Bir Komutan ve Müfettiş Olarak Muhammed b. Mesleme

Yıl 2020, Sayı: 16, 167 - 185, 25.12.2020

Abdulkerim Öner

https://doi.org/10.34085/buifd.793275

Öz

Allah Resulü’ne peygamberlik görevi verilmeden önce Medine’de dünyaya gelen Muhammed b. Mesleme, Medine’ye yapılan hicretten sonra onun yanından hiç ayrılmamıştır. Onun yerine vekil tayin edildiği Tebük Seferi hariç, Hz. Peygamber’in bizzat katıldığı savaşların tümüne iştirak etmiştir. Allah Resulü, yazdığı şiirleriyle Müslümanlara hakaret eden Ka’b b. Eşref’in öldürülme görevini ona verdi. Allah Resulü’nün katılmadığı askerî birliklerin bazılarında komutan olarak görevlendirildi. Râşid Halifeler Dönemi’nde önemli görevlere getirildi. Özellikle vali ve vergi memurlarını denetlemesindeki üstün yeteneğinden dolayı Hz. Ömer’in vazgeçemediği bir müfettişi hâline geldi. Sa’d b. Ebî Vakkas’ın Kûfe’deki kabilelerle yaşadığı sıkıntı ve yaptırdığı saray hakkında çıkan dedikoduların içyüzünü araştırmak amacıyla görevlendirildi. Mısır valisi Amr b. Âs’ın fazla mal biriktirdiği ile ilgili söylemler üzerine oraya gönderilerek Amr’ın malına müsadere uyguladı. Hz. Ömer tarafından zekât âmili olarak görevlendirildi. Müslümanlar arasında çıkan fitnelerden uzak durdu.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Denetleme, Müfettiş, Komutan, Muhammed b. Mesleme.

A Commander And Supervısor For Admınıstrators: Muhammad Bın Maslamah

Öz

Born in Madinah before Prophet Muhammad (PBUH) was assigned the duty of prophethood, Muhammad bin Maslamah declared his faith in the Beloved Prophet following the historic migration to Madinah and remained a devoted companion to him. Muhammad bin Maslamah participated in all the wars that the Beloved Prophet fought except when he was assigned a deputy during the Battle of Tabuk. The Beloved Prophet gave this companion the mission of destroying Ka'b ibn al-Ashraf, who insulted Muslims with his offensive and hurtful poems. He was even put in charge of commanding some of the military operations during which the Beloved Prophet was not physically present. He was also put in charge of some essential duties during the Caliphate Period. Thanks to his outstanding ability to supervise governors and tax officers, he became an indispensable supervisor for the second Caliphate, Omar bin Al Khattab. He was once appointed to investigate the gossip-based information spread about the problems that Sa'd b. Abi Waqqas had with the tribes of Kufah, as well as those spread about the palace Sa'd b. Abi Waqqas himself was having built then. Upon the rumours that Amr ibn al-'As, the governor of Egypt, had been accumulating too much property, Muhammad bin Maslamah was sent to Egypt to confiscate all his property. Moreover, he was made responsible for collecting alms on the order of the Caliphate Omar bin Al Khattab. However, he always remained cautious about distancing himself from the disturbances that occurred among the Muslims during the Caliphate Period.

Anahtar Kelimeler

İslam History, Inspection, Inspector, Command, Muhammad bin Maslamah.

