A GEOLOGICAL STUDY IN THE KARABURUN PENINSULA

Yıl 1961, Cilt: 56 Sayı: 56, 53 - 62, 01.09.1961

Adnan Kalafatçıoğlu

Öz

The oldest formations in the Karaburun Peninsula exposed to the effects of the Hersinian and Alpine orogenies, are conglomerates, graywackes, arkoses, sandstones, schists, quartzites and limestones. Lack of fossils in the Devonian system made it impossible to go into distinguishing further subdivisions. Lower Carboniferous limestones containing fossils overlie Devonian series. Unlike in Sakız Island, where unconformities are occasionally observed, such is not the case in the Karaburun Peninsula. The Mesozoic starts by a conglomerate base laid upon the Paleozoic formations and as a rule contains sandstones and limestones. Although a few Upper Triassic fossils are encountered in it, the well-defined ones belong to the Jurassic system. Jurassic-Lower Cretaceous-Upper Cretaceous ensemble (including Turonian) presents a comprehensive series in the form of massive and plated limestones. The Upper Cretaceous (Maestrichtian) overlying this series also begins with a basal conglomerate and comprises pink limestones and sandstones overlain by grey and white compact schistose limestones showing good stratification. The youngest fossiliferous sediments in this area belong to the Miocene. Miocene systems composed of sandstones, clay, marls and limestones with intercalated tuff show that volcanism was on during the Neogene. In the course of this period rhyolitic, andesitic and basaltic lavas escaping from the cracks came up to cover older formations and a multitude of such cracks and faults came to be as a resultr of volcanic activities. After this introduction, the following may be pointed out regarding the local paleogeography and tectonic history. Paleozoic formations which came up above sea level due to the Hersinian folding went down again during the Upper Triassic (possibly Jurassic) and the sea lasted till the end of the Turonian epoch. Then in the course of the sub-Hersinian phase the area emerged from under the sea but transgressions in the Maestrichtian time caused it to sink once more below the sea level. The upper layers of the Maestrichtian show strong folding and small synclines and anticlines, indicating that the Alpine orogeny took place during the Late Cretaceous or somewhat later and the Maestrichtian limestones were severely folded while they were not yet completely solidified. Folding, during the Mesozoic time, did not occur under unidirectional forces. Here, rather a set of multidirectional movements are observed. The Neogene sediments overlie older formations beginning with a red layer of conglomerate at the bottom. In the eastern part of our district there exists a basal conglomerate between Miocene and Pliocene formations.

