Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

DIE BRAUNKOHLEN VON TOZAKLI - POYRALI UND DIE GEOLOGIE DER UMGEBUNG VON PINARHİSAR

Yıl 1966, Cilt: 66 Sayı: 66, 126 - 144, 01.07.1966

Öz

Das Untersuchungsgebiet umfasst die ca 30 km östlich von Kırklareli (gleichnamiges Vilayet) befindliche Umgebung von Pınarhisar und ist mit den Dörfern Kaynarca, Korudere, Poyralı, Doğanca und Tozaklı begrenzt. Die Gesamtfläche des Untersuchungsgebiets misst 250 km2 und besteht aus den Kartenblättern (l : 25 000) von Akviran und Pınarhisar. Als älteste Formation des Gebiets wurden die zum Unterpaläozoikum gehörend angenommenen (Antesilur) kristallinen Schichtfolgen und zwar Nummulitikum, Neogen und Quartärbildungen unterschieden. Die kristalline Schichtfolge umfasst weitgehend den nördlichen Teil der Karte und besteht aus Gneisen, Graniten, Glimmerschiefern sowie Phylliten. Am Kartenrand konnte auch etwas Graphitschiefer beobachtet werden. Im Nummulitikum haben wir zum ersten Mal die Kalk- und Sandstufen unterschieden und diese als selbständige Einheiten kartieren können. Neogen wird in unserem Gebiet mit Miozän und Pliozän vertreten. In dem auf der vorliegenden geologischen Karte im Masstab von l : 100 000 mit Oligozän aufgezeichneten Abschnitt konnte kein Oligozän beobachtet werden; wir haben hier Congerienkalke (Sarmat) mit einer Mächtigkeit von 50 bis 150 m, sowie Fischserien (Sarmat-Mäot) mit einer Mächtigkeit von 14-60 m unterschieden und auf die Karte übertragen. Fast die gesamten Tafel und Hügel im Süden des Kartengebiets bestehen aus Pliozän. Unterpliozän, das heisst Mäot liegt konkordant auf Sarmat und zeigt allmählichen Übergang zu ihm. Mit anderen Worten reichen die konkordant zu den Congerienkalken liegenden und als Zwischenlagen Mergel und Sandsteine führenden Kartonserien mit ihren unteren Abschnitten bis zum Sarmat und mit ihren oberen Abschnitten bis zum Mäot hin. Oberpliozän führt im Liegenden Konglomerate, Sande und Tone und bedeckt diskordant die anderen Formationen bei gewöhnlicher Kreuzschichtung. Der obere Abschnitt zeigt verschiedengrosse Quarzkiesel sowie sandige, rötliche Erde, was jedoch leider nicht messbar ist. Nördlich des Kartengebiets konnte eine das Nummulitikum bedeckende und bis zur kristallinen Schichtfolge reichende zweite Pliozänformation unterschieden und kartiert werden. Das Quartär ist in unserem Gebiet mit alten und jungen Alluvionen sowie mit hangschuttförmigen Gerollen vertreten. Die zwischen den Formationen vorkommenden gross- oder kleinmassigen stratigraphischen Lakunen haben verschiedene Diskordanzen geschaffen. Zwischen dem Nummulitikum und dem Kristallin, zwischen Nummulitikum und Miozän, Miozän und Oberpliozän, Oberpliozän und Quartär kommen auch Diskordanzen vor (Störungen). Stellenweise sind die zwischen Nummulitikum und Miozän vorkommenden Störungen schwer zu unterscheiden. Die Formationen zeigen im allgemeinen einen homoklinen Bau, der in der Regel gefaltet und sekundär verworfen ist. Bei den jüngeren Bildungen können leicht verworfene kleinere Störungen beobachtet werden. Beim Dorf Kaynarca entspringt eine der ergiebigsten Quellen der Zone einer mit einer Verwerfung zusammenhängenden Spalte. Braunkohle und von uns neuerlich kartierte eozänen Sande stellen wirtschaftliche Faktoren des Gebiets dar. Die Sande sind sowohl in stratigraphischer als auch in lithologischer Hinsicht gleichwertig den in Podima für die Glasfabrik von Paşabahçe-İstanbul abgebauten Sanden und im Bezug auf die Mächtigkeit und Fortsetzung bieten sie sogar günstigere Voraussetzungen. In den Sanden wurden nämlich Mächtigkeiten bis 30 m gemessen. 

