Program Geliştirmede Paradigmatik Dönüşüm: Tarım Üniversitesi Modellemesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 49 - 65, 31.01.2024

Seval Bircan Yılmaz Yıldız , Ercan Kiraz

Öz

Son otuz yılda Türk yükseköğretim sistemi, üniversitesiz şehir olmasın gibi bir yaklaşımla muazzam bir gelişme göstermiştir. Daha önce kurulan üniversitelere ek olarak, Cumhuriyet döneminde toplam üniversite sayısı 209'a yükseldi. Ufukta çok sayıda yeni özel ve devlet üniversitesi görünüyor. Ancak, bu sayısal genişlemenin olumlu etkisi araştırılması gereken bir soru olarak karşımızdadır. Bu çalışmanın çıkış noktası, birbirini tekrar eden üniversite ve her civar ilde aynı/benzer tarzda üniversite kurulmaması düşüncesinden hareketle yapılmaktadır. Bu araştırmanın yoğunlaşması, homotetik (tek tipleşmiş) üniversiteleri şehir şehir çoğaltmak yerine, esas olarak tematik üniversiteler kavramına vurgu yapmaktır. Bu nedenle, araştırmacılar program geliştirme, yükseköğretim ve tarım disiplinlerini aynı çatı altında toplamayı düşünmüşlerdir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanılmıştır. Her veri toplama oturumundan sonra sürekli analitik kod çözme, bir sonraki veri toplama sürecini aydınlatmıştır. Toplanan veriler altı farklı tarımsal yükseköğretim yaklaşımı ile duyulan ihtiyaçla ilgili ilginç sonuçlar vermiştir; uygulama odaklı yaklaşımlar, kalkınma odaklı yaklaşımlar, işbirliği odaklı yaklaşımlar, bölgesel ilerleme odaklı yaklaşımlar, araştırma odaklı yaklaşımlar ve tematik üniversite yaklaşımı. Ayrıca, katılımcılar mevcut ziraat fakültelerinin belirli bir ziraat üniversitesi altında toplanacağından bahsetmişlerdir. Bunun yanında veriler kategorize edildiğinde tarımsal işletmecilik, tarımsal pazarlama, argo-mühendislik, tarımsal genetik vb. tarımsal yoğunlaşma ile mevcut üniversitelerin farklı bölümlerine yönelik öneriler de tarımsal üniversite çatısı altında toplanmasını önermişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Program geliştirme, tarım üniversitesi, üniversite modelleri, yeni kurgular ve program anlayışı, yükseköğretimde dönüşüm

Tarım Eğitiminde Paradigmatik Dönüşüm: Tarım Üniversiteleri Model Önerileri

Öz

Son otuz yılda Türk yükseköğretim sistemi, üniversitesiz şehir kalmasın yaklaşımı ile muazzam bir gelişme göstermiştir. Cumhuriyet döneminde kurulan üniversitelere ek olarak, bugün toplam üniversite sayısı 209'a yükselmiştir. Ufukta çok sayıda yeni özel ve devlet üniversitesi görünmektedir. Ancak, bu sayısal genişlemenin olumlu etkisi araştırılması gereken bir soru olarak karşımızdadır. Bu çalışmanın çıkış noktası, birbirini tekrar eden homotetik (tek tipleşmiş) üniversiteleri her şehre kurmak yerine, ihtiyaca yönelik tematik üniversiteler kavramına vurgu yapmaktır. Türkiye’nin sahip olduğu tarımsal potansiyel ve akademik deneyim dikkate alındığında, yükseköğretimde tarım eğitimine yönelik üniversite modelleri arayışı bu çalışmanın odak noktasıdır. Bu nedenle, araştırmacılar program geliştirme, yükseköğretim ve tarım alanlarına transdisipliner perspektiften bakarak ne tür modellerin ortaya çıkabileceğini nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni kullanarak incelemişlerdir. Her veri toplama oturumundan sonra sürekli analitik kod çözme, bir sonraki veri toplama sürecine girdi sağlamıştır. Toplanan veri altı farklı tarımsal yükseköğretim yaklaşımı ya da modelini ortaya çıkarmıştır. Bunlar, uygulama odaklı, kalkınma odaklı, işbirliği odaklı, bölgesel ilerleme odaklı, araştırma odaklı ve tematik üniversite yaklaşımlarıdır. Ayrıca, katılımcılar mevcut ziraat fakültelerinin tarım üniversiteleri çatısı altında birleştirilmesinin Türkiye’de tarım eğitimini güçlendireceğini belirtmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Program geliştirme, tarım üniversitesi, üniversite modelleri, yeni kurgular ve program anlayışı, yükseköğretimde dönüşüm