Anahtar Kelimeler

A GEOLOGICAL, STUDY IN THE KARABURUN, PENINSULA

KARABURUN YARIMADASININ JEOLOJİSİ

Öz

Hersinien ve Alp orojeniğini geçirmiş bulunan Karaburun yarımadasında en eski formasyonlar, Devoniene ait konglomera, grauvak, arkoz, gre, şist, kuvarsit ve kalker banklarından müteşekkildir. Devonien içinde fosil yokluğundan dolayı her hangi bir kat tefriki yapılamamıştır. Devonien serisi üzerinde fosilli Alt Karbonifer kalkerleri görülür. Arada bir diskordans görülmemiştir (Sakız adasında aynı kalkerler Devonien üzerinde diskordandır). Paleozoik üzerinde bir kaide konglomerası ile başlıyan Mesozoik umumiyetle gre ve kalkerlerden ibarettir. Mesozoik içinde Üst Triasa ait bazı Algler bulunmuştur, fakat belirli fosiller Juraya aittir. Jura-Alt Kretase-Üst Kretase (Turonien) masif ve plâket kalkerlerden müteşekkil komprehansif bir seridir. Bu seri i.zerine gelen Üst Kretase (Maestrichtien) kaide konglomerası ile başlar. Maestrichtien, konglomera, pembe renkli gre, pembe renkli kalkerlerden ve en üstte de esmer ve beyaz renkli kompakt ve güzel tabakalanmış şistî kalkerlerden ibarettir. Bölgemizdeki fosilli en genç sedimanlar Miosene aittir. Gre, kil, marn, kalker ve enterkale tüf ihtiva eden Miosen formasyonları Neojen esnasında volkanizmanın aktif olduğunu gösterir. Neojen esnasında riolit, andezit ve bazalt lâvları yarıklardan çıkıp, daha eski formasyonları örtmüştür, ve bu esnada volkanizmanın sebep olduğu birçok kırıklar ve faylar teşekkül etmiştir. Bu izahattan sonra bölgenin mevziî paleocoğrafya ve tektoniğini şöylece izah edebiliriz. Hersinien iltivalanması ile su üstüne çıkmış Paleozoik formasyonları Üst Trias (muhtemelen Jura) esnasında tekrar deniz ile örtülmüşlerdir, deniz Turonien nihayetine kadar bu bölgede devam etmiştir, Turonienden sonra bölge sub-Hersinien orojenik fazı ile tekrar su üstüne çıkmıştır. Maestrichtien esnasında tekrar yeni bir transgresyon bölgeyi kaplamış ve bölge tekrar su altında kalmıştır. Maestrichtienin üst kısımları pek fazla kıvrılmış olup, küçük antiklinal ve senklinaller husule getirirler; bu hal Alp örojenezinin Üst Kretase esnasında veya biraz sonra husule geldiğini ve bu suretle kayaçlar tamamiyle katılaşmadan Maestrichtien kalkerlerini mümkün mertebe pliselendirdiğini gösterir. Mesozoik iltivalarda tek bir istikamete yönelen bir itiş yoktur, her istikamete doğru yönelen mevziî hareketler vardır. Neojen daha eski formasyonlar üzerinde kırmızı renkli bir kaide konglomera ile başlar. Miosen ile Pliosen arasında bir kaide konglomerası bizim bölgemizin doğusunda mevcuttur. 

Anahtar Kelimeler

KARABURUN YARIMADASI, JEOLOJİSİ, Hersinien ve Alp orojeniği

Kaynakça

• l — AKARTUNA, M. (1958) : Aydın-Nazilli hattı kuzeyindeki versanların jeolojik etüdü (neşredilmemiş).
• 2 (1958) : İzmir-Torbalı-Değirmendere-Seferihisar-Urla-Foça-Menemen bölgesinin jeolojisi (neşredilmemiş).
• 3 __ ATABEK, S. (1936) : Karaburun-Ahırlı civa madeni hakkında rapor. M. T. A. Derl. Rap. No. 2603, Ankara (neşredilmemiş).
• 4 — CHAPUT, E. (1947) : Türkiye'de jeolojik ve jeomorfolojik tetkik seyahatleri, İst. Üniv. Edeb. Fak. Coğr. Enst. Neşr., istanbul.
• 5 — ERlNÇ, S. : Orta Ege bölgesinin jeomorfolojisi. M. T. A. Derl. Rap. No. 2217, Ankara (neşredilmemiş) .
• 6 — KTENAS, A. (1921) : Contribution â l'etude geologique de la presqu'île d'Erythree.
• 7 — PAECKELMANN, W. (1939) : Ergebnisse einer Reise nach der Insel Chios. Deutsche Geol Ges. 91, Berlin.
• 8 — PHILIPPSON, A. (1911) : Reisen und Forschungen im westlichen Kleinasien.
• 9 — PINAR, N. (1948) : Ege bölgesinin tektoniği, sıcak su ve maden suyu kaynakları, İst. Üniv. Fen Fak. Mon. 12, İstanbul.
• 10 — METZ, K. & FLÜGEL, H. : Bericht über die 1954 durchgeführte geologische Kartierung des Raumes Bodrum und Muğla. M. T. A. Rap. (neşredilmemiş).
• 11 — TÜRKÜNAL, S. : 1/100 000 lik jeolojik harita. M. T. A. Arşivi, 7326.
• 12 — TCHİHATCHEFF, P. de (1869) : Asie Mineure, description physique de cette contree.
• 13 — M.T.A. (1944) : Türkiye Jeolojik Haritası, izmir izahnamesi. Ankara.