Kaynakça

  • AKARTUNA, M. (1953) : Çatalca-Karacaköy bölgesinin jeolojisi. Fen Fak. Monogr., no. 13, İstanbul.
  • ASLANER, M. (1956) : Kırklareli-Çayırdere kum yatakları. M.T.A. Rap., no. 3059, Ankara.
  • ERENTÖZ, C. (1953) : Çatalca bölgesinde jeoloji tetkikleri. M.T.A. Yayınl., seri B, no. 17, Ankara.
  • KSIAZKIEWICZ, M. (1930) : Sur la geologie de l'Istranca et des territoires voisins. Gracovie.
  • PAECKELMANN, W. (1925) : Beitrâge zur Kenntnis des Devon am Bosporus. Abh. Preuss. Geol. L. Anst. N.F. 98, Berlin.
  • (1942) : Neue Beitrâge zur Kenntnis des Geologie und Petrographie der Umgebung von Konstantinopel. Abh. Preuss. Geol. Anst. N.F. 142, Berlin.
  • PAMİR, H.N. & BAYKAL, F. (1947) : Istranca masifinin jeolojik yapısı. Türk. Jeol. Kur. Bült., cilt I, sayı l, Ankar .

TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ

Yıl 1966, Cilt: 66 Sayı: 66, 126 - 144, 01.07.1966

Öz

Etüd sahası Kırklareli ilinin takriben 30 km doğusunda bulunan Pınarhisar ilçesinin civan olup, Kaynarca, Korudere, Poyralı, Doğanca ve Tozaklı köyleri ile sınırlanmıştır. Sahanın mecmu alanı 250 km2 kadar olup, l : 25 000 lik Akviran ve Pınarhisar paftalarından müteşekkildir. Bu sahada, en eski formasyon — Alt Paleozoik (Antesilurien) kabul edilen kristalin seri olmak üzere Nummulitik, Neojen ve Kuaternere ait teşekküller tefrik ve tesbit edilmiştir. Kristalin seri harita kuzeyini geniş bir surette kaplar. Gnays, granit, mikaşist ve fillatlardan müteşekkildir. Az miktarda grafit şistler de harita kenarında tesbit edilmiştir. Nummulitikte ilk defa tarafımızdan kalker ve kum seviyeleri ayrılarak ayrı birer ünite olarak haritaya geçirilmişlerdir. Neojen, sahamızda Miosen ve Pliosenle temsil edilmektedir. Elde mevcut 1:100 000 lik jeolojik haritada Oligosen gösterilen kısımda Oligosenin olmadığı görülmüş ve buna karşılık bu sahada tarafımızdan Congeria'lı kalkerler—Sarmasien— (min. 50 ve maks. 150 m kalınlığında) ve Balıklı seri—SarmasienMeosien — (14-60 m kalınlığında) tefrik edilerek, haritaya geçirilmişlerdir. Harita güneyinde hemen hemen bütün plato ve tepeleri Pliosen teşkil eder. Alt Pliosen, yani Meosien, Sarmasienin üzerine konkordan olarak gelir ve onunla tedricî geçişlidir. Başka bir deyimle, Congeria'lı kalkerlerle konkordan olan ve Congeria'lı kalker arakatgılı marn ve grelerden ibaret olan Karton serinin alt kısımları Sarmasiene, üst kısımları ise Meosiene uzanmaktadır. Üst Pliosen kaidede konglomera, kum, kil ihtiva eder ve diskordan olarak diğer formasyonları örter. Çapraz tabakalanma mûtattır. Üst kısmı irili ufaklı süt kuars çakılları ile kurnlu, kırmızı renkli bir toprak manzarası arzeder ve maalesef bu durum ölçü almaya imkân vermez. Harita kuzeyinde, Nummulitiği örten ve Kristalin seriye kadar uzanan ikinci bir Pliosen formasyonu tesbit edilerek, haritaya geçirilmiştir. Kuaterner etüd sahamızda eski ve yeni alüvyonlar ve yamaç molozları tipinde çakıl birikintileri ile temsil edilmiştir. Formasyonlar arasındaki geniş veya küçük ölçüdeki stratigrafik lâkünler muhtelif diskordanslara vücut vermiştir. Başlıca Kristalin seri ile Nummulitik, Nummulitikle Miosen, Miosen ile Üst Pliosen, Üst Pliosenle Kuaterner arası diskordanslıdır. Bazı yerlerde Nummulitikle Miosen arasındaki diskordans güç farkedilir. Formasyonlar umumiyetle homoklinal bir yapı arzederler. Yapı genel olarak kıvrımlı ve tâli olarak kırıklıdır. Genç formasyonlarda, atımı az, ufak makaslamalar seyrek olarak görülürler. Bölgenin en büyük membalarından biri olan Kaynarca köyü pınarı fayla ilgili bir yarıktan çıkmaktadır. Bölgenin iktisadi meselelerinden biri linyit, diğeri de yeni olarak haritaya geçirdiğimiz Eosen kumlarıdır. Bu kumlar gerek stratigrafi gerek litoloji bakımından Podima'da Paşabahçe Fabrikası için işletilen kumların aynıdır; kalınlık ile temadi bakımından daha da müsaittirler. Kumlarda maksimum 30
metreye kadar kalınlık ölçülmüştür. Linyit : Linyit, esas olarak Balıklı serinin üstündeki (ve onunla konkordan olan) fosilsiz kil, kum ve marnlar arasında (Ponsien ?), tâli olarak da Üst Pliosen: kum ve kumlu marnlan arasında bulunmaktadır. Harita kuzeyinde Üst Pliosenin kaidesini teşkil eden kükürtlü konglomeralarda linyit çakılları da bulunmakta ve bu durum köylülerin ihbar ve müracaatlarına sebep olmaktadır. Ponsiende l. l0 m den aşağıya düşmiyen ana damara paralel üç dört ufak damar daha müşahede edilmiştir. Bu damarlar yer yer kaybolmakta, yer yer birbirleriyle birleşmekte, yer yer de incelmektedirler. Bu durum gayet iptidai bir işletme ocağı sayesinde müşahedeye arzolunmuştur ve görülen ana damarın altında daha başka kömür damarlarının bulunması ihtimalini ortaya koymaktadır. Ana damardan şimdiye kadar pek iptidai olarak 5 000 ton linyit çıkarılmış ve henüz bir kesikliğe raslanmamıştır. Kömürün cinsi pek iyi olmayıp, şimdiki halde yalnız tuğla ocaklarında kullanılmaktadır. Rutubeti ve kül miktarı fazladır. Dalım yönünde işletme, yeraltı suyu şartları yüzünden güçleşmektedir. Çimento fabrikası için en aşağı, beş senelik ihtiyacı teşkil eden 250 000 ton linyite lüzum vardır ve ancak bu takdirde işletilebilecektir. Linyit daman içinde bulunan pirit cevheri linyitin hava alan yerlerde içten yanmasına sebebiyet vermektedir ki, bu da ayrıca bir mahzurdur. Katî durum ve rezervin hesaplanabilmesi için tavsiye edilen rekonesans sondajlarının yapılması zaruridir. Ayrıca, 6-7 km lik bir mesafe içinde arasıra mostra veren 30-35 cm lik sedimanter bir manganez tabakası mevcuttur. Manganez Balıklı seriyle, Congeria'lı kalkerler arasında bulunmaktadır. 