Kaynakça

• Abdurrahman Re’fet el-Bâşa-Halid Muhammed Halid-Abdulaziz eş-Şennâvî. Sahabe Hayatından Tablolar. çev. Tâceddin Uzun. Konya: Kervan Yayınları, 2018.
• Ahmed Cevdet Paşa. Kısas-ı Enbiya ve Tevârih-i Hulefâ. çev. Metin Muhsin Bozkurt. 2 Cilt. İstanbul: Çile Yayınları, ts.
• Algül, Hüseyin. İslâm Tarihi Hulefâi Râşidîn 3. 3 Cilt. Bursa: Emin Yayınları, 2018.
• Apak, Adem. Hz. Osman Dönemi Devlet Siyaseti. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Arslantaş, Nuh. Yahudilere Göre Hz. Muhammed ve İslâmiyet: İbranîce Tarih kitapları Açısından Bir İnceleme. İstanbul: İz Yayıncılık, 2011.
• Ataullah Şahyar. “Muhammed b. Mesleme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 555-556. Erişim 18 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed-b-mesleme
• Avcı, Casim. “Kûfe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 339-342. Erişim 04 Ağustos 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/kufe
• Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Davud. Ensâbu’l-eşrâf. 13 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1996.
• Belâzurî, Ahmed b. Yahya b. Câbir b. Davud el-Belâzurî. Fütûhu’l-büldân. Beyrut: Mektebetü’l-Meârif, 1987.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’s-sahîh. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2003.
• Câbirî, Muḥammad Âbid el-. Arap ahlaki akli: Arap kültüründeki değer düzenlerine yönelik çözümleyici eleştirel bir araştırma. çev. Muhammed Çelik. İstanbul: Mana Yayınları, 1. baskı. Diyârbekrî, Huseyn b. Muhammed b. Hasan. Târîhu’l-hamîs fi ahvâli’l-enfesi nefîs. 2 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, ts.
• Ebû Dâvûd, Ebû Dâvûd Süleyman b. Eş’as es-Sicistâni el-Ezdî. Sünenu Ebî Dâvud. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâletu’l-Âlemiye, 2009.
• Ebû Ubeyd, Ebû Ubeyd, Kasım b. Sellam. Kitâbü’l-emvâl. thk. Dr. Muhammed Ammare. Beyrut: Darü’ş-Şuruk, 1989.
• Ebû Yusuf, Ebû Yusuf Ya’kub b. İbrahim. Kitabü’l-harâc. Beyrut: Darü’l Ma’rife, 1979.
• Fayda, Mustafa. Allah’ın Kılıcı Halid b. Velid. İstanbul: İFAV Yayınları, 6. Baskı., 2016.
• Fayda, Mustafa. “Hz. Ömer Devri”. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1986.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Hayyât b. Halîfe eş-Şeybânî el-Basrî. Tabakat. thk. Süheyl Zükkar. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1993.
• Halîfe b. Hayyât, Ebû Amr Halîfe b. Hayyât b. Halîfe eş-Şeybânî el-Basrî. Târîhu Halife b. Hayyât. Riyad: Dâru Tayyibe, 1985.
• Hindî, Alî b. Hüsâmiddîn b. Abdilmelik b. Kadîhân el-Müttakī el-Hindî el-Müttakī el-. Kenzü’l-ʿummâl fi’s-süneni’l-aḳvâl ve’l-efʿâl. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle, 1981.
• İbn Abdilberr, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. el-İstîʿâb fî maʿrifeti’l-ashâb. 4 Cilt. Beyrut: Daru’l-Cîl, 1992.
• İbn Abdürabbih, Ebû Ömer Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed, el-Ikdu’l-ferîd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1983.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed. el-İsâbe fi temyizi’s-sahabe. thk. Adil Ahmed Abdulmevcûd-Ali Muhammed Muavviz. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Abdurrahmân b. Muhammed. Kitâbü’l-ʿİber. thk. Halil Şehâde. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1988.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyüddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Mukaddime. çev. Halil Kendir. 2 Cilt. Ankara: İmaj Yayınevi, 2004.
• İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed b. Sâid b. Hazm el-Endelüsî. Cevâmiu’s-sîre. çev. M. Salih Arı. İstanbul: Çıra Yayınları, 2004.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sîretü’n-nebeviyye ve ahbâru’l-hulefâ. ed. Mehmet Azimli. çev. Harun Bekiroğlu. 4 Cilt. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
• İbn Hişam, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretu’n-nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-Kitabu’l-Arabî, 1990.
• İbn İshâk, Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Sîretu İbn İshâk. thk. Muhammed Hamidullah. Konya: Hayra Hizmet Vakfı Neşriyat, 1981.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Muhammed b. Ebi Bekir b. Eyyub, Zâdu’l-meâd fi hedyi hayri’l-ibâd. 6 Cilt. Beyrut: Müessesetu’r- Risale, 1994.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İsmail b. Ömer. el-Bidâye ve’n-nihâye. 15 Cilt. Beyrut: Mektebetu’l-Maârif, 1990.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. el-İmâme ve’s-siyâse. 6 Cilt. Beyrut: Daru’l-Adva, 1990.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Menî ez-Zührî. Kitâbü’t-tabakâti’l-kebîr. 11 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, 2001.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed, ʿUyûnü’l-esser fî fünûni’l-meġāzî ve’ş-şemâʾil ve’s-siyer. thk. İbrahim Muhammed Ramazan. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kalem, 1993.
• İbn Şihâb ez-Zührî, Muhammed b. Müslim b. Ubeydullah İbn Şihâb ez-Zührî. el-Meğâzî. ed. Mehmet Azimli. çev. Mehmet Nur Akdoğan. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2016.
• İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân, el-Muntaẓam fî târîḫi’l-mülûk ve’l-ümem. 19 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1995.
• İbnü’l-Esîr, İzzuddin Ebü’l Hasan Ali b. Muhammed. el-Kâmil fi’t-târih. thk. Ömer Abdusselam et-Tedmirî. 10 Cilt. Beyrut: Dârü’l Kitâbi’l Arabiyye, 1997.
• İbnü’l-Esîr, İzzuddin Ebü’l Hasan Ali b. Muhammed İbnü’l-Esîr. Üsdü’l-ğabe fi marifeti’s-sahabe. 8 Cilt. Beyrut: Darü’l Kütübi’l İlmiyye, 1994.
• Kallek, Cengiz. Asr-ı Saâdet’te Yönetim-Piyasa İlişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
• Kettânî, Muhammed Abdulhay. et-Teratibu’l-idâriyye. 2 Cilt. Beyrut,: Darü’l-Erkam b. Ebi’l-Erkam, ts.
• Kudâme b. Ca‘fer, Ebü’l-Ferec Kudâme b. Ca‘fer el-Harâc ve sınâ’atu’l-kitâbe. thk. Muhammed Zeydî. Bağdat: Dâru’r-Raşîd, 1981.
• Kurnaz, Yasin. Muhammed b. Mesleme Hayatı ve Şahsiyeti. Konya: Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Muhammad Hamidullah. Hz. Peygamber’in Savaşları. çev. Nazire Erinç Yurter. İstanbul: Beyan Yayınları, 2012.
• Muhammed Hamidullah. Allah’ın Elçisi Hz. Muhammed. çev. Ülkü Zeynep Babacan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2017.
• Muslim, Ebu’l Huseyn el-Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. Sahîh’u-Muslim. Riyad: Dâr’u-Taybe, 2006.
• Ömerî, Abdulaziz b. İbrahim el-Ömerî. el-Vilayetu ala’l-buldan fi asri’l-hulafâi’r-raşidîn. Riyad: Dâru İşbiliyâ, 2001.
• Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’r-rusûl ve’l-mulûk. thk. Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• Vâkidî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer. Kitâbu’l-meğâzi. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-A’lemî, 1989.
• Yakut, Ebu Abdullah b. Abdillah el-Hamevî. Mu’cemü’l-buldân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sadr, 1977.
• Yusuf el-Kardâvî. İslam Hukukunda Zekât. çev. İbrahim Sarmış. 2 Cilt. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 1984.
• Zehebî, Şemseddin Ebû Abdullah Muhammed ez-Zehebî. Târîhu’l-İslam ve vefeyâtu’l-meşâhîr ve’l-a’lam. thk. Ömer Abdusselam et-Tedmirî. I-LII Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubî’l-Arabî, 1993.