İdeoloji ve Medya: Batı ve Ortadoğu Medyasında Ayasofya Haberlerinin Söylem Analizi

Yıl 2020, Sayı: 16, 250 - 271, 25.12.2020

Abuzer Yeşil Mehmet Ulaş

https://doi.org/10.34085/buifd.804354

Cited By: 3

Öz

Medya günümüz toplumlarının enformasyona ulaşmasında temel bir işleve sahiptir. Medya haber içeriklerinin doğru okunabilmesinde en önemli faktörlerden biri haberlerin ideolojik bir bakış açısıyla inşa edilip edilmediğine dikkat etmektir. Zira medyanın sahiplik yapısı, iktidar ilişkileri gibi değişkenler haberlerin yönelimine etki etmektedirler. Özellikle siyasi ve ekonomik erki ellerinde bulunduranlar toplumların zihinlerini inşa etmek, yönlendirmek ve manipüle etmek amacıyla medyayı etkili ve yoğun bir şekilde kullanabilmektedirler. Bu durum medya içeriklerinde ideolojik yaklaşımları kaçınılmaz hale getirmektedir. Güç sahipleri ideolojilerine uygun söylemler üreterek bu söylemleri medya aracılığıyla mikro (kendi toplumu) ya da makro (küresel topluma) düzeyde hedef kitleye sunmaktadırlar. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemleri bağlamında amaçlı örneklem çeşitlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Ölçüt örneklem için belirlenen iki kıstas bulunmaktadır: birincisi haberlerin Ayasofya’nın müze statüsünün değiştirilip camiye dönüştürülmesi hakkında olması, ikincisi ise haberin dijital ortamda servis edilmiş olması şeklindedir. Belirlenen bu ölçütler bağlamında örneklem olarak New York Times, Russia Today, BBC News, The Jerusalem Post, CNN, Al Jazeera English, France 24 ve Kathimerini medya organlarının Ayasofya ile ilgili dijital platformdaki haber içerikleri incelenmiş ve Türkiye’ye dönük eleştirel yaklaşımların ideolojik bir karakter taşıyıp taşımadığı eleştirel söylem analizi bağlamında ele alınmıştır. Böylece bu çalışmada dijital medya ortamlarında haberlerin söylemler üzerinden oluşturulan ideolojik arka planının ortaya konulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya, haber, ideoloji, söylem, Ayasofya

Teşekkür

İlginiz için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• akt: Fairclough, N., & Graham, P. (2003). Eleştirel Söylem Çözümlemecisi Olarak Marx. B. Çoban, & Z. Özarslan içinde, Söylem ve İdeoloji: Mitoloji, Din, İdeoloji. İstanbul: Su Yayınları.
• Althusser, L. (2002). Marx İçin. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Althusser, L. (2003). İdeoloji ve Devlerin İdeolojik Aygıtları. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Barrett, M. (2004). Marx'tan Foucault'ya İdeoloji. İstanbul: Doruk Yayıncılık.
• Coward, R., & Ellis, J. (2008). Dil ve Maddecilik. (V. Kılınç, Çev.) İstanbul: Toroslu Kitaplığı.
• Dijk, T. A. (1988). News as Discourse. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Inc.
• Durna , T. (2010). Medyadan Söylemler. İstanbul: Libra Yayıncılık.
• Eagleton, T. (2005). İdeoloji. (M. Özcan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fowler, R. (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Press. London: Routledge.
• İnal, A. (1996). Haberi Okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
• Larrain, J. (1995). İdeoloji ve Kültürel Kimlik. (N. N. Domaniç, Çev.) İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• LeVasseur, T. J. (2012). The Environment Contains No "Right" and "Left": Navigating Ideology, Religion and Views of the Environment in Contemporary American Society. Journal for the Study of Religions and Ideologies, 11(33).
• Örs, H. B. (2008). İdeoloji: Karmaşık Dünyayı Anlaşılır Kılmak. H. B. Örs içinde, 19. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler İçinde. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Özbek, S. (2011). İdeoloji Kuramları. İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Özer, Ö. (2011). Haber Söylem İdeoloji: Eleştirel Haber Çözümlemeleri. Konya: Literatürk Yayınevi.
• Özerkan, Ş. (2002). Medya, Dil ve İdeoloji. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Hakemli Dergisi İstanbul University Faculty of Communication, 1(12), 73.
• Shoemaker, P., & Reese, S. D. (2002). İdeolojinin Medya İçeriği Üzerindeki Etkisi. S. İrvan içinde, Medya Kültür Siyaset. Ankara: Alp Yayınevi. Sözen Yavuz , E. (2014). Söylem -Belirsizlik, Mübadele, Bilgi/Güç ve Refleksitive. Ankara: Birleşik Yayınevi.
• Thornborrow, J. (2004). Language and Identity. L. Thomas, & S. Wareing içinde, Language, Society and Power. New York: Routledge.
• Van Dijk, T. (2015). Critical discourse analysis. D. Tannen, D. Schiffrin, & E. Hamilton içinde, In The Handbook Analysis (s. 465-485). Oxford: Blackwell Publishing.
• Williams, R. (1990). Marksizm ve Edebiyat. İstanbul: Adam Yayınları.
• https://www.nytimes.com/2020/07/10/world/europe/hagia-sophia-erdogan.html. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://twitter.com/RT_com/status/1286737917931425793. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://www.bbc.com/news/world-europe-53506445?xtor=AL-72-%5Bpartner%5D-%5Bbbc.news.twitter%5D-%5Bheadline%5D-%5Bnews%5D-%5Bbizdev%5D-%5Bisapi%5D&at_custom2=twitter&at_custom1=%5Bpost+type%5D&at_medium=custom7&at_campaign=64&at_custom4=F2C2C558-CD5E-11EA-8AC5-A19E4744363C&at_custom3=%40BBCWorld. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://edition.cnn.com/2020/07/24/europe/hagia-sophia-mosque-friday-prayers-turkey-intl/index.html?utm_term=link&utm_content=2020-07-24T10%3A21%3A42&utm_medium=social&utm_source=twCNN. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://www.aljazeera.com/news/2020/07/turkey-muslim-prayers-hagia-sophia-time-86-years-200724063303261.html. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://www.jpost.com/middle-east/turkey-condemns-greek-reaction-to-hagia-sophia-prayers-636263. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://www.ekathimerini.com/254259/gallery/ekathimerini/news/museum-or-mosque-turkey-debates-iconic-hagia-sophias-status. Erişim Tarihi: 28.07.2020
• https://www.france24.com/en/20200710-the-many-lives-of-hagia-sophia-istanbul-s-wonder-of-wonders?ref=tw_i. Erişim Tarihi: 28.07.2020