Özel Gereksinimli Çocuklar ile Çalışan Öğretmenlerin Dış Mekân Uygulamalarına Yönelik Görüşleri

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 18 - 32, 31.01.2025

Elif Tuğçe Atakan Alıcıoğlu , Dilara Küçük , Ezgi Emine Olaş , Elif Açıkgöz Söğüt , Esra Betül Kölemen

Öz

Bu çalışmada, Sakarya ilinde özel eğitim anaokullarında görev yapan, okul öncesi öğretmenlerinin dış mekân uygulamalarına yönelik görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma desenlerinden olgu bilim deseni ile yürütülmüştür. Çalışma grubunu özel eğitim anaokullarında görev yapan toplam 15 okul öncesi öğretmeni oluşturmuştur. Çalışma grubunun belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Veri toplama aracını araştırmacılar tarafından geliştirilen 11 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturmuştur. Çalışmanın analizi içerik analizi ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda öğretmenler dış mekân uygulamalarının gerekli olduğunu, dış mekân alanı olarak en çok okul bahçesini kullandıklarını ve bunun sebebinin çocukların özel gereksinimli olmasından kaynaklı bu çocuklara uygun ortamların yeterince olmadığını belirtmişlerdir. Ayrıca öğretmenler düzenli olarak etkinlik planlarına dış mekân uygulamalarının eklenmesi gerektiğini fakat donanımlı dış mekân ortamlarının oluşturulmasının ve güvenlik önlemlerinin alınmasının kritik öneme sahip olduğunu ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

DIŞ MEKAN, ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUKLAR, OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENİ

Opinions of Teachers Working with Children who have Special Needs on Outdoor Practices

Öz

In this study, it was aimed to examine the opinions of preschool teachers working in special education kindergartens in Sakarya province regarding outdoor applications. The study was conducted with the phenomenological design, one of the qualitative research designs. The study group consisted of a total of 15 preschool teachers working in special education kindergartens. The sample consisted of 15 preschool teachers working in a special education kindergarten and an independent kindergarten. Criterion sampling method, one of the purposeful sampling methods, was used to determine the study group. The data collection tool was a semi-structured interview form consisting of 11 questions developed by the researchers. Content analysis was used to analyze the data. As a result of the study, teachers stated that outdoor practices were necessary and that they mostly used the school garden as an outdoor area. The reason for this was that there were not enough suitable environments for children with special needs. They stated that outdoor practices should be included in activities on a regular basis, but it is critical to create equipped outdoor environments and take safety precautions.

