EVALUATION OF PARENTAL MURDERS ACCORDING TO ISLAMIC LAW

Yıl 2020, Sayı: 14, 364 - 382, 30.12.2020

Mehmet Ergün

Öz

The contribution and guidance of religion cannot be denied for the construction of happy individuals, peaceful families, and healthy and safe societies. Because one of the aims of religious decrees is to keep the life and body integrity of the legal person. That is why, Lawgiver ordered only to worship Him in the Holy Quran, not associating partners with Allah, to fulfill the responsibilities against the parent, to be respectful, compassionate and modest towards them. In this context, even the mildest word that could upset them and break their hearts was deemed haram. The Prophet (pbuh=peace be upon him) stated that the crimes against the parent and the punishments of illegal acts will start to find a response while they are still in the world life. Because, despite the effective functions of one’s mother and father in coming to the world of existence, and the superior efforts they made to develop and grow after his birth, unfortunately, a situation in which illegal and affective acts committed against the mother and father increase gradually has started to be formed. Here in this study, the legal consequences of intentional killings againts parents according to Islamic law will be explained.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Intentional Killing, Parental Murder, Homicide of Parental.

İSLÂM HUKUKUNA GÖRE EBEVEYN CİNAYETLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Mutlu fertler, huzurlu aileler, sağlam ve güvenli toplumların inşası için dinin katkısı ve yol göstericiliği inkâr edilemez. Çünkü dinî hükümlerin bir amacı da kişinin can ve vücut bütünlüğünü korumak ve muhafaza etmektir. Bu nedenledir ki Şâri‘, Kur’ân-ı Kerîm’de ancak kendisine ibadet edilmesini, hiçbir şeyin O’na ortak koşulmamasını, anne ve babaya karşı sorumlulukların yerine getirilmesini, onlara karşı saygılı, şefkatli, merhametli ve mütevazı davranılmasını emretmiştir. Bu bağlamda anne ve babayı üzecek, kalplerini kırabilecek olan en hafif söz dahi haram sayılmıştır. Hz. Peygamber de (s.a.v.) anne ve babaya karşı işlenen suçların ve hukuka aykırı fiillerin cezalarının henüz dünya hayatında iken karşılık bulmaya başlayacağını bildirmişlerdir. Zira kişinin varlık dünyasına gelmesinde anne ve babasının etkin işlevleri, dünyaya gelişinden sonra da gelişip yetişmesi için sarf ettikleri üstün emeklerine rağmen maalesef anne ve babaya karşı işlenen hukuka aykırı ve müessir fiillerin gittikçe çoğaldığı bir durum oluşmaya başlamıştır. Bu çalışmada İslâm hukukuna göre ebeveyne karşı işlenen kasıtlı cinayetlerin hukukî neticeleri açıklanacaktır.

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku, Katl-i ‘Amd, Cinâyet-i Ebeveyn, Ebeveyn Cinayeti.

Kaynakça

• Acar, Halil İbrahim. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2. Baskı, 2018.
• Acar, Halil İbrahim. “Borçlar Hukukunda İradeyi Sakatlayan Sebepler I – Hata”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 14 (1999), 79-109.
• Acar, Halil İbrahim. “Borçlar Hukukunda İradeyi Sakatlayan Sebepler II – İkrâh”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 18 (2002), 19-38.
• Ahmed b. Ḥanbel, Ebû ‘Abdillâḥ. el-Müsned. 6 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1402/1982.
• Akyüz, Vecdi. Mukayeseli İbadetler İlmihali. 4 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1995.
• Aldemir, Hüsnü & Aldemir, Musa. Türkçe-İngilizce Hukuki Terimler Sözlüğü. Ankara: Adalet Yayınevi, 1. Baskı, 2018.
• Ali Haydar Efendi (Küçük). Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. 4 Cilt. İstanbul: Matba‘a-i Ebu’z-Ziyâ’. 3. Baskı, 1330/1911.
• Ali Haydar Efendi (Büyük). Usûl-i Fıkıh Dersleri. nşr. M. Çevik & K. Kemal. İstanbul: Üçdal Neşriyat, Fatih Matbaası, 2. Baskı, 1966.
