Molla Muhammed Saîd and Risalah Fath al-Rahmân: Evaluation and Critical-Editon

Yıl 2021, Sayı: 17, 140 - 158, 25.06.2021

Ramazan Korkut

https://doi.org/10.34085/buifd.896946

Öz

İt has been discussed from past to the present whether the divorce of drunken is valid and that three divorces at the same time will be counted as one or three talaq. According to the four madhhabs divorce of the drunk is valid and three divorces are made at the same time with three talaqs. There were also scholars who argued that the divorce of the drunk is invalid and that only one divorce will be realized with three talaqs. Molla Muhammed Saîd wrote the work Risalah Fath al-Rahmân in order to defend the opinion of the majority schoolars and to answer the main reason of the opposing view. Our research focuses on the edition critical-translation and publication of this work and it aims to evaluate the work in the terms of its content, approach and the historical background of this approach. The research gives an opportunity to compare the strict devotion to the four sects with the approaches against imitation and reveals the basic parameters of the understanding of four right sects approach.

Anahtar Kelimeler

Fath al-Rahmân, Three Divorces, Drunken, Evaluation, Critical-Editon

Molla Muhammed Saîd'in "Risâletu Fethi'r-Ramân Fi'r-Reddi 'Ala Munkirî't-Talâki's-Selâs ve Talaki's-Sekrân” Adlı Eserinin Tahkik ve Değerlendirilmesi

Öz

Sarhoşun boşamasının geçerli olup olmadığına, tek celsede üç boşamanın bir talak mı veya üç talak mı sayılacağına dair tartışmalar geçmişten günümüze var olagelmiştir. Dört mezhebin de içinde bulunduğu cumhura göre sarhoşun boşaması geçerli olup, aynı anda veya tek celsede üç talak ile üç boşama gerçekleşir. Buna karşılık sarhoşun boşamasının geçersiz olduğunu ve üç talakla sadece bir boşamanın gerçekleşeceğini savunan fakihler de olmuştur. Molla Muhammed Saîd bu konuda cumhurun görüşünü savunmak ve karşıt görüşün temel gerekçesine reddiye yazmak amacıyla Risâletu Fethi’r-Rahmân isimli bir eser telif etmiştir. Araştırmamız özü itibarıyla bu eserin tahkik ve neşrini konu almakta; eserin muhtevasını, eserdeki fıkhî yaklaşımı ve bu yaklaşımın tarihi arka planını değerlendirmeyi hedeflemektedir. Araştırmamıza konu olan eser dört mezhebe sıkı bir bağlılığı, taklit karşıtı yaklaşımlarla mukayese etme fırsatı vermesi ve dört hak mezhep anlayışının temel parametlerini ortaya koyması bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fethu’r-Rahmân, Üç Talak, Sarhoş, Değerlendirme, Tahkik

