Hint Alt Kıtası Kur'âniyyûn Ekolünün Namaz Anlayışı

Yıl 2023, Sayı: 21, 267 - 291, 24.06.2023

Mohammad Sharif İbrahimi

https://doi.org/10.34085/buifd.1248127

Öz

Ehl-i Kur’ân ekolü diğer adıyla Kur’âncılık düşüncesi, sadece Kur'ân’ı referans almaya çağıran, İslâm düşüncesinde sünneti yok sayarak Resûlullah’tan (s.a.v) gelen rivayetlerin o dönemin şartlarına uygun olarak ashabın ihtiyaçlarını gidermek için söylenen sözlerden ibaret olduğunu iddia eden, mezheplere ve dini geleneklere mesafeli yaklaşmayı vurgulayan dini bir cemaattir. Kur’ân’ın Müslümanlar için karşılaştığı tüm soruların cevabını verebilecek potansiyele sahip, detaylı, apaçık ve mükellef sayılan herkes tarafından kolay anlaşılan tek ve yeterli kaynak olduğunu savunurlar. Onlara göre sünnet doğrultusunda hüküm vermek, hükümde şirk koşmaya götürür. Başlangıçta hadis ehli birer ilim adamı olan ekol mensuplarının birçoğu, daha sonraları rivayetlerde gördükleri birtakım problemleri bahane göstermek suratıyla İslâm’ın temel kaynağının sadece Kur’ân olabileceğini, sünnetin ise bu manada hiçbir değerinin olmadığını savunmuşlardır. Sünneti inkâr ettikleri için dinle ilgili bütün meseleleri Kurân’dan ispat etme yoluna gitmişlerdir. Fakat her gün bir yenisi ile karşılaştığımız tüm sorunların cevabını Kur’ân’da bulabilme konusunda pek muvaffak olamamış, çok basit konularda bile çok farklı yorumları benimsemişlerdir. Karşılaştıkları ilk konu namaz olmuştur. Bazıları namazın belli bir vakti ve eda şekli olmadığını söylerken, bazıları da bir kişinin doğru yolda olmasını, hatta çalışmasını bile namaz olarak görmüştür. Bölgedeki entelektüel kesim üzerinde büyük iz bırakan söz konusu grup, 1902 yılında Abdullah Çekrâlevî tarafından Pakistan’nın Lahor şehrinde kurulmuştur. Ancak bu oluşumun üzerine bina edildiği temel fikirler göz önünde bulundurulduğunda, bu hareketin kökeninin Seyyid Ahmed Han'a (1817–1889) dayandığı görülmektedir. Bu çalışmada XVIII. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Hint alt kıtasında ortaya çıkan, İslâmî
çalışmalarını sadece Kur’ân’a, tabiatın okunmasına ve akla dayandıran Ehl-i Kur’ân ekolünün; İslâm’ın beş
şartından biri olan namaz konusundaki düşünce ve farklı yorumlarının tahlil edilmesi hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’âniyyun, Kur’âncılık, Ekol, Sünnet, Namaz

Kaynakça

• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü't-Tefâsîr. çev. Gümüş, Sadreddin. vd. İstanbul: İz Yayıncılık, 2003.
• Sinanoğlu, Mustafa. “İbadet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/233-235. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.