AN EVALUATION ON THE MONETARY POLICY APPROACHES OF THE BALKAN COUNTRIES IN THE COVID-19 PROCESS

Yıl 2023, , 32 - 54, 31.12.2023

Ahmet Alkan Çelik , Naci Yılmaz , Yağmur Rençber

https://doi.org/10.18221/bujss.1225738

Öz

The main purpose of this study is to examine the macroeconomic and financial structure of the Balkan countries, including the COVID-19 process (2020-2022), which is a periodic crisis, and the monetary policies followed by the economies in question, primarily in theoretical terms. For this purpose, macroeconomic and financial performances of the central banks of the relevant countries are evaluated with their monthly data on monetary policies during the pandemic period. Following the theoretical dimension, a quantitative research method is used and panel data analysis is applied with the Arellano and Bond/Blundell and Bover two-stage system generalized moments estimator on ten selected Balkan countries with quarterly data from 2020Q1 to 2022Q1. In the study, as a result of the theoretical analysis of 12 Balkan countries, monetary policy instruments such as open market operations, rediscount rate, required reserve ratio, liquidity rate, policy interest rate are examined and it is concluded that COVID-19 is not only a health crisis, but also affects all areas, especially economic and social areas. It has been concluded that it directly affects socioeconomic relations. Within the scope of panel data analysis, the impact of the New Keynesian Phillips Curve theory on inflation, unemployment and the reference policy interest rate for the quarterly periods 2020Q1-2022Q1 for 10 Balkan countries excluding Montenegro and Kosovo is investigated. In the model established with the one-period lagged value of inflation within the framework of the Arellano Bond Test, since low interest rates are observed as an effect of the pandemic period, it is observed that a one-unit increase in interest rates increased inflation rates by 0.75, while a one-unit increase in the unemployment rate decreased the inflation rate by 0.20, findings that are in line with the Philips theory.

Anahtar Kelimeler

Monetary Policy, Covid-19, Macroeconomics, Finance, Balkan Economies

BALKAN ÜLKELERİNİN COVID-19 SÜRECİNDEKİ PARA POLİTİKASI YAKLAŞIMLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Öz

Bu çalışmanın temel amacı Balkan ülkelerinin makroekonomik ve finansal yapısını dönemsel bir kriz olan COVID-19 sürecini (2020-2022) içerecek şekilde öncelikle teorik boyutta söz konusu ekonomilerin izledikleri para politikalarını mercek altına almaktır. Bu amaçla, ilgili ülkelerin merkez bankalarının para politikalarına ilişkin pandemi dönemindeki aylık verileriyle makroekonomik ve finansal performansları değerlendirilmektedir. Teorik boyutun ardından nicel araştırma metodu kullanılıp 2020Q1-2022Q1 dönemleri arası çeyreklik verilerle seçilmiş on Balkan ülkesi üzerinde Arellano ve Bond/Blundell ve Bover iki aşamalı sistem genelleştirilmiş momentler tahmincisi ile panel veri analizi uygulanmıştır. Çalışmada on iki Balkan ülkesi teorik analizi neticesinde açık piyasa işlemleri, reeskont oranı, zorunlu karşılık oranı, disponibilite oranı, politika faiz oranı gibi para politikası araçları incelenerek, COVID-19’un yalnızca bir sağlık krizi olarak kalmadığı, iktisadi ve toplumsal alanlar başta olmak üzere tüm sosyoekonomik ilişkileri doğrudan etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Panel veri analizi kapsamında ise Karadağ ve Kosova ülkeleri haricindeki on Balkan ülkesi için 2020Q1-2022Q1 çeyreklik dönemleri için Yeni Keynesyen Phillips Eğrisi teorisi çerçevesinde enflasyon, işsizlik ve referans politika faiz oranı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Arellano Bond Testi çerçevesinde enflasyonun bir dönem gecikmeli değeri ile kurulan modelde pandemi döneminin bir etkisi olarak düşük faiz oranları izlendiğinden faiz oranlarındaki bir birimlik artışın enflasyon oranlarını 0,75 oranında arttırdığı gözlemlenmiş, işsizlik oranındaki bir birimlik artışın ise enflasyon oranını 0,20 oranında azalttığı sonucuna ulaşılarak Philips teorisiyle de örtüşen bulgulara erişilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Para Politikası, Covid-19, Makroekonomi, Finans, Balkan Ekonomileri