Kaynakça

• Acar, Halil İbrahim. İslam Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Yay., 2017.
• Âmidî, Seyfüddîn Alî b. Muhammed b. Sâlim. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Beyrût: el-Mektebu’l-İslâmî, Ty.
• Baran, İlhan. Büyük Selçuklu ve Eyyübiler’de Siyaset Eksenli Sünnî Faaliyetler. İstanbul: Siyer Yayınları, 2020.
• Beyhakî, Ebûbekr Ahmed b. Huseyn. Menâkıbu’ş-Şafiî. thk. Ahmed Sakar. Kahire: Mektebetu Dâri’t-Turâs, 1970.
• Bahrekî, Tahir b. Molla Ahmed. Hayâtu’l-emcâd mim ‘ulemâi’l-Ekrâd. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2015.
• Beytivâtî, Abdullah. Kitabu talâki’l-ekrad ve’t-talâki’s-selâs ve tuğyâni’l-evliyai fi’l-enkiha. Erbil: Matbaatu Erbil, 1374/1955.
• Buhûtî, Mansûr b. Yûnus b. Salâhiddîn. Keşfu’l-kınâ‘ ‘an metni’l-iknâ‘. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1402.
• Bûtî, Ramazan. Davâbitu’l-maslaha fi’ş-şerî‘ati’l-İslâmiyye. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1986.
• Cessâs, Ebûbekir Ahmed b. Ali. Şerhu muhtasari’t-Tahâvî. Beyrût: Dâru’s-Sirâc, 2013.
• Çeker, Orhan. Osmanlı Hukuk-ı Aile Kararnamesi. Konya: Mehir Vakfı, 2017.
• Çolak, Abdullah. İslam Aile Hukuku. Ankara: Öncü Basım, 2017.
• Desûkî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Arafe. Hâşiyetu’d-Desûkî ‘alâ şerhi’l-kebîr. Beyrût, Daru’l-Fikr, Ty.
• Heytemî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Muhammed. Tuhfetu’l-muhtâc bi şerhi’l-minhâc mea hevâsşî’ş-Rirvânî ve’l-‘Abbâdî. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1983.
• Emin Zeki, Muhammed. Târîhu Süleymaniyye. Bağdâd: Şeriketu’n-Neşri’l-Irakıyye 1951.
• Emîn, Abdulhamîd Muhammed. er-Risâletu’l-hamîdiyye fî beyâni ‘akâidi’d-dîniyye li Molla Muhammed Emîn el-Muftî İbn Molla Ahmed ed-Dîhlêzî, Dirâse ve Tahkîk. Beyrût: Dâru’r-Reyâhîn, 2020.
• Emin, Abdulhamid Muhammed. Munakaşetun ‘ilmiyyetun fî’l-kelâmi’n-nefsî beyne’l-‘allameteyn: Molla Abdurrahman el-Bencvînî ve Molla Ahmed ed-Dîhlejî. Amman: Dâru’l-Feth, 2020.
• İbn ‘Abidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz. Reddu’l-muhtâr ‘ala’d-durril’l-muhtâr. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1992.
• İbn Enes, Ebû Abdillâh Mâlik. el-Muvattâ. Kâhire: Dâru Turâsi’l-‘Arabî, Ty.
• İbn Kayyım el-Cevzî, Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb. İ‘lâmu’l-muvakkı‘în ‘an Rabbi’l-‘alemîn. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1974.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. ‘Umdetu’l-fıkh ‘ala mezhebi’l-Hanbelî. Riyâd, el- Mektebetu’l-‘Asriyye, 2004.
• İbn Kudâme, Muvaffakuddîn Abdullâh b. Ahmed b. Muhammed. el-Muğnî ve’ş-şerhu’l-kebîr ‘alâ metni’l-mukni‘. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 2011.
• İbn Mâze, Burhânüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Abdilazîz el-Buhârî. el-Muhîtu’l-burhânî fi’l-fıkhi’n-Nu‘mânî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2004.
• İbn Nasr, Ebû Muhammed Abdulvehhâb Alî. el-Me‘ûne ‘alâ mezhebi ‘âlimi’l-Medîne. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2004.
• İbn Teymiyye el-Harrânî, Takıyyüddîn Ahmed b. Abdilhalîm. Mecmûu‘ fetâva. Medine: Mecmau Melik Fehd, 2004.
• İbn Receb el-Hanbelî, Ebü’l-Ferec Zeynüddîn Abdurrahmân b. Ahmed b. Abdirrahmân. er-Red ‘ala meni’t-tebaa ğayri’l-mezâhibi’l-erbaa, thk. Yahya b. İbrahim el-Yahyâ. Riyâd: Merkezu’l-Mürebbî, 2016.
• Kallek, Cengiz. “İbn Receb”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 1999. 20/243-247.
• Kehhale, Ömer Rıza. Mu’cemu’l-müellifîn terâcimu musannifi’l-kutubi’l-‘Arabiyye. Beyrut: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabî, Ty.
• Korkut, Ramazan. “Eyyübîler Döneminde Fıkıh ve Temel Özellikleri”. Eyyübilerde İlim, Kültür ve Sanat, Abdulhalim Oflaz vd. 131-155. İstanbul: Hiperyayın, 2020.
• Mahallî, Celâluddin Muhammed Ahmed. Kenzu’r-rağibîn şerhu minhâci’t-tâlibîn. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 2016.
• Merağî, Muhammed Mustafa-Mecmau Mecelleti’l-Müslimi’l-Mu‘asır. “Buhûs fi’t-teşrî‘il-İslâmî ve esânîdi kanûni’z-zevâci ve’t-talâk”, Mecelletu’l-Müslimi’l-Mu‘asır, 19/75-76 (Temmuz 1995), 167-188.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahya b. Şeref. Ravzatu’t-tâlibîn. Dımaşk: Dâru’l-Feyhâ, 2012.
• Özervarlı, Mehmet Sait. “Muhammed Abduh”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi 30/482-486. Ankara: TDV, 2005.
• Remlî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed b. Ahmed b. Hamza el-Menûfî el-Ensârî el-Mısrî. Nihâyetu’l-muhtâc ilâ şerhi’l-minhâc. Beyrût: Dâru’l-Fıkr, 1984.
• Reşîd Rıza, Muhammed. Tefsîru’l-menâr. Kahire: Hey’etu’l-Mısriyyetu’l-‘Amme, 1990.
• Reşîd Rıza, Muhammed. Târîhu’l-Ustâz Şeyh Muhammed Abduh. Kahire: Dâru’l-Fazîle, 2006.
• Sem‘ânî, Ebû Bekr Muhammed b. Mansûr b. Abdilcebbâr. Kavâtı‘u’l-edille. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1999.
• Serahsî, Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed. Usûl. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1993.
• Sito, Mohamdtahr Mohamdsalh. Talâku’l-ekrad ve talâkus’s-selâs ve talâku’s-sekrân ve tuğyânu’l-evliyâ’i fi’l-enkiha lî Mollâ Abdullah el-Beytevâtî: Dirâse ve tahkik. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Şafiî, Muhammed b. İdrîs. İhtilâfu’l-hadîs. Kâhire: Dâru’l-Vefâ, 2001.
• Şafiî, Muhammed b. İdrîs. el-Umm. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 2002.
• Şâtıbî, İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed. el-Muvâfakat. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l’Arabî, 2002.
• Tûfî, Necmüddîn Süleymân b. Abdilkavî b. Abdilkerîm b. Saîd. Şerhu mutasari’r-ravzâ. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 1987.
• Zeyla‘î, Cemaluddin Abdullah b. Yusuf b. Muhammed. Nasbu’r-râye li-ehâdîsi’l-hidâye. Beyrût: Müessesetü’r-Reyyân, 1997.