THE RIGHTS AND STRUGGLES OF WORKING WOMEN BETWEEN 1975-1980: INTERVIEWS OF WOMEN’S VOICE MAGAZINE

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 76 - 87, 30.06.2023

Zeynep Berra Altuntaş

https://doi.org/10.18221/bujss.1261753

Öz

The 1970s, when the increase in labor movements began, was also a period when every family in the country was struggling with a lack of livelihood. In the years when a single salary did not even cover the rent of a house, women also started working regardless of whether they were unskilled laborers or civil servants to contribute to the home economy. At this point, although employers pursue an exploitation policy, pay a lower wage to a woman even though they give the same job to a male and female employee, consider a female employee inferior and prevent a woman from fulfilling her “motherhood” responsibilities. The Progressive Women's Association, founded in Istanbul on June 3, 1975, within the Communist Party of Turkey, supported women workers, defending the rights of working women with signature works and newspapers, it listened to their complaints and thoughts through interviews and stood by them in their struggles. The aim of the study is to have detailed information about the problems of the period by closely examining what difficulties working women struggled with in the second half of the 1970s, taking into account the interviews of Women's Voice magazine, and how the Women’s Voice Magazine defended their rights with increasing labor actions and unionization. At the core of the research, Women's Voice Magazine interviews were used as a basis and the conditions of the period were approached from the workers' perspective through the statements of female workers.

Anahtar Kelimeler

Women, strike, socialism, Laborer, Communism

1975-1980 YILLARI ARASI ÇALIŞAN KADINLARIN HAK VE MÜCADELELERİ: KADINLARIN SESİ DERGİSİ MÜLAKATLARI

Öz

İşçi hareketlerinde artışın başladığı 1970’li yıllar, ülkede aynı zamanda her ailenin geçim sıkıntısı ile savaştığı bir dönem olmuştur. Tek maaşın bir ev kirasını bile karşılamadığı yıllarda ev ekonomisine katkı için kadınlar da işçi, memur fark etmeksizin çalışmaya başlamışlardır. Bu noktada işverenlerin bir sömürü politikası gütmesi, erkek ve kadın işçiye aynı işi verdiği halde kadına daha düşük bir ücret ödemesi, kadın işçiyi aşağı görmesi ve kadının “annelik” sorumluluklarını yerine getirmesinin önüne geçilmek istenmiştir. Türkiye Komünist Partisi (TKP) bünyesinde 3 Haziran 1975’te İstanbul’da İlerici Kadınlar Derneği (İKD)’nin kuruluş amacı da bu sömürüye karşı gelmek olmuştur. Dernek, kadın işçiye destek olmuş, kampanyalar, imza çalışmaları ve gazetelerle emekçi kadınların haklarını savunmuştur. Mülakat yoluyla şikâyet ve düşüncelerini dinlemiş ve mücadelelerinde onların yanında durmuştur. Çalışmanın amacı; Kadınların Sesi Dergisi mülakatlarını göz önünde bulundurarak 1970’lerin ikinci yarısında çalışan kadınların hangi zorluklarla mücadele ettiği ve artan işçi eylemlerinin yanı sıra sendikalaşmayla beraber haklarını nasıl savunduklarını yakından inceleyerek dönemin problemleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmaktır. Araştırmanın temelinde Kadınların Sesi Dergisi mülakatları esas alınmış olup işçi kadınların beyanları vasıtasıyla dönemin şartları emekçi kadınların perspektifinden genel hatlarıyla incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Grev, Sosyalizm, İşçi, Komünizm