Kaynakça

• Atchoarena, D. ve Holmes, K. (2004). The role of agricultural colleges and universities in rural development and lifelong learning in Asia. Asian Journal of Agriculture and Development, 2, 1-2.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 13. Baskı). Pegem Akademi: Ankara.
• Çavdar,A. O. (1996). Nasıl Bir Üniversite İstiyoruz?, Türkiye Bilimler Akademisi, Bilimsel Toplantı Serileri, No:5, Ankara.
• Chiristensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner L. A. (2020). Research methods design and analysis, Çev. Ed. Ahmet ALPAY, 3. Baskı, Anı Yayıncılık, Ankara.Z
• Cowley, W. H. (1980). President, professors and trustees: The evulation of American academic government. San Francisco: Jossey-Bass Pub.
• Creswell, J. W. (2013) Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. 4th Edition, SAGE Publications, Inc.: London.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2022). 14 Ocak 2023 tarihinde https://www.sbb.gov.tr/wp- content/uploads/2022/02/Strateji-Ve-Butce- Baskanligi-2021-Yili-Faaliyet-Raporu_28022022.pdfadresinden erişildi.
• Demir, R. (1996). Üniversitenin Bugünü ve Yarını Sorunlar, Sorumlular, Çözüm Önerileri, Palme Yayıncılık, İkinci Baskı, Ankara.
• Denzin, N. K. ve Lincoln Y. S. (Eds). (1994). Handbook of qualitative reaserch. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Erden, Z. (2006). Histories, institutional regimes and educational organizations: The case of Turkish higher education. Yayınlanmamış doktora tezi, Sabancı Üniversitesi.
• Eriş, A. (2004). Türkiye’de ve Dünya’da üniversite eğitimi. “I. Ulusal Ziraat Fakültesi Öğrencileri Kongresi.”
• Eriş, A., Çiftçi, C.Y., İsmailçelebioğlu, N., ve Direk, M. (2005). Tarımsal Yükseköğrenim. Türkiye ziraat mühendisleri VI teknik kongresi, 03-07. 2001.
• Gürüz, K. (2020). Medrese v. Üniversite. İnkilap Kitapevi, İstanbul.
• Hekimoğlu, B. ve Altındeğer, M. (2006). Tarımın ve tarımsal göstergelerin ülkemizdeki ve Samsun ilimizdeki gelişim seyri. Samsun Valiliği Tarım İl Müdürlüğü Strateji Geliştirme Birimi: Samsun.
• Humprey, G. (1924). “The psyhology of the gestalt. Journal of Educational Psyhology, 15 (7): 401-412.
• Karluk, R. (2002). Türkiye Ekonomisi. Beta Basımevi: Bursa.
• Kiraz, E. (2022). Program Geliştirme ve Öğretim: Uzmanlık Uygulamaları (Ders Notları). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Programları ve Öğretim Bölümü.
• Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality, 2nd. ed. New York, Harper & Row.
• Ortaş, İ. (2020). Türkiye’nin neden güçlü tarım fakültelerine, enstitülerine ve üniversitelerine ihtiyacı var. 7 Aralık 2022 tarihinde https://dosder.org.tr/neden-guclu-tarim-fakultelerine-enstitulerine-ve-universitelerine-ihtiyac-var/ adresinden erişildi.
• Ortaş, İ. (2022). Tarım eğitiminin 176 yıl dönümünde sorunlar ve çözüm önerileri. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi
• Patton, M. Q. (2002). Qualitive research & evaluation methods (3th ed). Sage Publications.
• Tekeli, (1995). Eğitim, cumhuriyet dönemi Türkiye ansiklopedisi. Cilt: III. İletişim Yayınları.
• TMMOB, (2020). Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu Üzerine TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Değerlendirmesi B 30.1. DNK.0.00.00.00. 2001-54 Sayılı rapor 10 Şubat 2023 tarihinde https://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=33498 adresinden erişildi.
• TUSİAD, (1994). Türkiye’de ve Dünya’da yükseköğretim bilim ve teknoloji, İstanbul.
• Yaşar, M. (2022). Stratejik sektör: tarım. Ed: Mustafa YAŞAR, İKSAD Publishing House: Ankara.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, (9. Baskı). Seçkin Yayıncılık: Ankara.
• Yılmaz-Yıldız, S. B. ve Kiraz, E. (2022). Yüksek Öğretimde Yeni Bir Modelleme Çalışması: Tarım Üniversiteleri. Lisans Üstü Çalışmaları Öğretmen Kongresi. 13-15 Mayıs 2022, Ayvalık-Balıkesir.
• YÖK, (2007). Türkiye’nin Yükseköğretim Stratejisi, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Ankara. 2021 Mali Yılı İdare Faaliyet Raporu, Şubat 2022/ Strateji-Ve-Butce-Baskanligi-2021-Yili-Faaliyet-Raporu_28022022 12 Aralık 2022 tarihinde https://www.yok.gov.tr/Documents/Yayinlar/Yayinlarimiz/Turkiyenin-yuksekogretim- stratejisi.pdf adresinden erişildi.
• YÖK, (2020). Yükseköğretim Projeleri, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Ankara.
• Yüksek Öğretim Geliştirme Planı, (1991). Milli Eğitim Bakanlığı Arşivi.
• ZİDEK, (1995). Konsey Raporu, Türkiyede tarım öğretiminin 150. Yılı. 20-21 Haziran, Samsun.