Anahtar Kelimeler

OUTDOOR, CHILDREN WITH SPECIAL NEEDS, PRESCHOOL TEACHER

Kaynakça

• Aktaş Arnas, Y. (2019). Çocuk Merkezli Öğrenme Ortamları (2. Basım). Pegem Akademi.
• Alat, Z., Akgümüş, Ö. & Cavalı, D. (2012). Okul öncesi eğitimde açık hava etkinliklerine yönelik öğretmen tutum ve uygulamaları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(3), 47-62 Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/mersinefd/issue/17381/181484?publisher=mersin-university
• American Academy of Pediatrics. (2007). The ımportance of play in promoting healthy child development and maintaining strong parent-child bonds. Pediatrics, 142(3), https://doi.org/10.1542/peds.2006-2697
• Aşkar, N. (2021). Açık havada eğitim: Okul öncesi eğitim programı materyalleri bağlamında bir değerlendirme. Yaşadıkça Eğitim, 35(1), 132-153.
• Babaroğlu, A. (2018). Eğitim ortamları açısından okul öncesi eğitim kurumları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 1313-1330.
• Bilton, H. (2010). Outdoor learning in the early years: Management and innovation (3rd ed.). New York, NY: Taylor & Francis Group.
• Burçak, F. (2018). Okul öncesi eğitim ortamlarındaki dış mekân kalitesi ile dış mekan ortamlarına ilişkin öğretmen algıları ve kullanımlarının belirlenmesi (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Chakravarthi, Swetha. (2009). Preschool teachers’ beliefs and practices of outdoor play and outdoor environments (Unpublished doctoral dissertation). University of North Carolina at Greensboro.
• Copeland, K. A., Kendeigh, C. A., Saelens, B. E., Kalkwarf, H. J., & Sherman, S. N. (2012). Physical activity in child-care centers: do teachers hold the key to the playground?. Health education research, 27(1), 81-100. https://doi.org/10.1093/her/cyr038
• Çelik, A. (2012). Okul öncesi eğitim kurumlarında açık alan kullanımı: Kocaeli Örneği. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(1), 79-88. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunizfd/issue/3016/41874
• Çetken, H. Ş., & Sevimli Çelik, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin dış mekân oyunlarına karşı bakış açılarının incelenmesi. Journal of Theoretical Educational Science, 11(2), 318-341. https://doi.org/10.30831/akukeg.379662
• Dawson, K., & Fitzgerald, H. (2019). Outdoor learning for children with SEND: Developing a framework for good practice. Education 3-13, 47(2), 216-228.
• Erbil Kaya, Ö. M., Türkkent, E., Özer, M., Ertan, N.C., Özer, O. & Yüksel Aykanat, Y. B. (2020). Okul öncesi iç ve dış mekân eğitim ortamları standartlarının karşılaştırılması: Türkiye, Singapur, Avustralya, Yeni Zelanda ve İsviçre örneği. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2227-2242. doi: 10.24106/kefdergi.4030
• Ernst, J. (2009). Influences on U.S. middle school teachers’ use of environmentbased education. Environmental Education Research, 15 (1), 71–92. https://doi.org/10.1080/13504620802710599
• Fidan, Ö. (2021). Okul öncesi eğitimde açık havada öğrenme deneyimlerine yönelik bir eylem araştırması: “Bahçe Çocuk'ta Öğreniyorum” (Doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fjørtoft, I. (2001). The natural environment as a playground for children: The impact of outdoor play activities in pre-primary school children. Early childhood education journal, 29(2), 111-117. DOI: 10.1023/A:1012576913074
• Fjørtoft, I., & Sageie, J. (2000). The natural environment as a playground for children: Landscape description and analyses of a natural playscape. Landscape and urban planning, 48(1-2), 83-97. https://doi.org/10.1016/S0169-2046(00)00045-1
• Gabbard, C., & Barton, A. C. (2018). Outdoor learning and play for special populations. In Outdoor Learning Through the Seasons: An Essential Guide for the Early Years (pp. 129-146). Routledge.
• Geney, F., Özsoy, Z. & Bay, D. N. (2019). Okul öncesi eğitim kurumlarının dış mekân özellikleri: Eskişehir ili örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 735-767. DOI: 10.17494/ogusbd.553864
• Hanscom, A. (2016). Balanced and Barefoot: How Unrestricted Outdoor Play Makes for Strong, Confident, and Capable Children. New Harbinger Publications.
• Humphries, S. (2017). The benefits of outdoor learning for children with special educational needs and disabilities (SEND). Learning through landscapes.
• Huz, Ç. & Kalburan, N. (2017). Eko-okul olan ve olmayan anaokullarının bahçe özellikleri ile öğretmenlerin bahçe özellikleri ve kullanımına ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 16 (4), 1600-1620. DOI: 10.17051/ilkonline.2017.342979
• Kaçan, M., Halmatov, M., ve Kartaltepe, O. (2017). Okul öncesi eğitim kurumları bahçelerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 1(1), 60-70. DOI:10.24130/eccd-jecs.196720171112
• Kalburan, N. C. (2014). Denizli ilinde bulunan resmi ve özel anaokulu bahçelerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (18), 99-113. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/pausbed/issue/34738/384126
• Kaymaz, M. (2015). Eğitim yapılarında bedensel engellilere yönelik “engelsiz tasarım”. 3. Ulusal Mobilya Kongresi, 238-250, Konya. http://sutod.selcuk.edu.tr/sutod/article/view/233.
• Khemka, I., & Shrivastava, R. K. (2020). Outdoor learning for special needs children. In Sustainable Development and Biodiversity Conservation (pp. 353-364). Springer.
• Koyuncu, M. (2019). Okul öncesi eğitimde alternatif yaklaşım: Orman okullarında öğretmen, veli ve yönetici görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Kuo, F. E., & Taylor, A. F. (2004). Student participation and learning results in outdoor education. Journal of Environmental Education, 35(4), 17-32.
• Küçün, Y. (2022). Covid-19 salgını bağlamında okulöncesi öğretmenlerinin okul öncesi eğitim kurumlarında dış mekân kullanımı ile ilgili görüşlerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi.
• Lansbury, J. (2014). Elevating Child Care: A Guide to Respectful Parenting. JLML Press. Lehte Tuuling, Tiia Õun & Aino Ugaste (2018): Teachers’ opinions on utilizing outdoor learning in the preschools of Estonia. Journal of Adventure Education and Outdoor Learning, DOI: 10.1080/14729679.2018.1553722