• Ansay, Sabri Şakir. Hukuk Bilimine Başlangıç. Ankara: Güzel İstanbul Matbaası, 7. Baskı, 1958.
• Atar, Fahreddin. Fıkıh Usûlü. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 7. Baskı, 2008.
• Attar, Ferîdüddin. Tezkiretü’l- Evliyâ. İstanbul: Erkam Yayınları, 2. Baskı, 1404/1984.
• Aydın, Mehmet Âkif. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Beta Yayınları, 11. Baskı, 2013.
• Berki, Ali Himmet. İslâm Hukûkunda Ferâiz ve İntikal. sad. İrfan Yücel. Ankara: DİB Yayınları, Emel Matbaacılık, 3. Baskı, 1986.
• Berki, Ali Himmet & Keskioğlu, Osman. Hâtemü’l-Enbiyâ Hz. Muhammed ve Hayatı, Ankara: DİB Yayınları, 21. Baskı, 2001. Bilgin, Vejdi. Fakih ve Toplum (Osmanlı’da Sosyal Yapı ve Fıkıh). İstanbul: İz Yayıncılık, bsy., 2003.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Kur’ân-ı Kerîm’in Türkçe Meâli Âlisi ve Tefsiri. 8 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayıncılık, bsy., ts.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukûk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhıyye Kâmûsu. 8 Cilt. İstanbul: Bilmen Basım ve Yayınevi, 1985.
• Buhârî, Ebû ‘Abdillâḥ Muḥammed b. İsmâ‘îl. Ṣaḥîḥu’l-Buḫârî. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Cezîrî, ‘Abdurraḥmân b. Muḥammed ‘Ivaz. Kitâbu’l-Fıḳh ‘ale’l-mezâhibi’l-erbe‘a. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, bsy., 1984.
• Cin, Halil & Akgündüz, Ahmet. Türk Hukuk Tarihi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı, 2. Baskı, 2011.
• CNN TÜRK, “Anne Baba Cinayeti Haberleri”. Erişim 04 Temmuz 2020. https://www.cnnturk.com/haberleri/anne-baba-cinayeti.
• Çağrıcı, Mustafa. Gazzali’ye Göre İslâm Ahlâkı (Nazari ve Ameli Olarak). İstanbul: Er-Tu Matbaası, 1982.
• Dağcı, Şâmil. İslâm Ceza Hukukunda Şahıslara Karşı Müessir Fiil. Ankara: DİB Yayınları, 2. Baskı, 1999.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İsḥâḳ es-Sicistânî. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Ebû Zehrâ, Muhammed. İslâm Hukuku Metodolojisi (Fıkıh Usûlü). çev. Abdülkadir Şener. Ankara: Fon Matbaası, 3. Baskı, 1981.
• Ebû Zehrâ, Muḥammed. Uṣûlü’l-fıḳh. Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, by.: bsy., ts.
• Ebû Zehrâ, Muhammed. İslâm Hukukunda Suç ve Ceza. 2 Cilt. çev. İbrahim Tüfekçi. İstanbul: Hak Kitabevi, bsy., 1994.
• Edis, Seyfullah. Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 3. Baskı, 1987.
• Ekinci, Ekrem Buğra. Osmanlı Hukuku (Adalet ve Mülk). İstanbul: Arı Sanat Yayınları, 4. Baskı, 2016.
• Erbilî, Muhammed Es‘ad. Kenzü’l-‘irfân fî eḥâdîs-i Nebiyyi’r-Raḥmân. İstanbul: Dersa‘âdet, bsy., 1899.
• Erdoğan, Mehmet. Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat, 4. Baskı, 2013.
• Esener, Turhan. Türk Miras Hukuku Ana Kavramları. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, 1978.
• Gölcük, Şerafettin & Toprak, Süleyman. Kelâm. Konya: Tekin Kitabevi, 2. Baskı, 1991.
• Günenç, Halil. Büyük Şâfiî İlmihâli. İstanbul: Yasin Yayınevi, bsy., 2013.
