzî İle Ebu Hati Er Râzî Arasında Geçen Tartışma”. çev. Mahmut Kaya, İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri, 83-99. İstanbul: Klasik Yayınları, 2005.
• Lakatos, Imre. “Yanlışlanma Ve Bilimsel Araştırma Programlarının Metodolojisi”. Haz. İmre Lakatos, Alan Musgrave, Çev. Nur Küçük, Eleştiri ve Bilginin Gelişmesi, 123-246. İstanbul: İthaki Yay, 2017.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. Sahih-i Müslim Tercüme ve Şerhi. (çev.) Ahmet Davudoğlu, İstanbul: Sönmez Yayınları, 1968.
• Perry, William G. “Cognitive and Ethical Growth: The Making Of Meaning”. The Modern American College,. (Ed.) A. W. Chickering. 76-116. San Francisco: Jossey-Boss, 1981.
• Sahin, Abdullah. New Directions in Islamic Education: Pedagogy and Identity Formation. Leicestershire: Kube Academic Publishing, 2013. Uyanık, Mevlüt. Önsöz., Çağdaş İslam Bilimine Giriş. Ed. Mevlüt Uyanık. 7- 20. Ankara: Fecr Yayınevi, 2012.
• Wittgenstein, Ludwig. Felsefi Soruşturmalar. çev. Haluk Barışcan. İstanbul: Metis Yayınları, 2007.
• Yar, Erkan. “Kelam İlminde Dokunulmaz Bilgi Alanları Paradigması ve Epistemolojik Değeri”, Kelamda Bilgi Problemi. Bursa: Arasta Yayınları, 2003.