• Little, H., & Wyver, S. (2008). Outdoor play: Does avoiding the risks reduce the benefits?. Australasian Journal of Early Childhood, 33(2), 33-40. https://doi.org/10.1177/18369391080330020
• Liu, Y., & Stewart, B. (2021). Special education teacher preparation for outdoor education. Journal of Experiential Education, 1-12.
• Louv, R. (2021). Doğadaki son çocuk. Çocuklarımızdaki doğa yoksunluğu ve doğanın sağaltıcı gücü. (7. Basım). TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Maynard, T., & Waters, J. (2007). Learning in the outdoor environment: a missed opportunity? Early years, 27(3), 255-265. https://doi.org/10.1080/09575140701594400
• McClintic, S., & Petty, K. (2015). Exploring early childhood teachers’ beliefs and practices about preschool outdoor play: A qualitative study. Journal of early childhood teacher education, 36(1), 24-43. https://doi.org/10.1080/10901027.2014.997844
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis (2nd ed.). SAGE.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2013, 2024). Temel Eğitim Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Montessori, M. (1912). The Montessori Method: Scientific Pedagogy as Applied to Child Education in "The Children's Houses." Frederick A. Stokes Company.
• Moores, J., & Cooper, C. (2016). Learning and play in the outdoors: An exploration of the perspectives of practitioners working with children with special educational needs and disabilities. International Journal of Early Years Education, 24(3), 304-319.
• Morgan, P. L., & Hansen, L. (2015). Nature-based learning and mindfulness: A promising route to developing healthy minds and bodies in underserved children. Journal of Educational and Psychological Consultation, 25(2-3), 114-137.
• NAEYC, (2023). Outdoor play. https://www.naeyc.org/resources/topics/outdoor-play.
• Nguyen, H. T. (2019). Outdoor education for special needs students: Perceptions of teachers and students. Journal of Outdoor and Environmental Education, 22(2), 175-191.
• Özkubat, S. (2013). Okul Öncesi Kurumlarında Eğitim Ortamlarının Düzenlenmesi ve Donanım. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(2), 58-66. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/aduefebder/issue/33895/375263.
• Piaget, J. (1964). Part I: Cognitive Development in Children: Piaget Development and Learning. Journal of Research in Science Teaching, 2(3), 176-186.
• Rivkin, M. (1997). The Schoolyard Habitat Movement: What It Is and Why Children Need It. Early childhood education Journal, 25(1), 61-66. https://eric.ed.gov/?id=EJ554391
• Rivkin, M. S. (2000). Outdoor Experiences for Young Children. ERIC Digest.
• Sandseter, E. B. H. & Kennair, L. E. O. (2011). Children’s risky play from an evolutionary perspective: The anti-phobic effects of thrilling experiences. Evolutionary Psychology, 9(2), 257-284. DOİ:147470491100900212
• Schiller, W. & Thompson, C. (2014). Outdoor space utilization in early childhood education: examination of good practices in europe. Journal of Early Childhood Education Research, 3(1), 1-14.
• Smalley, S.L. & Winston, R. (2017). Fully Alive: Using the Lessons of the Amazon to Live Your Mission in Business and Life. Lioncrest publishing.
• Şirin Kaya, Ş. (2020). Bahçede uygulanan okul öncesi eğitim etkinliklerinin çocukların problem davranışlarına ve sosyal becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karabük Üniversitesi.
• Tenikeci, Z., & Cevher-Kalburan, N. (2021). Özel gereksinimli çocuğu olan ebeveynlerin açık hava oyun parklarına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1), 87-112. doi: 10.21565/ozelegitimdergisi.641460
• Tepebağ, D. & Aktaş Arnas, Y. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin okul bahçesini eğitsel amaçlı kullanımına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2 (2), 50-67. Retrieved from. http://ijeces.hku.edu.tr/tr/pub/issue/31378/337735
• Tsai, J. T. (2006). The identification of the components for an outdoor education curriculum in Taiwan (Doctoral thesis). Indiana University.
• Ulset, V., Vitaro, F., Brenndgen, M., Bekkhus, M., Borge A. I. H. (2017). Time spent outdoors during preschool: Links with children's cognitive and behavioral development. Journal of Environmental Psychology, 52, s. 69-80. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2017.05.007
• Van Dijk-Wesselius, J. E., Van den Berg, A. E., Maas, J., & Hovinga, D. (2020). Green schoolyards as outdoor learning environments: Barriers and solutions as experienced by primary school teachers. Frontiers in Psychology, 2919. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02919
• Veitch, J., Bagley, S., Ball, K., Salmon, J., & Whereat, T. (2006). The Physical and Social Contexts of Children’s Independent Mobility and Active Transport. Journal of Environmental Psychology, 26(2), 87-94.
• Williams, F. (2008). Nature and young children. Routledge.
• Wilson, R. A. (2008). The Power of Outdoor Play: Learning from Waldorf Education. Rudolf Steiner Press.
• Yalçın, F., & Erden, F. T. (2021). Açık hava oyunları üzerine kültürlerarası bir çalışma: Öğretmenlerin inanç ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 46(206). DOI: http://dx.doi.org/10.15390/EB.2021.9640
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, G., & Özyılmaz Akamca, G. (2017). The effect of outdoor learning activities on the development of preschool children. South African Journal of Education, 37(2).
• Yıldırım, M. (2017). Bağımsız anaokulu öğretmenlerinin dış mekân oyun alanlarına ve uygulamalarına ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi.
• Yıldız, E. (2022). Okul öncesi öğretmenlerinin okul dışı öğrenme ortamlarını kullanma durumlarının değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (33), 94-127.
• Yurt, Ö., & Cevher-Kalburan, N. (2011). Early childhood teachers’ thoughts and practices about the use of computers in early childhood education. Procedia Computer Science, 3, 1562-1570. https://doi.org/10.1016/j.procs.2011.01.05