• Gümüşhânevî, Ahmet Ziyâüddîn. Râmûzu’l-eḥâdîs. İstanbul: Pamuk Yayınları., bsy., 1400/1980.
• Gümüşhânevî, Ahmed Ziyâüddîn. Ehl-i Sünnet İ‘tikadı. İstanbul: Bedir Yayınevi, 4. Baskı, 1986.
• Halebî, İbrâhîm b. Muḫammed el-Ḫalebî. Mülteḳâ’l-ebḥûr. İstanbul: Şirket-i Ṣaḥâfiyye-i ‘Os̱mâniyye Maṭba‘asi, 1316/1898.
• Halebî, İbrâhîm b. Muḫammed el-Ḫalebî. Ḫalebî ṣağîr. İstanbul: Dersa‘âdet, Mahmut Bey Matbaası, 1323/1905.
• Hamevî, Ebu’l-‘Abbâs Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed el-Mekkî el-Hüseynî. Gamzu ‘uyûni’l-besâir şerhu’l-Eşbâh ve’n-Nezâir. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1985.
• Hâşimî, es-Seyyid Ahmed el-Hâşimî. Muḫtâru’l-eḥâdîs’in-Nebeviyye. çev. A. Aydın & A. Fikri Yavuz. İstanbul: Eser Neşriyat, Haznedar Ofset, 5. Baskı, 1981.
• Heyet. El-fetâvâ el-Hindiyye. 6 Cilt. Diyarbakır: el-Mektebetü’l-İslâmiyye - Mehmet Özdemir, 3. Baskı, 1393/1973.
• Heyet. Türk Hukuk Lügatı. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 4. Baskı, 1998.
• Hürriyet, “Anne-Baba-Katili”. Erişim 04 Temmuz 2020. https://www.hurriyet.com.tr/arama/#/?page=1&key=anne-baba-katili&how=Article,Column,NewsPhotoGallery,NewsVideo,Recipe&isDetail=false.
• Hüseynî, Fehmî. Dürerü’l-Hükkâm Şerhu Mecelleti’l-Ahkâm. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2010.
• İbn ‘Âbidîn, Muḫammed Emîn. Reddü’l-Muḫtâr ‘ale’d-Dürri’l-Muḫtâr. 8 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1984.
• İbn Mâce, Ebû ‘Abdillâḥ Muḥammed b. Yezîd. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm el-Mıṣrî el-Hanefî. el-Baḥru’r-râiḳ şerhu Kenzi’d-deḳâiḳ. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 2. Baskı, ts. İbn Nüceym, Zeynüddîn b. İbrâhîm el-Mısrî el-Hanefî. el-Eşbâh ve’n-Nezâir. İstanbul: Dersa‘âdet Kitabevi, bsy., 1398/1977.
• İzveren, Adil. Hukuk Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, bsy., 1993.
• Kahveci, Nuri. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: Hikmet Yayınevi, 1. Baskı, 2014.
• Kal‘acî, Muhammed Revvâs. Fıkıh Lugatı (Arapça-İngilizce-Türkçe). İstanbul: Ocak Yayıncılık, 1. Baskı, 2012.
• Karadeniz, Özcan & Çelebican, Roma Hukuku. Ankara: AÜHF Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, 3. Baskı, 1986.
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukuku. 3 Cilt. İstanbul: Nesil Yayınları, bsy., 1991.
• Karaman, Hayreddin. Fıkıh Usûlü (İslâm Hukûkunun Kaynakları, Metot ve Felsefesi). İstanbul: Ensar Neşriyat, 11. Baskı, 2013.
• Kâsânî, ‘Alâuddîn Ebû Bekr b. Mes‘ûd el-Kâsânî. Kitâbu Bedâi‘u’ṣ-ṣanâi‘ fî tertîbi’ş-Şerâi‘. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikri’l-‘Arabî, 2. Baskı, 1394/1974.
• Kaya, Ali. İslâm Hukukunda Bedene İlişkin Zararlar ve Tazmini. Bursa: Emin Yayınları, 1. Baskı, 2007.
• Keskioğlu, Osman. Fıkıh Tarihi ve İslâm Hukuku. Ankara: DİB Yayınları, Ayyıldız Matbaası, bsy., 1984.