Kaynakça

  • AKARTUNA, M. (1953) : Çatalca-Karacaköy bölgesinin jeolojisi. Fen Fak. Monogr., no. 13, İstanbul.
  • ASLANER, M. (1956) : Kırklareli-Çayırdere kum yatakları. M.T.A. Rap., no. 3059, Ankara.
  • ERENTÖZ, C. (1953) : Çatalca bölgesinde jeoloji tetkikleri. M.T.A. Yayınl., seri B, no. 17, Ankara.
  • KSIAZKIEWICZ, M. (1930) : Sur la geologie de l'Istranca et des territoires voisins. Gracovie.
  • PAECKELMANN, W. (1925) : Beitrâge zur Kenntnis des Devon am Bosporus. Abh. Preuss. Geol. L. Anst. N.F. 98, Berlin.
  • (1942) : Neue Beitrâge zur Kenntnis des Geologie und Petrographie der Umgebung von Konstantinopel. Abh. Preuss. Geol. Anst. N.F. 142, Berlin.
  • PAMİR, H.N. & BAYKAL, F. (1947) : Istranca masifinin jeolojik yapısı. Türk. Jeol. Kur. Bült., cilt I, sayı l, Ankar .
Toplam 7 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Mühendislik
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Mustafa Aslaner Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Temmuz 1966
Yayımlandığı Sayı Yıl 1966 Cilt: 66 Sayı: 66

Kaynak Göster

APA Aslaner, M. (1966). TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, 66(66), 126-144.
AMA Aslaner M. TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ. Bull.Min.Res.Exp. Temmuz 1966;66(66):126-144.
Chicago Aslaner, Mustafa. “TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ”. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 66, sy. 66 (Temmuz 1966): 126-44.
EndNote Aslaner M (01 Temmuz 1966) TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 66 66 126–144.
IEEE M. Aslaner, “TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ”, Bull.Min.Res.Exp., c. 66, sy. 66, ss. 126–144, 1966.
ISNAD Aslaner, Mustafa. “TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ”. Bulletin of the Mineral Research and Exploration 66/66 (Temmuz 1966), 126-144.
JAMA Aslaner M. TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ. Bull.Min.Res.Exp. 1966;66:126–144.
MLA Aslaner, Mustafa. “TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ”. Bulletin of the Mineral Research and Exploration, c. 66, sy. 66, 1966, ss. 126-44.
Vancouver Aslaner M. TOZAKLI - POYRALI LİNYİTLERİ VE PINARHİSAR CİVARININ JEOLOJİSİ. Bull.Min.Res.Exp. 1966;66(66):126-44.

Copyright and Licence
The Bulletin of Mineral Research and Exploration keeps the Law on Intellectual and Artistic Works No: 5846. The Bulletin of Mineral Research and Exploration publishes the articles under the terms of “Creatice Common Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC-BY-NC-ND 4.0)” licence which allows to others to download your works and share them with others as long as they credit you, but they can’t change them in any way or use them commercially.

For further details;
https://creativecommons.org/licenses/?lang=en