THE BİNGÖL EARTHQUAKE FAULT AND ITS RELATION TO THE NORTH ANATOLIAN FAULT ZONE

Yıl 1972, Cilt: 79 Sayı: 79, 1 - 12, 01.08.1972

İhsan Seymen Atilla Aydın

Öz

According to the macroseismic observations, the epicenter of the Bingöl earthquake, which occurred on May 22, 1971, was found in the area where the Göynüksuyu valley reaches the Çapakçur plain and the intensity of the earthquake was VIII. The geological effects of the earthquake, in a narrow zone starting from Çeltiksuyu and Sarıçiçek villages and running along the Göynüksuyu valley, were perfectly examined. In this article, the zonal development of a left-lateral strike-slip fault, trending in the direction of N 45°E, along the Göynüksuyu valley, between Bingöl and Karlıova, is mentioned. It is put forward that the Bingöl earthquake of 22 May, 1971 is related to this fault zone. A horizontal displacement of about 15 km along the fault zone was geologically discovered. The horizontal displacement after this earthquake was also left-lateral, and measured as much as 25 cm with no vertical slip. The earthquake was due to the activity of the southern half of this sinistral wrench fault; thus it is believed that this break, going through Karlıova, Göynük, Ağaçeli and Bingöl, may be an active belt which is as dangerous as the North Anatolian fault zone. In addition, the relationship between the Bingöl fault and the North Anatolian fault zone is also discussed in the article. 

Anahtar Kelimeler

THE BİNGÖL, EARTHQUAKE FAULT, THE NORTH ANATOLIAN

BİNGÖL DEPREM FAYI VE BUNUN KUZEY ANADOLU FAY ZONU İLE İLİŞKİSİ

Öz

Makrosismik gözlemlere göre, 22 mayıs 1971 Bingöl depreminin dış merkezi, Göynüksuyu vadisinin Çapakçur ovasına açıldığı alana düşmektedir ve şiddeti VIII dir. Çeltiksuyu ve Sançiçek köyleri yakın batısından başlayan ve Göynük vadisi boyunca uzanan dar bir şerit üzerinde depremin jeolojik etkileri en iyi bir şekilde gözlenmiştir. Bu yazıda, Bingöl-Karlıova arasında Göynük vadisi boyunca, N 45 °E doğrultusunda uzanan sol yönlü, doğrultu atımlı bir fayın zonal gelişiminden söz edilmekte ve 22 mayıs 1971 Bingöl depremi ile bu fay zonu arasında bir neden-sonuç ilişkisi kurulmaktadır. Jeolojik gözlemlerle, fay zonu boyunca 15 km lik bir yatay atım tespit edilmiş ve bu depremde yatay yer değiştirme miktarı sol yönde 25 cm olarak ölçülebilmiştir. Depremin, Göynüksuyu vadisi boyunca uzanan bu sol yönlü yırtılma fayının güneybaü kesiminde tekrar harekete geçmesiyle oluştuğu saptanmış ve bu suretle, Karlıova-Göynük-Ağâçeli-Bingöl kırık hattının da en az Kuzey Anadolu fay zonu kadar tehlikeli bir aktif zon olabileceği sonucuna varılmıştır. Yazıda ayrıca, Bingöl fayının Kuzey Anadolu fay zonu ile olan ilişkisi de münakaşa edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

BİNGÖL DEPREM FAYI, KUZEY ANADOLU FAY ZONU, Göynüksuyu vadisi

Kaynakça

• ALTINLI, İ.E. (1963) : 1:500000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Erzurum Paftası Açıklaması. M.T.A. Yayml, Ankara.
• ANDERSON, E.M. (1951) : The dynamics of faulting and dyke formation with applications to Britain. Oliver and Boyd, Edinburgh.
• BAYKAL, F. (1950) : Şerafeddin ve Çötelâ dağlan dolaylannda jeolojik görüşler (Bingöl ve Diyarbakır vilâyetleri, Doğu Anadolu). İst. Üniv. Fen. Fak. Mecm., seri B, cilt XV, sayı 2, s. 134-152, istanbul.
• CHINNERY, M. A. (1966) : Secondary faulting. Canadian J. Earth Sci., v. 3, pp. 163-189.
• ERGiN, K. (1966) : Türkiye ve civarının episantr haritası hakkında. T.J.K. Bült., cilt X, sayı 1-2, s. 122-125, Ankara.
• : GÜÇLÜ, U. & UZ, Z. (1967) : Türkiye ve civannın deprem katalogu (M.S. 11-1964 arası). l.T.Ü. Maden Fakültesi, Arz Fiziği Enst. Yayım, no. 24, istanbul.
• ; GÜÇLÜ, U. & AKSAY, G. (1971) : Türkiye ve dolaylarının deprem katalogu l.T.Ü. Maden Fak. Arz Fiziği Enst. Yayım, no. 28, istanbul.
• HİLL, M.L. & DIBBLEE, T.W. (1953) : San Andreas, Garlock, and Big Pine faults, California. Geol. Soc. Am. Bull., v. 64, pp. 443-458.
• KETİN, 1. (1969) : Kuzey Anadolu Fayı hakkında. M.T.A. Derg., no. 72, Ankara.
• McKINSTRY, H.E. (1953) : Shears of the Second order. Am. J. Sci., v. 251 pp. 401-414.
• TCHALENKO, J. S. (1970) : Similarities between shear zones of different magnitudes. Geol. Soc. Am. Bull., v. 81, pp. 1625-1640.