• Kılavuz, A. Saim. Anahatlarıyla İslâm Akaidi ve Kelâm’a Giriş. İstanbul: Ensar Neşriyat, bsy., 1987.
• Koschaker, Paul. Modern Hususî Hukuka Giriş Olarak Roma Hususî Hukukunun Ana Hatları. çev. Kudret Ayiter. İstanbul: Yeni Matbaa, bsy., 1961.
• Ḳur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Açıklamalı Meâli. Heyet. Medine: Ḫâdimü’l-Ḫarameyni’ş-Şerîfeyn Kral Fehd Mushaf Basım Kurumu, 1412/1992.
• Molla Hüsrev, Muḥammed b. Ferâmûz. Dürerü’l-ḥükkâm fî şerḥi Ġureri’l-aḥkâm. 2 Cilt. İstanbul: Fazilet Neşriyat, 1970.
• Müslim, Ebü’l-Ḥüseyn Müslim b. el-Ḥaccâc el-Ḳuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Nesâî, Ebû ‘Abdirraḥmân Aḥmed b. Şu‘ayb b. ‘Alî en-Nesâî. es-Sünen. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Sâbık, Seyyid. Fıḳhu’s-sünne. 3 Cilt. Mısır: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî, Dâru’l-Ḥadîs̱, ts.
• Sâbûni, Nûreddin. Mâturîdiyye Akaidi. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: DİB Yayınları, 3. Baskı, 1982.
• Safuri, Abdurrahman es-Safuri. Nüzhetü’l-Mecâlis’den Seçme En Faydalı Dini Hikâyeler. 2 Cilt. çev. Naim Erdoğan. İstanbul: Çelik Kitabevi, 1992.
• Sarıçam, İbrahim. Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı. Ankara: DİB Yayınları, 4. Baskı, 2005.
• Semerkandî, ‘Alâuddîn Ebû Bekr Muḥammed b. Aḥmed. Tuḥfetü’l-fuḳahâ. 4 Cilt. thk. el-İmâm Muḥammed el-Muntaṣır Billâh el-Kitânî & Vehbe Muṣṭafâ ez-Zuhaylî, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Baskı, 1438/2017.
• Serahsî, Şemsü’l-Eimme Muḥammed b. Aḥmed b. Ebî Sehl es-Seraḫsî. el-Mebsûṭ. 30 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1403/1982-1983.
• Sezer, Baykan. Sosyolojinin Ana Başlıkları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, Güryay Matbaacılık, 1985.
• Sinan, Meryem Aybike. “Alvarlı Efe’ye göre insan olmak!”. Haber7com. Erişim 19 Temmuz 2020.
• https://www.haber7.com/yazarlar/meryem-aybike-sinan/812710-alvarli-efeye-gore-insan-olmak.
• Şa‘bân, Zekiyüddîn. İslâm Hukuk İlminin Esasları (Usûlü’l-Fıkh). çev. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: TDV Yayınları, 19. Baskı, 2014.
• Şen, Ziya. Din Görevlileri Seviye Tespit ve Yeterlilik Sınavı. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2010.
• Şener, Mehmet. İslâm Hukukunda Örf. İzmir: Öğrenci Basımevi, bsy., 1987.
• Şevkânî, Ebû ‘Abdillâh Muḥammed. Neylü’l-evṭâr şerḥu Münteḳa’l-aḫbâr min eḥâdîs-i Seyyidi’l-Aḫyâr. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1973.
• Şîrâzî, Ebû İsḥâk İbrâhîm b. ‘Alî b. Yûsuf el-Firûzâbâdî. el-Mühezzeb. 3 Cilt. thk. eş-Şeyḫ Zekeriyyâ ‘Umeyrât. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 4. Baskı, 1438/2017.
• Şirazî, Şeyh Sâdi-î. Bostan ve Gülistan. çev. Kilisli Rıfat Bilge. İstanbul: 1984.
