İSTANBUL FATİH KÜLLİYESİ BİNALARINDA YAPISAL SORUNLAR VE NEDENLERİ

Yıl 2012, Cilt: 5 Sayı: 1-2, 1 - 26, 12.05.2015

Tuncer Çelik Sercan Özgencil Yıldırım Sercan Özgencil Yıldırım

Öz

İstanbul Tarihi Yanmada dördüncü tepe üzerinde yer alan, Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan Fatih külliyesi binaları, İstanbul'daki diğer binalar gibi tarih boyunca depremlerden etkilenmiştir. Bu topraklarda yüzyıllar boyunca oluşan yapı geleneğinde deprem etkilerinin karşılanmasına yönelik detayların geliştirildiğini bilmekteyiz. Buna karşın, Fatih Külliyesi binalarında zaman içinde ağır hasarlar meydana gelmiştir. Bu hasarların yanlızca depreme bağlı oluştuğu görüşü yaygın bir görüştür. Ancak hasarlara neden olan etkenler incelendiğinde deprem yanında birçok etkenin külliye binalarında ağır hasarlara neden olduğu görülmektedir. Bu etkenlerin başında planlama kararlarına bağlı olan çevresel değişimler gelmektedir. Fatih Külliyesi binalarına ve çevresine müdahale kararlarının binalar üzerindeki etkileri araştırılırken alanın tarihsel topoğrafik özelliklerinin belirlendiği erken dönemlere kadar uzanmak gerekmektedir. Depreme karşı bir yapı geleneği olan bu coğrafyada, tarihi yapılara müdahale kararlarının doğurduğu sonuçlan Fatih Külliyesi özelinde tartışmak, bu zararlan deprem etkileri ile karşılaştırmak gerçekle yüzleşmek açısından önemli görülmektedir. Bu bağlamda yazılı ve görsel kaynaklar üzerine temellendirilerek belirlenebilen tarihsel topografyanın temel özelliklerinin ve zaman içindeki değişiminin incelenmesinin günümüzde karşılaştığımız problemlerin daha iyi anlaşılması bakımından kaçınılmaz olduğu açıktır. Bu nedenle makalede, araştırma alanı olarak ele alman Fatih Külliyesi binalarının bulunduğu alanın tarihsel topoğrafik yapısı ve bu yapıdaki değişim nedenleri ve binalara olan etkilerinin tartışılması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fatih Külliyesi Binaları, Deprem

Kaynakça

• Ahmed, N. G. Osmanlı Kaynaklarına Göre İstanbul, İstanbul, İşaret Yayınlan, 2003
• Ayvansarayi Hüseyin Efendi, Ali Sati Efendi, Süleyman Besim Efendi, Hadikatü'l-Cevami' İstanbul Camileri ve Diğer Dini-Sivil Mi'mari Yapılar, Yayına hazırlayan: Galitekin, A. N, Hadikatü'l Cevami, 1.Baskı, Ankara-İstanbul, İşaret Yayınlan, 2001
• Cerasi, M,. Divanyolu, 1. Baskı, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2006
• Gyllıus, Petrus, İstanbul'un Tarihi Eserleri, Latinceden çeviren: Erendiz Özbayoğlu, İstanbul, Eren Yayıncılık, 1997
• Kunter, B.H. ve Ülgen, A.S., Fatih Cami ve Bizans Sarnıcı, İstanbul, Cumhuriyet Matbaası, 1939
• Müller-Wiener, Wolfgang, İstanbul'un Tarihsel Topografyası, çeviren: Sayın, Ülker, İstanbul, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, 2007
• Prokopios, İstanbul'da Iustinianus Döneminde Yapılar, Latinceden Çeviren: Erendiz, Ö, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, Antik Kaynaklar Dizisi 4, 1994
• Sönmez, Z, Mimar Sinan İle İlgili Tarihi Yazmalar: Belgeler, İstanbul, M.S.Ü. Yayınlan, 1988
• Unan, F. Kuruluşundan Günümüze Fatih Külliyesi, VII. DiziSayı 198, Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2003
• Wolfgang, Müller- Wiener., İstanbul'un Tarihsel Topoğrafyası-17.Yüzyıl Başlanna Kadar Byzantion-Konstantinopolis, çeviren Sayın, Ü., 3.Baskı, İstanbul, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, 2007