Kaynakça

• Akın, F. (2017). Türkiye ve seçilmiş balkan ülkelerinde makroekonomik kırılganlık: Karşılaştırmalı bir analiz. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 88-96.
• Arabacı, H. ve Yücel, D. (2020). COVID-19 pandemisinin Türk bankacılık sektörü üzerine etkisi. Social Sciences Research Journal, 9(3), 196-208.
• Akyol, S. (2014). Finansal kriz ve maliye politikası: Avrupa Birliği’ne üye balkan ülkeleri üzerine bir değerlendirme. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 51(597), 45-60.
• Balıkçıoğlu, N. (2020). Makroekonomik kırılganlığın ölçülmesi: Balkan ülkeleri ve Türkiye için karşılaştırmalı bir analiz. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(3), 1573-1588.
• Bank of Albania (2022, Kasım 18). Financial stability report - 2020 H1. https://www.bankofalbania.org/Publications/Periodic/Financial_Stability_Report/Financial_Stability_Report-2020_H1.html
• Biçici, K. (2015). Para politikası şoklarının hasıla ve fiyat düzeyi üzerindeki asimetrik etkileri: Orta Asya ve Balkan ülkeleri uygulaması [Yüksek Lisans Tezi]. Başkent Üniversitesi.
• Cantu, C., Cavallino, P., De Fiore, F. ve Yetman, J. (2021). A global database on central banks’ monetary responses to COVID-19. BIS Working Paper No.934.
• Dünya Bankası. (2022a). Balkan ülkeleri GSYH. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD.
• Dünya Bankası (2022b). Balkan ülkeleri GSYH yıllık büyüme hızı. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.KD.ZG.
• Dünya Bankası. (2022c). Balkan ülkeleri işsizlik oranları. https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS.
• Dünya Bankası. (2022d). Balkan ülkeleri enflasyon oranları. https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.DEFL.KD.ZG.
• Dünya Bankası. (2022e). Balkan ülkeleri gösterge faiz oranları. https://data.worldbank.org/indicator/FR.INR.RINR.
• Demiral, M., Bal, H. ve Algan, N. (2015). Gelişmekte olan ülkeler küresel sermayeyi çekme konusunda niçin başarısız olmaktadırlar? Balkan ülkeleri için Lucas Paradoksunun yeniden incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 13-30.
• Eken M. H., Selimler, H. ve Kale, S. (2015). Balkan ülkelerindeki bankacılık sektörünün global kriz sürecindeki gelişimi ve değerlendirilmesi. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), 261-291.
• Erer, E., Erer, D. ve Korkmaz, Ö. (2021). Kripto paralar Türkiye için risk mi fırsat mı? Seçilmiş kripto paralar ile enflasyon oranı arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. İktisadi Araştırmalar Vakfı. https://iav.org.tr/wp-content/uploads/2020/07/ERER_KORKMAZ_KITAP_2021.pdf
• Erer, D. (2023). Enflasyon ve enflasyon belirsizliği arasındaki zamanla değişen ilişkinin analizi: Türkiye örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(1), 255-272.
• Günar, D. ve Günar, A. (2020). COVID-19 krizinin Avrupa Birliği’ne ekonomik etkisi üzerine. Euro Politika Dergisi, 4(2), 141-161.
• International Monetary Fund (2020, Kasım 25). Annual Report 2020. https://www.imf.org/external/pubs/ft/ar/2020/eng/spotlight/COVID-19/
• Karter, Ç. (2021). Koronavirüs saldırılarının para politikaları üzerine etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 8(3), 675-692.
• Konat, G. (2021). Balkan ülkeleri için orta gelir tuzağı: Panel veri analizi. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 466-479.
• Korkmaz, S. (2010). Yeni Keynesyen Phillips Eğrisinin Türkiye’ye uygulanması. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 141-162.
• Küçükoğlu, S. (2021). COVID-19 pandemi sürecinin küresel ekonomik göstergeleri ve Türkiye’de bankacılık ve finans sektörüne etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(42), 1269-1291.
• OECD. (2020, Temmuz). International trade pulse. https://www.oecd.org/sdd/its/international-trade-pulse-oecd-updated-july-2020.html
• Öncü, E. (2021). Balkan ülkelerinde banka karlılığını etkileyen faktörler. ABAD Anadolu ve Balkan Araştırmaları Dergisi, 4(8), 479-492.
• Türkiye Bilimler Akademisi. (2020). COVID-19 küresel salgın değerlendirme raporu. https://www.tuba.gov.tr/files/images/2020/kovidraporu/T%C3%9CBA%20COVID-19%20Raporu%206.%20G%C3%BCncelleme.pdf
• Tüzemen, Ö. B. ve Tüzemen, S. (2015). Yakınsama hipotezi: Balkan ülkeleri örneği. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 1-9.
• Ulusoy, M. K. ve Özçelik, S. E. (2020). Balkan ülkelerinin ekonomik ve finansal yapısı: Sorunlar ve öneriler. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 1033-1056.
• World Bank. (2020). Data for Bulgaria, Albania, Kosovo, Turkiye, Belgium, Bosnia and Herzegovina, Greece, Croatia, North Macedonia, Montenegro, Romania, Serbia and Slovenia. https://data.worldbank.org/?locations=BG-AL-XK-TR-BE-BA-GR-HR-MK-ME-RO-RS-SI.
• World Trade Organization (2020). WHO timeline - COVID-19. https://www.who.int/news-room/detail/27-04-2020-who-timeline---COVID-19?gclid=EAIaIQobChMIotiQ-rfh6gIV-CIBQBh2Ciwm_EAAYASAAEgIimfD_BwE