• Şirbînî, Şemsüddîn Muḥammed b. Aḥmed el-Ḫatîb eş-Şirbînî. Muġni’l-muhtâc ilâ ma‘rifeti me‘ânî elfâẓı’l-Minhâc. 6 Cilt. thk. M. Muḥammed Tâmir & Şeyḫ Şerîf ‘Abdullâh. Kâhire: Dâru’l-Ḥadîs̱, bsy., 1427/2006.
• Şürünbülâlî, Ebu’l-İḫlâṣ Ḥasen b. ‘Ammâr b. ‘Alî. Merâḳi’l-felâḥ bi-imdâdi’l-Fettâḥ şerḥu Nûri’l- îzâḥ ve necâti’l-ervâḥ. İstanbul: Dersa‘âdet Kitabevi, 1985.
• Tahtâvî, Aḫmed Râfi‘. Ḥâşiyetü’t-Taḥtâvî ‘alâ Merâḳi’l-felâḥ şerḥu Nûri’l-îzâḥ. Mısır: Matba‘a-i Muṣṭafâ Muḫammed, bsy., 1356/1937.
• Tarhan, Nevzat. “Ebeveyn ve Çocuk Cinayetleri”. YouTube. Yayın Tarihi. 04 Temmuz 2020. https://www.youtube.com/watch?v=JC2CwPUtMNA.
• Tirmizî, Ebû ‘Îsâ Muḥammed b. ‘Îsâ b. Servet. el-Câmi‘u’ṣ-ṣaḥîḥ. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1401/1981.
• Turnagil, Ahmet Reşit. İslâmiyet ve Milletler Hukuku. İstanbul: Sebil Yayınları, Sebil Matbaası, 1972.
• Türk Ceza Kanunu. İstanbul: Beta Yayınları, 12. Baskı, 2015.
• Türk Medeni Kanunu. İstanbul: Beta Yayınları, 12. Baskı, 2015.
• Ûdeh, Abdülkâdir. Mukayeseli İslâm Hukuku ve Beşerî Hukuk (Notlar İlâveli ve Türk Ceza Kanunu Karşılaştırmalı). 4 Cilt. çev. Ruhi Özcan & Ali Şafak. Ankara: Rehber Yayıncılık, 1. Baskı, 1990–1991.
• Unat, Faik Reşit. Hicrî Tarihleri Milâdî Tarihe Çevirme Kılavuzu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 6. Baskı, 1988.
• Yaman, Ahmet. İslâm Aile Hukuku. İstanbul: MÜİFV Yayınları, 9. Baskı, 2012.
• Yazıcı, Seyfettin. Temel Dini Bilgiler (İtikat, İbadet, Ahlâk, Siyer). Ankara: DİB Yayınları, 34. Baskı, 2009.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Alfabetik İslâm Hukuku ve Fıkıh Istılâhları Kâmûsu. 5 Cilt. haz. Sıtkı Gülle. İstanbul: Eser Neşriyat, 1997.
• Yenişehirli, Şeyhü’l-İslâm Abdullah Efendi. Behçetü’l-fetâvâ ma‘an-nuḳûl. İstanbul: Dâru’t-Ṭıbâ‘ati’l-‘Âmire, 1266/1850.
• Zebîdî, Zeynüddîn Ahmed b. Ahmed. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercümesi. 12 Cilt. çev. Ahmed Naim & Kâmil Miras. Ankara: DİB Yayınları, Başkanlık Basımevi, 7. Baskı, 1981.
• Zeydân, ‘Abdülkerîm. el-Vecîz fî uṣûli’l-fıḳh. Bağdat: Dersa‘âdet, 6. Baskı, ts.
• Zeydân, Abdülkerîm. Fıkıh Usûlü. çev. Ruhi Özcan. İstanbul: MÜİFV Yayınları, bsy., 1993.
• Zihni, Hacı Mehmed Efendi. Nimet-i İslâm. İstanbul: Sönmez Neşriyat, bsy., ts.
• Zihni, Hacı Mehmed Efendi. Nimet-i İslâm. İstanbul: Türkiyat Matbaacılık, 1986.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fıḳhu’l-İslâmî ve edilletühû. 10 Cilt. Dımaşḳ: Dâru’l-Fikri’l-Mu‘âṣır, 34. Baskı, 1435/2014.