Kaynakça

• Akal, E. (1996). Women and socialism in Turkey: Case of progressive women’s organisation (İlerici Kadınlar derneği) (Yayın No. 53325) [Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi] Yüksek Öğretim Kurumu Tez Merkezi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=WCwsnNpdBYOZd85W6vKD2A&no=WCwsnNpdBYOZd85W6vKD2A
• Akkaya, Ö. (2018). 1970’lerin ikinci yarısında Türkiye’de sosyalizm ve kadın: Kadınların Sesi dergisi karikatürleri, Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, (3), 65-112. https://dergipark.org.tr/tr/pub/egemiadergisi/issue/40151/443070
• Aksoy, İ. ve Can, C. (2016). Hegemonya ve karşı-hegemonik sızıntılar: Yeni bir kavramsallaştırma denemesi, Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 62-76. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pesausad/issue/26077/274868
• Çakır, S. (1995). Türkiye’de feminizmin dünü ve bugünü, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, 13, 750-756, (İletişim Yayınları, İstanbul).https://turuz.com/book/title/Cumhuriyet+Donemi+Turkiye+Ansiklopedisi-[phone]-13-14-15-Yuzyil+Biterken-1995
• İlerici Kadınlar Derneği (2021, Temmuz 19). Her mahalleye, her iş yerine kreş kampanyası (1975- 1980)-2, https://ilericikadinlardernegi.org.tr/her-mahalleye-her-is-yerine-kres-kampanyasi-1975-1980-2-766/
• İlerici Kadınlar Derneği (2021, Temmuz 7). Her mahalleye, her iş yerine kreş kampanyası (1975- 1980)-1, https://ilericikadinlardernegi.org.tr/her-mahalleye-her-is-yerine-kres-kampanyasi-1975-1980-745/
• Kadem. (2013, Haziran 26). Türkiye’de kadın hareketinin tarihi: Değişen bir şey var mı? https://kadem.org.tr/turkiyede-kadin-hareketinin-tarihi-degisen-bir-sey-varmi/ E.T. 05.01.2023
• Kadınların Sesi Dergisi (1975a). Çalışan kadınlar emeklilik konusunda ne düşünüyorlar?, 1, 1. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_001.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1975a). İlerici Kadınlar derneği kuruldu, 1, 1. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_001.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1975b). Çalışan kadınlar ve sendikal çalışma, 2, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_002.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1975c). Yeterli, iyi bakımlı ve ucuz kreşler açılmalıdır, 3, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_003.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1975d). Ortak derdimiz: Geçim sıkıntısı, 4, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_004.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1975e). Ev kadınları çalışmak istiyor, 5, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_005.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1976a). Sendikal mücadelede kadın işçi temsilcileri, 6, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_006.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1976b). S.S.K. işçileri çoluğu çocuğu ile açlığa mahkum edildi, 7, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_007.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1976d). Derneğimiz bir yaşında, 11, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_011.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1976e). Baskılar bizi hiçbir zaman yıldırmadı, 13, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_013.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1976f). Halıcıyız biz! Gençliğimizi dokuruz tezgahlarda, 17, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_017.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1977a). Amik ovasında ak pamuk ırgat kanıyla sulanır, 19, 5. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_019.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1977a). Sendikal savaşım gelişiyor, 19, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_019.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1977b). Bursa Bisaş’ta yiğit kadınlar patron-sarı sendika çetesine aman vermiyor, 22, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_022.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1977c). Bir de hamal kadınlarımızı dinleyelim, 27, 3. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_027.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1978a). Dedeman işçileri yeni yıla grev çadırında girdiler, 30, 6. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_030.pdf .
• Kadınların Sesi Dergisi (1978b). Röportaj: Bir kadın muhtar, 33, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_033.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1978c). Türkiye işçi sınıfına selam, selam yaratana hey!, 35, 4-5. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_035.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1978d). DİSK genel temsilciler meclisi faşizme karşı geniş eylemler düzenleme kararı aldı, 41, 4. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_041.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1979). Hastanelerin kanadı kırık melekleri hemşireler, 46, 16. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_046.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1979). Bir kadın temsilciyle söyleşi: Çocuğuma anne sevgisi veremiyorum, 47, 19. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_047.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1980). “Yetti artık”, 57, 20. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_057.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1980). Binlerce tekel işçisi üretimi durdurdu: Can güvenliği istiyoruz, 55, 9. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_055.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1980). Bir elin nesi var iki elin sesi var!, 55, 12-13. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_055.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1980). Grev meydanlarından yükselen sesler, 59-60, 9. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_059_60.pdf
• Kadınların Sesi Dergisi (1976c). Adapazarlı kadın emekçilerin mücadelesi çetin koşullarda yol alıyor, 9, 2. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/kadinlarin_sesi/ks_009.pdf
• Karataş, E. (2009), Türkiye’de kadın hareketleri ve edebiyatımızda kadın sesleri, Turkish Studies Dergisi, 4, 1654-1660. DOI: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1014
• Siliyer, O. (1971), 1960-1970 döneminde Türkiye işçi sınıfı hareketleri, Sosyalist Parti İçin Teori ve Pratik Birliği Dergisi, 2, 56-74. https://tustav.org/yayinlar/sureli_yayinlar/sosyalist_parti_icin/SP_tpb_2.pdf